SPRUITEN!
Veel nieuwe mogelijkhden
bij machinale oogst
en sorteren
7
W. A. VAN MULLEM.
Consulentschap voor de Tuinbouw
te 's-Hertogenbosch.
Dat het machinaal oogsten van
spruiten en de nieuwe sorteermoge-
lijkheden landelijk in de belang
stelling staan, bleek weer te meer
op de demonstraties, die door het
Consulentschap voor de Tuinbouw
te 's-Hertogenbosch in Rijsbergen
en Hoeven werden gehouden.
Begunstigd door mooi weer waren
op de eerste demonstratie in Rijsber
gen, de 's morgens om 9 uur reeds
startte, zo'n 200 belangstellenden
uit Noord-Brabant, Noord- en Zuid-
Holland en België aanwezig. In de
namiddag werd nogmaals voor ruim
100 geïnteresseerden te Hoeven ge
demonstreerd.
Gezien de interesse voor de nieu
we ontwikkelingen op zowel teelt-
technisch gebied (hybriden, enz.)
als de vooruitgang in het machinaal
oogsten en de nieuwe sort eermoge
lijkheden wordt in onderstaand ar
tikel op een en ander nader inge
gaan.
TkAT er „wat leeft" onder de spruitkooltelers blijkt
wel uit het feit, dat alleen al in Oost-Brabant
4 spruitkoolkernen zijn opgericht voor de machinale
pluk. Daarnaast hebben diverse telers met een gro
tere oppervlakte spruitkool, stationaire machines op
de trekkers gebouwd. In de omgeving van Breda
wordt de machinale pluk via loonwerk uitgevoerd.
Alvorens op de apparatuur in te gaan, willen we eerst
enkele noodzakelijke teelttechnische maatregelen be
door Ihet loonwerkbedrijr van Houtepen uit Prinsen
beek. Het was een lust voor het oog om deze ervaren
insteker met een goed afgestelde machine aan het
werk te zien. Hij behaalde een capaciteit van ruim
850 stammen per uur. De kwaliteit van het werk was
bijzonder goed. De spruiten werden goed afgesneden
van de stammen en het eindprodukt was als prima
te kwalificeren. De trailer, die bestaat uit 1 plukele-
ment, een aanvoerband van 6 m, een afvoerband voor
de stronken en een afvoerrollenbaan voor de sprui
ten, wordt aangedreven door de aftakas van de trek
ker. Ook werd gedemonstreerd met een soortgelijke
trailer van de Fa. Dokex. De afstelling van deze trai
ler was jammergenoeg geen 100 zodat de kwali
teit en de prestatie aan de matige kant lag.
De trailers van beide firma's vertoonden veel over
eenkomst. Enkele verschilpunten zijn dat die van de
Fa. Jamafa uitgerust is met een elektromagnetische
uitschakeling van de aan- en afvoerband, terwijl er
ook een schakelaar op het plukelement aanwezig is.
Tevens is een voordeel dat deze trailer een verstel
bare spoorbreedte heeft.
Als voordelen van deze trailers kwamen naar voren:
beschut werken bij slechte weersomstandigheden;
op de rollenbaan wordt reeds het los blad en steel
tjes uitgesorteerd;
door de aanvoerband heeft men kleine loopafstan
den;
men kan er eventueel meerdere elementen op
plaatsen.
Nadeel is dat de trailers duur in aanschaf zijn,
groot, en vrij moeilijk te vervoeren. Daarom bieden
deze machines (aanschaf 12.000,alleen per-
spektief voor de zeer grote telers of in samenwer
kingsverband, zoals dit in een viertal kernen in Oost-
Brabant plaats vindt. Met zo'n trailer kan dan 10 a
15 ha per seizoen worden geoogst. Een essentiële voor
waarde om capaciteit te halen, is echter dat men een
goede (ervaren) insteker bij de machine heeft.
STANDAARDMACHINE
ACHTER DE TREKKER OPGEBOUWD
Vooral voor deze machine, dit jaar door Jamafa ge-
introduceerd', bestond een bijzonder grote belangstel
ling. De machine, die via een hydromotor aangedre
ven kan worden (dus geen oliepomp, hydrolic etc.
nodig) is in de standaarduitvoering via een beugel
achter op de trekker gebouwd.
Voor de insteker is een speciale stoel gebouwd, zo
dat hij zittend kan werken. Om een buffervoorraad
te vormen, is een plateautje gemaakt, waarop de af-
hakker de stammen kan leggen. Door de heer Van El-
Afvoer geoogste produkt.
lichten, zoals die door de heer A. J. van Oyen tijdens
de demonstraties aan de orde werden gesteld. Orm tot
een goede rationalisatie van de oogst te komen, is het
noodzakelijk dat:
Men uitgaat van goede hybriden, daar alleen deze
geschikt zijn voor een volledige machinale oogst.
Eb moet een planning worden uitgevoerd van zaai
en plantdatum om de nodige oogstspreiding te
krijgen bij de machinale pluk.
Een goede en tijdige ziektebestrijding uit te voe
ren, by voorkeur met een opbouwspuit.
Om een redelijke capaciteit te krijgen bij de ma
chinale pluk en om het uitlezen bij het sorteren
te beperken, is het uitvoeren van een voorpluk
strikt noodzakelijk.
