Telersgroeperingen
bevorderen
Aardappel waarheen
13
TlAT de aardappel voor de Nederlandse landbouw
in het algemeen en voor het Z.W.-kleigebied in
het bijzonder van groot belang is, behoeft in ons blad
niet nader toegelicht te worden. Een meer of minder
gunstig prijsverloop bij de afzet van de aardappel
oogst werkt op veel bedrijven direkt door in een rede
lijk of slecht arbeidsinkomen. Vandaar dat verbete
ring van de positie van de aardappel alle aandacht
verdient! Voor de commissie Bedrijfsontwikkeling en
Agrarische Voorlichting en de hoofdafdeling Akker
bouw van het Landbouwschap is dit aanleiding ge
weest een werkgroep in te stellen, met ir. J. Prins
als voorzitter, met de t&ak een structuurverbetering
van de teelt en afzet van aardappelen op te stellen.
Het resultaat van de studie is tijdens de bestuursver
gadering van het Landbouwschap op 1 december j.l.
besproken.
IN de studie wordt onder meer ingegaan op de
aardappelproduktie in de E.G.G., de toenemen
de industriële verwerking ervan, alsmede de voort
gaande specialisatie en schaalvergroting van de teelt
hetgeen belangrijke investeringen vergt, die alleen
verantwoord zijn als de afzet gunstig is en lonende
prijzen betaald worden. Het zijn bekende cijfers en
geluiden die onze lezers reeds meerdere malen ge
hoord en gelezen hebben.
AFZETSTRUCTUUR
AANPASSEN EN SUBSIDIËREN
GELE7T op deze huidige ontwikkeling bij de teelt,
de afzet en de verwerking ziet de werkgroep de
noodzaak tot langlopende verbintenissen tussen telers
en een collecterend apparaat, langlopende contracten
enerzijds, handel en/of verwerkers anderzijds. Moti
vering: bij de moderne, gespecialiseerde aardappel
teelt die we in Nederland kennen zijn zulke grote in
vesteringen nodig, dat het voor de boer niet doenlijk
is op een sterk fluctuerende markt een voor hem on
bekende bestemming voor zijn aardappelen te zoe
ken. Voordat hij met zijn produktieproces begint zal
werkelij king niet geheel in de hand heeft. Het collec
terend bedrijf zal als centrale eenheid voldoende
technisch uitgerust moeten zijn (sorteren, opslag,
wassen, verpakken). De gewenste afzetstructuur,
dient met kracht bevordert te worden, waarbij even
tueel stimuleringssubsidies, voorzover deze betrek
king hebben op noodzakelijke investeringen, nodig
zijn voor instellingen die deze investeringen doen.
BEVORDEREN VAN TELERSGROEPERINGEN
i
iJVE stimulering van een verbetering van de teelt-,
verwerkings- en afzetstructuur dient aan be
paalde normen te voldoen, als:
hij zo goed mogelijk verzekerd moeten zijn van afzet
voor een lonend prijspeil. Het „collecterende appa
raat" zal de kwaliteitseisen van de verwerkers aan
de telers kunnen doorgeven en grote verzamelpar-
tijen kunnen verdelen naar verschillende bestemmin
gen. In rechtstreekse contracten tussen telers en ver
werkers ziet de werkgroep niet zoveel: de teler kan
dan namelijk te maken krijgen met zeer specifieke en
concrete eisen van de fabrikant, waarvan hij1 de ver-
het verzamelend bedrijf gestoeld op de telersgroe
pering, moet zo groot zijn, dat een werkzame een
heid (minimale omzet van 40.000 ton) mogelijk
gemaakt wordt;
de bij teleTsgroeperingen aangesloten boeren zul
len met de bedrijfsvoering moeten voldoen aan de
eisen van een redelijke specialisatie en regelmati
ge toelevering van de grondstof;
(Zie verder pag. 18).
contracten in de toekomst geen schijn van kans meer
te geven. Aardappeltelers, voor zover U zich hiervoor
nog rfiet hebt ingezet, begint er mee. Doet U dit niet
dan verliest U het recht de schuld van een slechte
situatie op de aardappelmarkt anderen in de schoe
nen te schuiven en U zelf daarbij uit te sluiten.
