Hoever staan wij met
machinale opkweek
en planten van sla?
DE goedkoopste methode blijft bij de huidige arbeids
kosten en zeker op diie 'bedrijven, waar een
arbeidsreserve is, het met de hand persen gekoppeld aan
het gebruik van gegradueerd zaad. Hierbij moet men
echter wel bedenken dat het hand-persen, zeker met een
12-delige pottenpers, een zeer vermoeiend werk is.
7
W. A. VAN MULLEM.
te 's-Hertogenbosch,
Consulentschap voor de Tuinbouw
Er zijn de laatste Jaren diverse ont
wikkelingen gaande bij de slateelt
onder glas. Men gaat dichter planten,
snellere teeltmethoden toepassen en
men probeert vaak 2 k 3 keer sla ach
ter elkaar te tellen. Deze ontwikkeling
brengt met zich mee, dat de arbeids-
behoefte per bedrijf groter wordt.
Vooral de drie bekende pieken van
opkweek, planten en oogsten gaan
relatief zwaarder drukken. Het is
daarom niet te verwonderen dat mede
door de stijging van de arbeidslonen
de behoefte tot rationalisatie en me
chanisatie van de sla-opkweek, het
uitplanten in de kas en de oogst
steeds groter wordt.
Daar nu de opkweek en het plant
ten van de sla actueel is, beperken
we ons In dit artikel tot de rationali-
satiemogelijkheden van deze twee
onderdelen.
Totaal per 1000 potjes 46 min. 32 min. 14 min.
per 1000 m2 14 uur 10 uur 4,5 uur
Bij het machinaal persen bedraagt de besparing resp.
9,5 en 5,5 uur/1000 m2. Daar de meeste zaaiapparaten
nog niet voor de volle 100 geperfectioneerd zijn, ?odat
er nog een man nodig is om controle te houden, wordt
er van uitgegaan dat imet 3 man een capaciteit van 12.000
potjes per uur wordt gehaald.
Financiële consequenties, per 1000 planten.
Arbeid Zaad Machinaal Totaal
handgeperst gegradueerd 4,50 2,20 6,70
loonwerk 0,95 4,50 3,25 8,70
bij 200.000 pot./jr 1,45 4,50 8,95 14,90
bij 1.000.000 pot./jr 1,45 4,50 2,50 9,45
GEZAMENLIJKE AANSCHAF POTTENPERSMACHINE
DE VOORKEUR
er dient een goed functionerend zaaiapparaat op te
zitten.
HET UITPLANTEN VAN SLA
^LHOEWEL het uitplanten van sla niet zo'n grote
arbeidspiek geeft, bestaat er bij de tuinders een
grote behoefte om ook hierbij verder te mechaniseren en
gemakkelijker te werken. Vooral nu er een viertal plant-
wagens op de markt zijn en er een prototype is van een
nieuwe slaplantmachine.
Met de hand uitplanten vraagt 67 min. per 1000 plan
ten. Een goede methode is om de planten met de riek
van de pottenpersmachine of met scheppen eerst in de
kap te verdelen.
Bij het plantklaarmaken kan een aanzienlijke bespa
ring verkregen worden door dit in een werkgang te doen.
Er wordt dan tegelijk ge(spit)freesd, gerold en plantgaten
gemaakt. Deze gecombineerde bewerking wordt door de
loonwerker of door de tuinder zelf uitgevoerd.
PLANTMACHINES HEBBEN VOORDELEN
QVER de plantmachines die op .verschillende bedrij
ven worden gebruikt, heeft de praktijk geen eenslui
dende meningen. Volgens waarnemingen komen wij aan
een besparing van 7,5 uur per 1000 m2. Er zijn echter
ook bedrijven die met het handplanten, gekoppeld aan
een gecombineerde grondbewerking, maar een even hoge
prestatie behalen. Er zijn met de huidige plantmachines
toch wel enkele aanwijsbare voordelen:
temporegeling van het werk
aangeven van een goede plantafstand
betere besturing dan bij de oudere types, daar thans
via de rol gestuurd kan worden
enige verlichting van het werk.
Alhoewel de gebogen zithouding nog niet ideaal is,
is ze te verkiezen boven het kruipwerk.
De huidige plantmachines die op de markt zijn
(JA.V.O., KRATO, HETO en BEMA) kunnen thans alle
uitgerust worden met electrische aandrijving.
Eisen die aan de machines gesteld moeten worden zijn:
a. licht van constructie
b. gemakkelijk te besturen
c. voldoende planten mee kunnen nemen
.d. goede gewichtsverdeling op de wielen
Al met al zijn er al diverse mogelijkheden om hulp
middelen te gebruiken bij het planten, maar de werkhou
ding en de capaciteit blijven nog een probleem. Misschien
dat de nieuwe plantmachine waarvan thans reeds een
prototype is, binnen enkele jaren uitkomst biedt.
De individuele aankoop van een pottenpersmachine is
op de meeste bedrijven in Brabant nog niet verantwoord.
Om een economische rationalisatie en verlichting van het
werk te verkrijgen, verdiient gezamenlijke aanschaf of
loonwerk de voorkeur. Men kan dan ook vaak beschik
ken over een goed uitgeruste machine met een hoge
capaciteit, gekoppeld aan makkelijk transport van grond
(trekker met grondbak). Belangrijk is om bij gezamenlijke
aanschaf mede afspraken te maken, een juiste kosten
verdeling en de machine snel afschrijven.
