produktief
duurzaam
U
a
Pm
nm
Lbvh
Langs de melkweg
Gezondheid en margarine
(XLVII)
MECHANISATIE
NIEUWS
Een County:
drie werkzaamheden
3
en
KAPELLE-
-tel. 01102-1441
J. H. LANTINGA
Consulentschap voor de akkerbouw
en rundveehouderij Goes
Je wordt er dagelijks mee geconfronteerd; ook in
Nederland vertellen via radio, televisie en adverten
ties alleswetende heren of charmante dames hoe goed
een bepaald soort margarine wel is voor onze bloed
vaten. De één weet het nog indringerder te vertellen
dan de ander. Alles draait om de poly-onverzadigde
vetzuren die het cholesterolgehalte van het bloed niet
zouden verhogen.
In de Deutsche Molkerei-Zeitung no. 29 van 22 juli
1971 troffen wij een artikel aan van de hand van dr.
Siegfried Malich uit Bonn, waarin deze wat dieper
ingaat op het vraagstuk boter of margarine voor de
gezondheid. Aldus een artikel in het „Officieel Or
gaan", het weekblad van de Kon. Ned. Zuivelbond in
het nummer van 11 augustus, dat ook een ruimere
lezerskring zal interesseren. Vandaar dat wij in het
kort aan enkele facetten uit deze bijdrage aandacht
willen besteden.
BOTER - MARGARINE
|\E Duitse margarine-industrie besloot in het begin
van de zestiger jaren de boterverbruikers te
gaan voorlichten over het gevaarlijke van hun ge
woonte. Met grote acties, die de indruk gaven een
wetenschappelijke achtergrond te hebben, werd het
melkvet aangewezen als de grote boosdoener. Het
zou het cholesterolgehalte in het menselijk bloed ver
hogen met alle fatale gevolgen als arteriosclerose en
hartinfarcten van dien. De Duitse zuivelindustrie was
in die tijd niet voorbereid op dergelijke concurren-
tiemethoden. Zij liet er echter geen gras over groeien
en schakelde objectieve deskundigen in die een on
derzoek deden naar de voedingseigenschappen van
boter en margarine. Dit droeg in Duitsland bij tot een
rehabilitatie van de boter en de verwarring die door
de verklaringen van de margarine-industrie was ont
staan, verdween langzaam maar zeker. Nu, enige ja
ren later, wordt Duitsland op dit gebied opnieuw als
het ware overspoeld door een gezondheidsgolf. In
nog agressievere bewoordingen en onder het mom
van „Margarine-Instituut voor Gezonde Voeding"
wordt de margarine aangeprezen als het meest zalig
makende vetprodukt. Het hoogtepunt werd hierin
bereikt met de introductie van een speciale dieetmar-
garine. Het lijdt volgens dr. Malich geen twijfel dat
het er de margarinefabrikanten om te doen is uit de
onzekerheid van de consumenten „je kunt nooit
weten of ze gelijk hebben" voordeel te slaan.
TERUGLOPENDE MARGARINEMARKT
IVE voornaamste reden waarom de margarine-in-
dustrie althans in Duitsland zich zo roe
rend bezorgd maakt om het lichamelijk welzijn van
onze oosterburen en zich met hand en tand verzet
tegen het veelvuldig verbruik van andere voedings-
vetten dan margarine (vooral van boter) is volgens
dr. Malich duidelijk. Zij wil proberen de teruglopen
de margarinemarkt wat op te vijzelen en zo moge
lijk een ommekeer bewerkstelligen ten gunste van
haar produkt en ten nadele van de boter.
BOTER OF MARGARINE?
IYE biologische en gezondheidskundige waarden
van de elkaar beconcurrerende voedingsvetten
zijn aanleiding geweest tot tal van wetenschappelijke
onderzoeken. Zo zijn prof. dr. Lembke en dr. Frahm
in 1966 met een uitgebreide proef gestart met duizend
personen, die aan arteriosclerose lijden. Dit jaar zal
dit onderzoek worden afgesloten, maar er zijn begin
1970 wel reeds enkele resultaten bekend. Uit alle on
derzoekingen, waarbij het bloedcholesterolgehalte bij
het verbruik van voedingsvetten met verzadigde en
onverzadigde vetzuren centraal stond, is gebleken
dat noch het verbruik van boter schadelijk is voor
de gezondheid, noch het consumeren van margarine
met meervoudig onverzadigde vetzuren hierop een
gunstige invloed heeft. De beide professoren wezen
erop dat alleen een slecht uitgebalanceerd dieet met
een teveel aan vet van welke soort dan ook, de ge
zondheid schaadt en het gevaar voor hart- en vaat
ziekten aanzienlijk doet toenemen. Daarnaast kwam
vast te staan dat het voor de margarine-industrie dik
wijls als uitstekend voor de gezondheid gepropageer
de linozuur veel ongewenste biochemische reacties
in het menselijk lichaam veroorzaakt en vatbaarheid
voor bepaalde ziekten belangrijk vergroot. De zgn.
gezondheidsacties van de margarine-industrie blijken
dus allesbehalve gezondheid te verkopen Deze indus
trie zal dan ook, wanneer de bevindingen van de des
kundigen tot de consumenten doordringen, er een
harde dobber aan hebben om niet in de kuil te val
len, die zijzelf gegraven heeft.
