Winst berekening:
Kosten:
biggen 640 a 75,
voer 625 a 130,
vaste vergoeding
winst
Opbrengsten:
625 X 79 kg a 2,90
4,- - afleveringskosten
per varken f 140.687,50
kwantumtoeslag 5 7.035,
147.722,50
De totale vergoeding die boer A ontvangt is dus
ƒ9.375,— plus 70 van ƒ9097,50 ƒ15.743,25.
AP welke punten zal deze boer A vooral moeten
vT letten voor hij besluit een dergelijk kontrakt te
tekenen?
Hoe is de betaling geregeld?
Welke eisen worden aan verzorging gesteld?
Is er meldingsplicht bij ziekte en sterfte? Hoe?
Zijn er boetebepalingen voor beide partijen?
Hoe zijn de garanties voor hokbezetting vast
gelegd?
Welke gewichts- en tijdsgrenzen worden gesteld?
Wat is een „goed afgeleverd varken"?
Welke vergoeding voor de achteraankomers?
Welke eisen worden gesteld aan kwaliteit en
gezondheid van de opgelegde biggen?
Welke toeslagen en kortingen gaat men toepassen?
Bij winstdeling: Hoe staat het met kwantum
toeslagen en hoe worden die berekend?
De voorwaarden en andere aspecten van een kontrakt
moeten terdege beoordeeld en overwogen worden.
Looptijd van het kontrakt en opzeggingstermijn.
Arbitragebepalingen.
Verder moet men de volgende aspekten terdege be
oordelen of laten beoordelen.
technisch-ekonomisch - relatie beloning en resul
taten.
sociaal - beloningsaanpassing en eventueel arbeids
voorwaarden.
Ook hier geldt: bekijk alles zeer grondig en van alle
kanten, vraag assistentie van deskundigen en teken
niet alvorens men alles weet. Op het terrein van de
dierlijke kontraktproduktie is nog geen organisatie zo
als de N.K.T.V. Daar kan men dus niet op terugvallen.
Er wordt, naar ik uit N.K.T.V.-kringen vernam wel
over gesproken, maar er is nog niets van de grond.
Het lijkt me nuttig als de producenten zich op dit ter
rein ook wat meer gingen organiseren.
N.K.T.V.
IK heb hiervoor al duidelijk gemaakt dat de agra
rische producent als eenling een heel zwakke
onderhandelingspositie inneemt t.o.v. de kontrak-
terende handel en industrie. Het was dan ook een
kleine mijlpaal in de geschiedenis van de Nederlandse
landbouw toen in 1966 de „Nederlandse Kontrakttelers
Vereniging" werd opgericht. Wat is de N.K.T.V.?
Simpel gezegd: een groep kontrakttelers die samen
sterker willen staan tegenover een zich steeds meer
bundelende handel en industrie. De N.K.T.V. is op
gericht door de 3 CLO's in samenwerking met het
Centraal Bureau voor Tuinbouw Veilingen. Deze orga
nisaties benoemen ook de bestuursleden. De vereni
ging is over het gehele land verdeeld in 8 kringen. In
de statuten staat:
art. 2. Het doel van de vereniging is het behartigen
van de belangen van de leden op het terrein
van de kontraktteelt van de door het bestuur
aangewezen akker- en tuinbouwprodukten.
art. 3. Ze probeert dit doel te bereiken door:
individuele en algemene belangenbehartiging
en voorlichting aan de leden, b.v.
het uitwerken van modelkontrakten.
leden adviseren over kontrakten.
publiciteit.
overleg met telers en afnemers.
Er zijn in de 5 jaar dat de N.K.T.V. bestaat model
kontrakten uitgewerkt n.l. voor: doperwten, konsump-
tieaardappelen, zaadvermeerdering en de teelt van in
voorkoop gekochte zaaizaden van iandbouwprodukten.
Deze modelkontrakten worden op twee manieren toe
gepast.
a. Men stelt een kontrakt op met alleen de gegevens
omtrent naam, gewas en prijs. Voor de overige
voorwaarden verwijst men naar het modeikontrakt.
b. De voorwaarden van het modeikontrakt worden
verwerkt in een speciaal kontrakt.
