Opslag van
losse kunstmest
op het
akkerbouwbedrijf
9
IR. C. 'T HART Instituut voor
Landbouwbedrijfsgebouwen te
Wageningen in „Bedrijfsontwikke
ling",
De mogelijkheden voor levering van
losse kunstmest nemen in ons land
momenteel sterk toe. De boer betaalt
voor losse kunstmest minder dan voor
verpakte kunstmest. Verdere voorde
len zijn arbeidsbesparing, arbeidsver-
lichting en hoge verwerkingscapaciteit.
Voor de opslag van kunstmest in vloei
bare of korrelvorm zijn reeds goede
oplossingen gevonden die in het vol
gende artikel worden beschreven.
Fig. 1 Opslag van stikstofoplossing in een polyester silo
met een inhoud van 19 m3. Op de grond staan twee
transporttanks van 3200 liter
voorzien. De zak moet aan de bovenzijde gesloten
zijn tegen het stuiven bij het vullen. Verder moet
er een vulpijp en een ontluchtingspijp worden aan
gebracht. Een deskundige zal moeten beoordelen of
de gebinten de extra belasting kunnen verdragen.
Men heeft nog geen ervaringen met de „overwinte
ring" van een partij mest die op deze wijze bewaard
is.
Buitenopslag in een hoog geplaatste polyester silo.
Met glasvezel gewapend polyester is een materiaal
dat goed corrosiebestendig is en tevens lucht- en
waterdicht. Er zijn echter wel een paar punten die
speciale aandacht verdienen. De ervaring heeft ge
leerd dat bij een silo waarvan de helften om een
mal worden gemaakt de binnenzijde te glad is en er
condens optreedt. Dit bezwaar deed zich niet voor
bij silo's waarvan de buitenzijde met een mal ge
vormd is. De binnenwand is dan kennelijk nog vol
doende vochtabsorberend. De silo moet een lichte
kleur hebben bij voorkeur wit om warmte te
reflecteren. Door te hoge temperaturen kunnen er
in kunstmest chemische omzettingen plaatsvinden
die de kwaliteit nadelig kunnen beïnvloeden. Uiter
aard is dit het meest van belang bij opslag gedurende
de zomer.
De schuif onderin de silo moet liefst van roestvrij
staal zijn vervaardigd, daar anders reeds spoedig
vervanging noodzakelijk is. Binnendringing van af
druipend regenwater moet worden voorkomen door
een regenkap (zie figuur 2). Het statief moet vol
doende vrije ruimte waarborgen om met een strooier
of wagen met transportbak onder de silo te kunnen
komen; de minimale doorrij breedte is 2,50 m. Voor
een trekker met kooiwielen of dubbellucht is 2,75 a
3,00 m vereist. Tevens moet het statief voldoende
sterk en stijf zijn, ook om weerstand te kunnen bie
den aan zijdelingse belasting door wind.
De in figuur 2 afgebeelde silo met een inhoud van
19 m:t kost ca. 5.000, inclusief betonfundering en
BTW. Op het bedrijf waar deze silo staat, wordt ze
in één jaar achtereenvolgens voor drie verschillende
meststoffen gebruikt.
Voor een silo van 12 a 13 m:l (figuur 3) zijn de
kosten ca. 4.000.
Een ander punt dat bij gebruik van een silo aan
dacht verdient is het vermijden van brugvorming in
de kunstmest. Dit verschijnsel treedt speciaal op in
de trechter. Als materiaal uitstroomt, maar de afvoer
van bovenaf stagneert door gewelfwerking in het
materiaal, kan een grote schokbelasting optreden als
de gevormde brug instort. Dit heeft wel beschadiging
van silo en stalen steunconstructie tot gevolg ge
had. Het kan aanbevelenswaardig zijn de silo bii
het aftappen licht in trilling te brengen door tegen
het statief te kloppen.
Buitenopslag in Trevira zakken. De korrelmest kan
ook buiten in Trevira zakken worden opgeslagen.
Voor buitenopslag moet het Trevira-weefsel van een
coating worden voorzien en wel om twee redenen,
namelijk ter bescherming tegen sterktereductie van
de vezel door inwerking van ultraviolet licht en om
de gewenste regendichtheid te verkrijgen.
Fig. 2 Polyestersilo met inhoud van 19 m3 voor de opslag
van kunstmest in korrelvorm. Doorrijhreedte van het
statief 2.50 m, vrije hoogte 3,00 m. Het statiefis zijdelings
afgeschoord
Fig. 3 Polyester silo van 12 a 13 m3 inhoud met een
statief bestaande uit twee stijve staalportalen, waartussen
kruisverbanden. Doorrijhreedte van het statief 2,50 m.
vrije hoogte 2.00 m
Fig. 4 Opslag van losse kunstmest in Trevira zakken a
15 ton. Een wagen met transportbak slaat onder een van
de .zakken
Hg. 6 Prototype van een relatief goedkoop statiemet
Trevira zak
IN dfe laatste decennia gaat men in de industrie en
andere bedrijfstakken geleidelijk over naar op
slag en transport van vele produkten in losse vorm.
Het verwerken van het produkt kan dan veel effi
ciënter geschieden.
Ook voor kunstmest is deze ontwikkeling in de af
gelopen jaren op gang gekomen. De industrie levert
dit produkt voor het grootste deel in bulk. Voor de
handelaar is het dan de aangewezen weg zeker in
de toekomst los door te leveren, zonder te moeten
opzakken.