Eisen aan de pottenpersmachine:
de capaciteit moet te regelen zijn
er moet een beveiliging op de machine zitten, om te
voorkomen dat bij hard materiaal de stempel of aan
drijving stuk gaat.
de stempels moeten gemakkelijk te verwisselen zijn.
die machine moet gemakkelijk te verplaatsen zijn (er
zijn thgns o.a. zelfrijdende).
de potgrond moet gemakkelijk in de grondbak ge- Het met de hand zaaien van gegradueerd zaad is een
bracht kunnen worden (lage grondbak of opvoerband). goede en goedkope methode.
gJIJ de opkweek, wordt algemeen rechtstreeks in pot
gezaaid al dan niet met een pottenpersmachine
met zaai-apparatuur. Al is de pottenpersmachine gemeen
goed geworden, dan blijven toch een aantal vragen
actueel, zoals: „Wanneer moet men een pottenpers
machine zelf aankopen? Wanneer de loonwerker inscha
kelen, of gezamenlijk aankopen?"
Alvorens hiervan de financiële consequenties te analy
seren, willen we nog een resumé geven van de mogelijke
besparingen bij de opkweek. 'Het verspenen, dat 29
uur per 1000 m vraagt, willen we buiten beschouwing
laten, daar het te arbeidsintensief is. Door de huidige
perfectionering kunnen praktisch alle pottenpersen ook
rechtstreeks zaaien. Worden de pillen automatisch in de
potjes gelegd, dan is de arbeidsbesparing t.o.v. verspenen
zeer groot. Vergeleken met het handi-persen en direct in
pot zaaien, wordt vooral tijdwinst verkregen door het
automatisch zaaien. Een vergelijking van de tijden laat
het volgende zien.
Gegradueerd Pillenzaad Machinaal
Pottenpersen 14 min. 14 min. 14 min.
Leggen van het zaad 32 min. 18 min.
Een van de pottenpersen die dit jaar goed voldaan heeft.
Machinaal slaplanten met een plantwagen uittgerust met
een elektromotor.
(Vervolg van pag. 5)
Uit armoede behoeven de fruittelers niet te rooien.
Maar we verwachten dat velen het straks toch zullen
doen als Engeland bij de E.E.G. komt, omdat men zijn
vermogen wil behouden. Veelal heeft men behalve
fruit een grote oppervlakte landbouw, dus men heeft
een alternatief. Dat is erg belangrijk. In de E.E.G.
zijn velen de laatste jaren fruitteler gebleven, omdat
ze niet wisten wat anders te doen. Door 'hard werken
en lang werken met het hele gezin bleef men over
eind, maar verwacht dat niet van de Engelse fruit
teler met 100 ha boomgaard.
EXPORTKANSEN?
Men doet er echter goed aan zich voorlopig niet
al te overdreven veel van de toename van de export
naar Engeland voor te stellen. Het is zeer de vraag
of de consumptie in korte tijd sterk zal toenemen,
ook al wordt het fruit goedkoper. Het huidige distri
butieapparaat is afgestemd op een betrekkelijk klei
ne hoeveelheid en de consumptie verloopt ook vol
gens een bepaald patroon. De traditionele winkels
zijn ingesteld op een bepaalde hoeveelheid; waar
schijnlijk zijn alleen de straathandel (openluchtstal
letjes) en de grootwinkelbedrijven in staat tot een
snelle expansie. De „kettingwinkels" nemen thans
ca. 20"% van de fruitverkoop voor hun rekening en
dat percentage zal wellicht belangrijk hoger worden.
Opvoering van de huidige export van 84 miljoen kg
appels tot b.v. 200 miljoen kg en verder geleidelijke
toename tot 300 miljoen kg lijkt ons voorlopig het
maximum. Daarbij zal de Golden Delicious wel ver
reweg het belangrijkste ras worden, met Frankrijk
als hoofdleverancier. Ook voor een zekere hoeveel
heid Cox's Orange lijkt plaats te zijn, doch de „top
jaren" bij dit ras vallen meestal in Engeland, België
en Nederland gelijk. Bij de peren komen er o.i. goede
kansen voor de Conference en Doyenné du Cornice
uit België en Nederland. De Engelse vraag naar
Bramley's Seedling loopt zodanig terug, dat het niet
aanbevelenswaardig lijkt dit ras in ons land speciaal
voor export aan te planten. Bij dit alles moet wel
bedacht worden dat er eerst een lange overgangs
periode zal zijn, zodat er de eerste jaren weinig zal
veranderen. Dat is het zwakke punt in dit overzicht
Er kan in 5 jaar heel veel gebeuren dat de huidige
verwachtingen doorkruist. Bovendien is er vooral be
hoefte aan verruiming van de fruitmarkt in de E.E.G.
op zeer korte termijn. Het wachten op Engeland duurt
eigenlijk te lang voor een oplossing van de huidige
crisis. Wel is het natuurlijk p=ettig dat Engelands toe
treding tot de E.E.G. langere termijn overwegend als
gunstig beoordeeld kan worden voor de Nederlandse
fruitteelt.
A. v. O.