De direkte aanleiding tot het ontstaan van de
N.K.TV. was het tot ontwikkeling komen van nieuwe
teeltwijzen van voor akkerbouw nieuwe produkten.
Betere mechanische en chemische teelt- en oogst-
methodes brachten meer produkten binnen het bereik
van de akkerbouw. Deze veranderingen werden vaak
gestimuleerd door de groenteverwerkende industrie,
die op dit terrein het initiatief nam voor de teelt op
kontrakt. Was deze industrie aanvankelijk ontstaan uit
het verwerken van groenteoverschotten, nu zag ze
kans om vaste voet aan de grond te krijgen. Hier bleek
voor de landbouwers samenwerking en begeleiding
erg gewenst.
iJVE N.K.T.V. is hoofdzakelijk aktief op gewestelijk
niveau, daarnaast doet ze ook veel aan indivi
duele belangenbehartiging. Het toetsen van kontrakten
én voorlichting geven aan de leden. Bovendien zijn er
z.g.n. vertrouwenskommissies ingesteld. Deze, ik heb
ze al eerder genoemd, bestaan uit een klein aantal
telers plus een deskundige van de N.K.T.V. Als er
konflikten ontstaan tussen de partijen tracht deze
kommissie een bevredigende oplossing te vinden.
De N.K.T.V. was aanvankelijk alleen aktief waar
het de groenten betrof. De produkten waar de vereni
ging nu over meepraat en meedenkt zijn b.v. princesse-
bonen, spinazie, tuinbonen, knolselderij, waspeen,
zaaiuien, kroten, andijvie, radijs, aardappels, dop
erwten, bietenzaden, stam- en stokslabonen, gras
zaden, zaaigranen en zelfs bijenhoning.
Op landelijk niveau is er nog geen kontakt geweest
over kontrakten en dergelijke. Enerzijds komt dit door
het brede assortiment en het grote aantal kontrakteer-
ders en tussenpersonen, anderzijds door de onwil van
de industrie om zich aan nationale afspraken te gaan
binden.
In C.O.P.A.-verband wordt ook overleg gevoerd met
soortgelijke organisaties in andere EEG-landen. In de
toekomst zal de vereniging, aldus de heer N. J. Huijst,
voorzitter van de N.K.T.V., steeds meer te maken
krijgen met schaalvergroting. We krijgen steeds meer
toeleveringskontrakten en er zal een toenemende ont
wikkeling zijn van produktieketens tot aan de kon-
sument. Zijn gedachten voor de toekomst gaan dan ook
naar de vorming van telersgroeperingen met als taken:
het onderbrengen en verdelen van de produktie.
begeleiden daarvan ook met het oog op de kwali
teit.
het verrichten of doen verrichten van oogstwerk-
zaam'heden en vervoer.
het afsluiten van meerjarige kontrakten.
Dit alles zou een betere kontinuïteit, een goede pro
duktie en een redelijke prijs kunnen geven. Het voor
deel van meerjarige overeenkomsten ligt in het ver
krijgen van een betere planning, begeleiding en specia
lisatie. Om dit alles van de grond t<e krijgen zijn samen
werking met bestaande groeperingen en stimulerings
maatregelen van de overheid noodzakelijk. Tot zover
de heer Huijst.
COÖPERATIES
rLKE rol speelt de coöperatie in de kontrakt
produktie? Men hoort wel de kreet dat kon-
traktuele afzet en coöperatieve afzet elkaar bekon-
kurreren. Dit gaat op, zij het ten dele, voor de produk
ten die op beide manieren worden afgezet. De kontrak-
tueel geteelde plantaardige produkten zijn echter
voornamelijk die, waar de coöperaties zich niet zoveel
mee hebben beziggehouden. Daarnaast opereren de
coöperaties in Cebeco-verband ook met kontrakten en
wel voor de teelt van zaaigranen, graszaden en in
dierlijke sektor varkens, kippen en kalveren. Deze
kontrakten kunnen door hun coöperatief karakter
zeker konkurreren met die van de partikuliere indus
trie. Een voordeel is ook, dat de boer als lid van z'n
coöperatie indirekt kan meebeslissen over de gang van
zaken op dit terrein.