In de praktijk hebben zich ook nieuwe vormen van
aardappelafzet ontwikkeld: poolverkoop in diverse
plaatsen, Nedato, aardappelorganisaties in de IJssel-
meerpolders (coöperatief en particulier). Verder zijn
er naast éénjarige contracten nu ook meerjarige con
tracten. Ook op het terrein van de ontwikkeling van
moderne afzetvermen zet de Nederlandse Kontrakt-
telers Vereniging zich in voor de producenten.
MODERNE AKKERBOUW
VRAAGT MODERNE AANPAK
Gedurende langere periodes is er op veel akker
bouwbedrijven weinig of geen werk Diverse aard
appelbewaarplaatsen zijn verouderd en wegens het
teruglopen van het aantal mensen op de boerderij is
er van zelf aardappelen klaar maken en sorteren
vrijwel geen sprake meer.
In deze tijd met hoge arbeidslonen is dit een zeer
ongunstige situatie. De vraag of de aardappeltelers
hierin zelf verandering kunnen aanbrengen kan on
der bepaalde omstandigheden volmondig met ja wor
den beantwoord. De betrokken aardappeltelers moe
ten dan met elkaar op het terrein van bewaring,
aardappelen klaarmaken en bij de afzet samenwer
ken. De akkerbouwers met hun personeel moeten de
aardappelen dan zelf zoveel mogelijk klaarmaken en
sorteren.
De aan te gane financiële verplichtingen kunnen
zij dan het best gezamenlijk verrichten in samenwer
king met bijv. eeni Coöperatieve Aan- en Verkoopver
eniging, een veiling of een andere landbouwproduk-
tenverwerkende organisatie. Hier heeft men de be
schikking over weeg-, tarrering- en andere appara
tuur. Op het gebied van zaken doen en administratie
zijn daar geschikte aanknopingspunten aanwezig. Als
het coöperatieve ondernemingen betreft zijn vele
aardappeltelers al op een of andere manier hierin
financieel betrokken wegens hun aansprakelijkheid
in deze ondernemingen. Bij verkoop van kunstmest,
veevoer, zaaizaad en pootgoed is er sprake van een
veelzijdig pakket. Daarom moet het mogelijk zijn dat
naast granen ook consumptieaardappelen in het aan
kooppatroon op een efficiënte wijze worden inge
bouwd.
AARDAPPELTELERS
MOETEN ZELF MEER AANPAKKEN!
Aardappel waarheen? Wie zal het zeggen? Wel
staat vast dat willen de gunstige voorwaarden voor
de aardappelteelt in ons land ook voelbaar gaan wor
den in de portemonnaie van de akkerbouwers, dan
zullen de aardappeltelers zich snel en goed met de
aardappelafzet moeten gaan bemoeien. Dit is niet al
leen in het belang van de aardappelteler maar ook
van de handel en de verwerkende industrie. Dit ar
tikel is niet bedoeld als een oplossing maar wel om
er voor de zoveelste maal op te wijzen dat de aard
appeltelers zelf meer moeten gaan aanpakken. Ter
wille van een rendabele bedrij fsexploitatie en voor
een goed functionerende handel kan niet langer meer
worden gewacht.
Alles bijeengenomen mogen we, zonder in details
te treden, van het geheel wel zeggen dat plotselinge
produktie-uitbreidingen van enige betekenis, zeer on
gewenste gevolgen zullen hebben voor de prijs. Nog
altijd immers wordt die prijs geregeld door vraag en
aanbod.
In het verleden kenden we, als gevolg hiervan, op
en neer gaande bewegingen van de produktie-omvang
als gevolg van op -en neer gaande prijsbewegingen.
