landbouw, tuinbouw en veeteelt in zeeland en noord-brabant
officieel orgaan van de maatschappij tot bevordering van
ZEEUWEN EN BRABANDERS OP DE NEDERLANDSE MELKWEG
VRIJDAG 25 FEBRUARI 1972
60e Jaargang - No. 3120
land
en tuinbouwblad
Sociale verzekeringen
in land'- en tuinbouw
Pagina 4
Gunstige resultaten bij
stalmest op bouwland
Pagina 5
■*- Zaailijnzaad
oogst 1972 Pagina 5
Melkveehouder in het
groot Pagina 7
Akkerbouw: met
stikstof behoefte 1972 en
blauwmaanzaad Pagina 9
Kan het opbrengst
niveau van suikerbieten
nog worden verhoogd en
de kwaliteitstarweteelt
Pagina 12/13
Vee en vlees en Langs
de melkweg Pagina 15/17
Voor de vrouw over
he? milieu Pagina 21
zlm
Bij het kamperen op de boerderij dat, naar verwacht kan wordien ook in verschillende gemeenten in Zee
land mogelijk zal worden, zullen ook in bepaalde gevallen eisen aan de sanitaire voorzieningen worden
gesteld. Het plaatsen van een kant en klaar vervaardigde toileteenheid kan één van de oplossingen daar
toe zijn. Op een en ander wordt op pagina 10 en 11 nader ingegaan. De foto geeft Portakabin's verplaats
bare toiletgebouwtjes weer.
LIET is lang betrekkelijk rustig geweest aan het
zuidwestelijk deel van de Nederlandse melk
weg. Kort geleden is daar verandering in gekomen.
Over enige tijd gaat ook de zuivelstructuur van Zee
land en West-Brabant veranderen. Verder naar het
oosten was men al langer bezig de zaken in breder
verband aan te pakken. Er komt steeds meer tekening
in de structurele veranderingen van de Nederlandse
melkveehouderij en zijn coöperatieve zuivelindustrie.
Wanneer alles loopt zoals men zich dat voorstelt,
dan kan het gebeuren dat in Zeeland en West-Bra
bant de coöperatieve zuivelondernemingen te Roosen
daal, Etten-Leur, Rijsbergen, Zundert, benevens die te
Middelburg, Kloosterzande en IJzendijke, met terug
werkende kracht vanaf 1 januari van dit jaar, een fu
sie aangaan. Mede naar aanleiding daarvan vroeg de
redactie van het ZLM Land- en Tuinbouwblad ons een
voorlichtend artikel over de concentratie in de coöpe
ratieve Nederlandse zuivelindustrie te schrijven. We
hebben daar graag aan voldaan. We willen hier niet
naar volledigheid streven en doen slechts een greep,
al is het een flinke, uit de gegevens die voorhanden
zijn.
CONCENTRATIE AL EEN EEUW AAN DE GANG
IN feite begon de concentratie van de melkver-
werking al omstreeks 1880, toen de verwerking
van melk op de boerderijen tot boter en kaas eerst
langzaam en later sneller ging verhuizen naar kleine
zuivelfabriekjes. Bovendien ontstonden in de steden
melkinrichtingen met eigen venters dié de plaats in
kwamen nemen van zelfslijtende veehouders en melk-
grossiers. In de zuivelannalen staat opgetekend dat
het eerste kleine onderlinge dagkaasfabriekje, dat in
1882 werd opgericht, in 't Zand in Noord-Holland ge
staan heeft. De eerste particuliere boter- en kaasfa-
briek werd in 1879 te Veenwouden in Friesland ge
sticht. In 1882 vestigde de N.V. Hollandia te Vlaar-
dingen de eerste condensfabriek. Tot de eeuwwisse
ling ging de concentratie van de melkverwerking van
C. P. DOGTEROM
Afd. Redaktie en Voorlichting F.N.Z.
boerderij naar fabriek razendsnel In nauwelijks twin
tig jaar was een net van 450 grotere en kleinere zui
velfabrieken, benevens melkinrichtingen over Neder
land uitgespreid.