Ook voor de verbruiker is het vaak aantrekkelijk
ihet produkt in losse vorm te ontvangen. Een opslag
en verwerkingsmethode die afgestemd is op het. in
losse vorm ontvangen van kunstmest vergt wel in
vesteringen, maar leidt tot een beduidende arbeids
besparing en arbeidsverlichting, wat vooral tegen
woordig van het grootste belang is. Losse kunstmest
kan ook door de verbruiker sneller worden verwerkt.
Een overgang op losse kunstmest is voor de boer
uiteraard pas mogelijk als er in het gebied waar hij
woont 'n leverancier is die ingesteld is op het leveren
van dit produkt. De besparingen die de leverancier
door de levering in losse vorm bereikt, kunnen de
boer eventueel weer als korting op de prijs ten goede
komen.
Losse kunstmest kan nog in twee verschillende
een silo met 19 m3 inhoud op een stalen statief. Als
het vat eenmaal gevuld is, kan men door middel
van de zwaartekracht de meststof snel en betrouw
baar overbrengen in een op een wagen geplaatste
transporttank naar het te spuiten perceel. Tevens
kan men het reservoir op de trekker uit de trans
porttank vullen. De afgebeelde silo vergde een inves
tering van ca 5.500, inclusief betonfundering en
BTW.
KUNSTMEST IN KORRELVORM
Voor de opslag van kunstmest in korrelvorm zijn
er ook weer verschillende oplossingen.
Opslag op betonvloer. Als er in een bestaand ge
bouw voldoende ruimte is, dan is het het goedkoopst
de losse kunstmest op een betonvloer op te slaan. Het
beton moet beschermd worden met verf of iets der
gelijks, b.v. een teer-epoxy produkt. Bestaande mu
ren zijn in het algemeen niet sterk genoeg om het
materiaal tegenaan te storten.
Als er een beperkte oppervlakte als opslagruimte
beschikbaar is, zijn druk vaste wandconstructies, b.v.
betonnen keerwanden, noodzakelijk. Houten wanden
(organische materialen in het algemeen) moeten be
schermd worden tegen indringen van kunstmest-
vormen geleverd worden, namelijk in vloeibare en
in korrelvorm. Deze beide vormen vergen natuurlijk
elk hun eigen wijze van opslag en verwerking.
VLOEIBARE KUNSTMEST
Vloeibare kunstmest is momenteel minder gebrui
kelijk dan kunstmest in korrelvorm. Voor dezelfde
bemestingswaarde als voor korrelmest is minder op
slagruimte nodig. De opslag kan op verschillende ma
nieren geschieden. Uiteraard moet rekening worden
gehouden met de agressiviteit van de kunstmest.
Opslag in reservoir op de grond. Een mogelijkheid
is opslag in een cirkelvormig reservoir dat in of op
de grond staat b.v. een butylrubber zak in een meta
len omwanding. In beginsel vormt dit een goede mo
gelijkheid voor een goedkope opslag. Het is wel ge
wenst de reservoirs vóór het vullen goed te reinigen
en na het vullen aan de bovenzijde af te sluiten om
vervuiling van de vloeistof en daarmee eventuele
verstoppingen van pomp enz. te voorkomen.
Opslag in hoog geplaatst vat. Een andere mogelijk
heid is een hoog geplaatst vat van met glasvezel ge
wapend polyester. Figuur 1 geeft een voorbeeld van
vocht, daar zelfontbranding niet is uitgesloten. De
kunstmest moet tegen vochtig worden goed worden
afgedekt met folie.
Er moet voldoende manoeuvreerruimte zijn om de
kunstmest met een voor- of achterlader op te schep
pen. Een goede bereikbaarheid kan verkregen wor
den door de opslagplaats direct achter een voldoend
brede buitendeur aan te leggen, mits deze deur niet
voor andere doeleinden gebruikt behoeft te worden.
Een oude paardenstal kan bij voorbeeld goed bruik
baar zijn.
Met deze opslagmethode zijn reeds op meerdere
bedrijven goede ervaringen opgedaan. De kunstmest
kan door de afdekking geen vocht aantrekken en
blijft goed strooibaar, ook als zij van november tot
maart bewaard moeten worden.
Opslag in een Trevira zak. Een andere oplossing
in een bestaand gebouw is. een in de gebinten opge
hangen zak van de kunststofvezel Trevira. Zakken
van dit materiaal vervaardigd, worden veel gebruikt
in maalderijen en bakkerijen voor de opslag van
meel, en in varkens- en pluimveebedrijven voor de
opslag van veevoer. Het Trevira-weefsel behoeft bij
gebruik binnenshuis niet van een coating te worden
Een groot voordeel van de Trevira zak is dat er
geen brugvorming in kan ontstaan cn dat hut oudste
materiaal als de silo is nagevuld er bij het lossen
het eerst uitkomt. Het verdient aanbeveling onder
Trevira zakken die van een coating zijn voorzien
een veiligheidsring aan te b.engen.
De kosten van het statief, afgebeeld in figuur 4,
zijn vrij hoog geweest, zodat een dergelijke opstel
ling geen directe navolging verdient.
Figuur 6 toont een nieuwere Nederlandse ontwik
keling met een relatief goedkoop statief. De zak is
aan de bovenzijde gesloten met Trcvira-doek. Ge
durende de winter 1971/'72 zal een partij kunstmest
in deze silo worden bewaard om na te gaan of over
wintering mogelijk is.
Een nieuwe Duitse ontwikkeling is de Totzke-Falt-
silo. Deze silo is gemakkelijk te monteren en te de
monteren, door gebruik te maken van overdruk in
de Trevira zak door oppompen. Plaatsing in een ge
bouw is goed mogelijk doordat de kleine onderdelen
apart kunnen worden binnengebracht. De prijs is
echter niet geschikt voor toepassing in de agrarische
sector.