Dat waren de bekende eiercyclus b.v. en de varkens
cyclus. Het valt te verwachten dat deze prijsbewegin
gen, althans in deze vorm, tot het verleden zullen
gaan belhoren. Zoals de produktie nu is opgebouwd,
met grote eenheden, gefinancierd door vreemd kapi
taal, en vaak contractueel geregeld, is 'een reactie op
lage prijzen, in de vorm van een produktie-inkrim-
ping, niet meer mogelijk. Het tegenovergestelde: uit
breiding onder invloed van gunstige prijzen blijft
evenwel nog altijd mogelijk, misschien zelfs in ver
sterkte mate. Maar dat mag, zoals we zagen, niet
meer gebeuren.
OOK EEN TAAK
VOOR DE INDIVIDUELE ONDERNEMER
Hier ligt een taak voor iedere individuele onder
nemer. Het begint er op te lijken dat goed onderne
mersschap, voldoend eigen vermogen en een goede
bedrijfsopzet niet langer meer voldoende zijn om deel
te nemen aan de produktie of een uitbreiding daar
van. Wel degelijk moet het perspectief van de betref
fende bedrijfstak als geheel in de beschouwing be
trokken worden en verder moet de afzet van het pro
dukt tevoren worden veilig gesteld. Produceren in
het wilde weg, zonder oog te hebben voor de afzet
mogelijkheden, zowel voor het produkt als geheel als
voor het produkt van ieder bedrijf afzonderlijk, is
niet meer verantwoord. Wat betekent dit nu voor de
praktijk?
DE PRAKTIJK
Twee zaken moeten worden nagestreefd: geen plot
selinge flinke uitbreiding meer en geen produktie
meer zonder zekerheid van afzet. Ten aanzien van de
eerste doelstelling worden meerdere maatregelen
aanbevolen. Zo zou integratie, d.w.z. het samen laten
gaan van alle schakels in de produktieketen, produk-
tiebeheersing moeten brengen. Integratie brengt veel
voordelen, zoals een meer efficiënte produktie, even
tueel het verdelen van het risico, prijsegalisatie en
planningsmogelijkheden, ook inzake voorlichting en
ziektebestrijding. Maar voor een echte produktiebe-
heersing zijn een aantal integraties in Nederland niet
voldoende. Daarvoor is één Europese integratie van
produktie en afzet nodig, dus inclusief de handel en
industrie. Voorlopig moeten we daar niet op rekenen.
Een gesprek tussen een aantal integraties, waarmee
dein in de praktijk bedoeld wordt: een aantal indus
trieën, kan evenwel nuttig zijn, zoals onlangs toch
weer gebleken is bij de totstandkoming van een in
ternationale (Duits-Nederlandse) afspraak voor de
vorming yan een slachtkuikenfonds.
Voor de rest zullen we er in de veredelingsland-
bouw met prijsschommelingen moeten „leren leven".
Fondsvorming om tot prijsegalisatie te kunnen komen
zal het symptoom van de kwaal in alle geval wat in
kunnen tomen. Op zijn beurt wordt door prijsegali
satie een produktie-explosie minder waarschijnlijk.
Ten aanzien van het tweede punt: zekerheid van
afzet, zal de ondernemer zelf actief moeten zijn.
Slachtkuikens worden al haast niet meer voor de vrije
markt geproduceerd. Eieren nog wel, maar ook hier
wordt het streven om de afzet zeker te stellen, steeds
groter. Biggen produceren, zonder te weten voor wie,
zal steeds moeilijker worden. Afspraken zijn ook hier
broodnodig, ook voor de individuele ondernemer-ver
meerderaar. Een pluimveevermeerderaar levert toch
ook geen broedeieren meer af zonder afname-garan
tie. Sinds enkele jaren kan dat niet anders. De gehele
veredelingslandbouw zal zich daar in de praktijk
steeds meer naar moeten richten!