Toen was het reeds zo dat de coöperatieve melk
verwerking die van de particuliere ondernemers reeds
ver overvleugeld had. In de eerste twintig jaar van
deze eeuw nam het aantal coöperatieve fabrieken nog
verder toe.
Vooral in de zandgebieden was dat het geval. Het
aantal bij de landelijke organisatie van coöperatieve
zuivelondernemingen de Koninklijke Nederlandse
Zuivelbond FNZ aangesloten fabrieken bereikte in
1909 een maximum van 502 stuks. Toen bedroeg de
hoeveelheid in ons land geproduceerde melk nog
maar 2,5 miljard kg, tegen 8,3 miljard kg in het afge
lopen jaar. Bovendien moet bedacht worden dat om
streeks 1909 nog een belangrijk deel van die lande
lijke melkproduktie op de boerderijen tot waarde werd
gebracht. Gewezen mag worden op de zelfkazende
gebieden, terwijl de boterfabrieken praktisch alle on-
dermelk nog aan de veehouders terugleverden. Thans
is de hoeveelheid melk die op de boerderijen achter
blijft of daar verwerkt wordt minimaal en vindt ook
teruglevering van ondermelk bijna niet meer plaats.
CONCENTRATIE-INVLOEDEN
WERSCHILLENDE invloeden hebben hun uitwer-
v king niet gemi-st op de concentratie van de
zuivelindustrie. Te noemen zijn de ontwikkeling van
de zuivelapparatuur en de verdere outillage van de
fabrieken, de opleiding van het personeel in de zui
velindustrie en niet te vergeten de motorisatie van
het vervoer. Ook de verbetering van de wegen heeft
een rol gespeeld. Eerst werd de „actieradius" van de
fabriek bepaald door de afstand die met paard en wa
gen kon worden afgelegd. Daarna deed de steeds toe
nemende verbetering van het autovervoer zijn invloed
gelden. Momenteel zijn we bezig aan de toenemende
verbreiding van de rijdende melkontvangsten. Wat de
LANDBOUWORGANISATIES
TEN ZEERSTE VERONTRUST
In verband met de jongste prijsvoorstellen
van de Europese Commissie is maandag 21 fe
bruari j.l. een bijzondere bijeenkomst gehouden
met de 3 C.L.O., waarbij alle gewesten in ruime
mate vertegenwoordigd waren.
Men toonde zich hevig verontrust over deze
prijsvoorstellen, in het bijzonder voor de akker-
bouwprodukten. De vergadering stemde volle
dig in met het standpunt, zoals dit door het
Landbouwschap aan Minister Lardinois kenbaar
is gemaakt.
De vergadering achtte het noodzakelijk dat
het D.B. van het Landbouwschap dit standpunt
ook rechtstreeks onder de aandacht van het ge
hele kabinet brengt. Verder zal het nodige wor
den gedaan om via het COPA en Europees Par
lement de jongste beslissingen in gunstige zin
te beïnvloeden.
Het Hoofdbestuur der ZLM onderschrijft vol
ledig het standpunt dat in bovenstaande bijeen
komst is ingenomen. In de Hoofd bestuursver
gadering van maandag 28 februari zal dan ook
ruime aandacht worden besteed aan de bijzon
der teleurstellende prijsvoorstellen van de Euro
pese Commissie, in het bijzonder met betrek
king tot akkerbouwprodukten.
Tevens zal het Hoofdbestuur zich in deze ver
gadering beraden over de wijze waarop de ge
organiseerde landbouw in Z.W.-Neder!and haar
standpunt nogmaals op korte termijn duidelijk
kenbaar za! maken bij regering en parlement.
toegenomen melkproduktie in ons land betreft, moet
gewezen worden op de invloed van de georganiseer
de rundveefokkerij, betere gezondheid van het vee,
sterk toegenomen vakbekwaamheid van de boeren
en de nog steeds verder toenemende mechanisatie
op de boerenbedrijven, zowel op stal als bij de voe
der- en weidebouw.
(Zie verder pagina 8)