Cebeco heeft voor de organisatie en de servicever
lening van de kontraktproduktie in d'e veredelings-
sektor enkele losstaande N.V.'s opgericht zoals N.V.
Maplo en N.V. Vastabouw. Deze N.V.'s moeten finan-
ciëël ronddraaien. De financiering wordt geregeld in
samenwerking met de Coöp. Raiffeisenbank-Boeren-
leenbank. De coöperaties zullen waarschijnlijk op dit
terrein hun aktiviteiten nog uitbreiden. De afzetpools
(granen, uien, aardappelen) werken ook al met kon
trakten. Vaak staat in de statuten, dat van tevoren
op kontrakt verkocht mag worden.
gEVORDERT de vertïkale) integratie een betere af-
TbEVORDERT de vertikale integratie een betere af-
stemming van de produktie op de konsumptie?
In het begin van dit verhaal heb ik dit al als één van
de voordelen van dit proces genoemd. Alvorens ik dit
nu verder ga motiveren eerst eens de mening van
enkele deskundigen op dit gebied. Dezelfde vraag heb
ik ook voorgelegd aan drs. F. Bom, medewerker voor
Algemene zaken bij Cebeco. Hij zag dat niet direkt
zitten. „Integratie verbindt wel enkele schakels uit de
produktteketen, maar slechts een kleine afstand tussen
producent en konsument wordt daarmee overbrugd.
Er blijft nog een grote vrije markt over waar zwaar
konkurrentie kan worden bedreven en die ook net zo
goed kan worden overvoerd. Geldt dit nationaal, inter
nationaal zal dit nog sterker uitkomen. Wel gaf hij
toe dat er uitzonderingen waren: b.v. zaaizaden en
spinazie en doperwten e.d. De heer Bom voorzag wel,
dat bij een toename van de kontraktgebonden produk
ten, de vrije markt, die overblijft nog veel sterker zal
gaan fluktueren dan nu.
(Wijlen) de heer Hilhorst, sekretaris van de N.K.T.V.
dacht er anders over. Hij zag die tendens naar een
betere afstemming wel. Het aantal schakels tussen
producent en konsument wordt kleiner, zo komt er
een beter overzicht. Bovendien worden, naast kon
trakten tussen de producent en zijn afnemer, ook in de
Steeds meer Iandbouwprodukten worden indus
trieel verwerkt.
andere schakels van de „produktieketen" kontrakten
afgesloten b.v. tussen groothandelaar en supermarkt.
De plantaardige produktie vooral, zal steeds blijven
zitten met het opbrengstrisiko. Of de gevolgen daarvan
altijd wel goed verdeeld worden is de vraag.
RESUMEREND wil ik toch blijven verdedigen dat
„vertikale" integratie in tegenstelling tot (hori
zontale integratie) parallellisatie het voordeel heeft
de produktie enigszins op de konsumptie af te stem
men. Ik baseer dit op de volgende punten:
a. Een binding tussen twee of meer schakels in de
bedrijfskolom geeft een beter overzicht over de
totale situatie.
b. Ook worden er in één bedrijfskolom meerdere kon
trakten afgesloten, tussen verscheidene produktie-
fasen. Zodoende krijgt men dus een steeds toe
nemende hoeveelheid produkt, dat bij het begin
van het produktieproces al een eindbestemming
heeft.
c. Bij een toename van het aantal kontrakten wordt
het voor diegenen die produceren voor de over
blijvende markt steeds moeilijker. Zij krijgen met
steeds grotere prijsverschillen te maken.
d. Steeds meer worden Iandbouwprodukten indus
trieel verwerkt, D'e steeds toenemende mechanisatie
en automatisering, groter wordende investeringen
en duurder wordende arbeid zal deze industrie
dwingen zich althans voor een groot deel van
grondstoffen te verzekeren. Dit zal vaak via kon
trakten gebeuren. Het wordt voor de boer wel een
erg riskante zaak om te spekuleren op een slecht
oogstjaar om dan met zijn vrije produkt bij te sprin
gen.
(Zie verder pag. 12)
48.000,—
81.250,—
9.375,-
9.097,50
147.722,50