Het aantal planten moet variëren tussen de 35 en
40.000 per ha.
Juist omdat men deze faktoren thans voor een
groot gedeelte in de hand heeft, maakt de machinale
pluk van spruiten opgang. Gezien de interesse, werd
dan ook op de velden van de heren Damen te Rijs
bergen en Van Elteren te Hoeven met een zo volledig
mogelijk programma gedemonstreerd. Door de fir
ma's Jamafa en Dokex werd gedemonstreerd met
hun veldtrailer en de stationaire machine. Daarnaast
toonde Jamafa nog een nieuwe beugelmachine achter
op de trekker en een separatie en bladafvoerset voor
de stationaire machine.
TRAILERS BIEDEN BIJ SAMENWERKING
PERSPECTIEF
|yE demonstraties gaven bijzonder grote verschillen
te zien in capaciteit en in kwaliteit van het werk.
Met een trailer van Jamafa werd gedemonstreerd
Nieuwe spruitensorteermachine volgens het wijkende
bandsysteem.
teren jr. is een variant op dit systeem gemaakt. In
plaats van een stoel heeft hij een platform gecon
strueerd, waarop de insteker kan staan. Als voordeel
ervaart dezë teler, dat hij wat meer bewegingsruimte
heeft bij het insteken van de stammen.
Als grote voordelen van dit element op de trekker
geldt de vrij geringe investering t.o.v. de trailer
3.500 a 4.000)zodat ze door de individuele tuin
der met een grote oppervlakte spruiten 2 ha) aan
geschaft kan worden en het feit dat deze zowel op
het veld, als in de schuur gebruikt kan worden (met
een elektromotor).
Om de aanvoer van de stammen te verbeteren en
de loopafstand van de hakker enigszins te beperken,
wordt thans door bovengenoemde Fa. een gelijksoor
tige machine met aanvoerband via het Proefstation
voor de Vollegrond' te Alkmaar, beproefd. Als nadeel
van deze machine geldt natuurlijk, dat in tegenstel
ling tot bij de trailer dus blad- en stengeldeeltjes nog
niet uitgesorteerd zijn bij het geoogste produkt.
DE STATIONAIRE PLUKMACHINES
Deze plukmachines waarmee door beide firma's
werd gedemonstreerd zijn bij praktisch alle spruiten-
telers genoegzaam bekend. Ze worden vooral gebruikt
bij slechte weersomstandigheden en bij de laatste
pluk. Als niet te onderschatten probleem bij deze
machines geldt het vele transport en het daarmee
samenhangend kwaliteitsverlies. Om tot een succes
volle pluk te komen, gaf de heer H. van Roosmalen
nog enkele tips om de capaciteit te verhogen, zoals:
De noodzaak van een voorpluk met de hand.
Om het blad te verwijderen zijn er hulpmiddelen
om het er snel af te slaan.
De stammen iets schuin afhakken.
Molenaar sort eerlijn.
SORTEREN:
Vooral voor dit onderdeel van de demonstratie
was een grote belangstelling en een levendige dis
cussie, vooral omdat iedere spruitenteler hiermee te
maken heeft en het feit dat door de Fa. Backus uit
Venlo een nieuwe sorteerder speciaal voor deze de
monstratie was ontworpen.
Het spruiten sorteren vindt thans plaats door zeer
verschillende typen machines, zoals het wijkende
De insteker is bepalend voor de capaciteit bij het
machinaal plukken.
latsysteem, het schud- en schoksysteem, het wijken
de bandsysteem, tomatensorteerders en diverse an
dere variaties. Bij handgeplukte spruiten voldeden
de meeste van deze machines wel. Nu echter de ma
chinale pluk opgang maakt, worden er meerdere
eisen aan de machines gesteld, vooral t.a.v. het uit-
sorteren van los blad, steeltjes e.d. en het uitlezen
van beschadigde spruiten. Om een redelijke prestatie
te halen bij het sorteren, is het een vereiste dat:
Een voorpluk wordt uitgevoerd.
Bij het machinaal plukken de voetpedaal tijdig
wordt losgelaten en kromme stammen mee wor
den begeleid, dit vooral om het doorsnijden van
spruiten tegen te gaan. Bij spruiten die met de
trailer geplukt zijn, wordt uiteraard een hogere
sorteercapaciteit behaald dan bij die van andere
oogstmachines. Getracht werd om tijdens de de
monstratie zo'n volledig mogelijk scala van sor-
teermachines bij elkaar te krijgen.
Treurniet: Deze vrij goedkope machine, met wij
kende latten, wordt in Brabant vrij veel toegepast
voor het sorteren van handgeplukte spruiten. Voor
het sorteren van machinaal geplukte spruiten is de
capaciteit aan de lage kant, terwijl ook de uitzeef
mogelijkheden van verontreinigingen te gering is.
Molenaar sorteerlijn: Deze „afgeleide aardappel-
sorteerder", die werkt volgens het schudsysteem, be
staat uit een Amazone sorteermachine met boven el
kaar liggende sorteerplaten en een opvoerband. De
A en B spruiten komen rechtstreeks op een leesband
(dus veruit de grootste hoeveelheid). De overige
spruiten worden in kisten opgevangen en later op
kwaliteit gesorteerd.
(Zie verder pag. 15)