MOEILIJKE OPGAVE
7IJ zal andere goede eigenschappen moeten zoe-
ken, waardoor de margarine boven de boter uit
steekt. Dit kon wel eens moeilijk zijn, want gezien
het Chemische proces, waardoor margarine tot stand
komt, kan men onmogelijk schermen met begrippen
als „natuurlijk" of „natuurzuiver". Het .Franse tijd
schrift „Revue laitière frangaise" publiceerde enige
tijd geleden een overzicht van de diverse stoffen, die
in margarine verwerkt mogen worden. Hierin wer
den onder andere plantaardige oliën, zoals aardnoten,
palm-, soja-, zonnebloem- en kokosolie genoemd, als
mede dierlijke vetten, zoals onder andere visolie.
Deze oliën en vetten worden door uitpersen, centri
fugeren of uitsmelten vrijgemaakt of en dit laat
ste voornamelijk bij plantaardige oliën en vetten
opgelost met behulp van bijv. butaan, hexan, pro
paan, benzine en tri-chloorethyleen.
Uit deze oliën en vetten van verschillende her
komst en dikwijls niet van eerste kwaliteit wordt een
mengsel samengesteld, dat geraffineerd wordt. Hier
voor moet de olie eerst gehard worden. Dit gebeurt met
fijn verdeeld nikkel als katalysator. Daarna wordt
het mengsel met waterstof onder druk verhit tot 120
180 graden C. Via filtratie kan de katalysator ver
wijderd worden. Het Franse overzicht vervolgt dan
met het gehele fabrikatieproces, waaraan onder an
dere nog zure alkalifosfaat, natriumcarbonaat en fos-
forzuur te pas komen, alsmede reuk- en smaakstof
fen. De bijzonderheden hierover laten wij maar ach
terwege.
DUISTERE, CHEMISCHE BEHANDELING
|JR. Malich stelt verder in zijn artikel dat, wanneer
men deze produktiemethode in ogenschouw
neemt, men zich er niet over behoeft te verwonderen
dat de mensen van de Franse Consumentenbond
(Union Fédérale de la Consommation) na uitgebrei
de proeven met diverse soorten Franse margarine tot
de volgende conclusie kwamen: „Wij wagen het niet
om in de plaats van boter een vervangend produkt
aan te bevelen dat uit verschillende basisstoffen is
samengesteld die talrijke duistere en in hun werking
nog weinig bekende chemische behandelingen heb
ben ondergaan". Daaraan is nauwelijks nog iets toe
te voegen, vindt dr. Malich, die verderop in zijn ar
tikel nog stilstaat bij de ontwikkelingen op de mar
garinemarkt en de reclame en voorts de margarine-
fabrikanten opwekt uit de bevindingen van deskun
digen de nodige lering voor de toekomst te trekken.
Het bovenstaande is onzes inziens het belangrijk
ste gedeelte van het artikel in de „Deutsche Molkerei-
Zeitung". Het is zeker dat, wanneer dr. Malich en
zijn staf van deskundigen, alsmede de Fransen, waar
over hij schrijft gelijk hebben, de margarine-indus
trie een andere koers zal moeten gaan varen want,
u hoort het dagelijks, „bloedvaten hebben we alle
maal". Aldus het „Officieel Orgaan".
IIET bovenstaande willen we aanvullen met het
boter- en margarineverbruik in ons land. Per
hoofd van de bevolking is dit gemiddeld in. kg als
volgt:
1938
1950
1960
1965
1968
1969
Boter
5.5
2.7
4.7
4.3
2.6
2.8
Margarine
7.1
17.0
19.9
19.6
19.2
18.6
Het verbruik in Nederland verschilt in sterke mate
met West-Duitsland. Daar was bijv. in 1970 het hoof
delijk verbruik van margarine 8.8 kg en dat van bo
ter 8.6 kg, dus slechts een gering verschil. In Zeeland,
„Waar het leven goed is", ligt naar onze indruk het
boterverbruik boven het gemiddelde van ons land.
De boter is al 5.000 jaar bekend en gebruikt. Boter
hammen (brood met boter) smaken goed!
Op een landbouwbedrijf van plm. 200 ha in Enge
land is een machine ontwikkeld die drie werkzaam
heden tegelijk kan verrichten. Cultiveren, spuiten
van vloeibare kunstmest of bestrijdingsmiddelen en
op rij-zaaien.
In een tijd van stijgende arbeidskosten bieden der
gelijke combinaties steeds meer voordelen. Met de
Ford County Forward Control 1004 zorgt één man
voor de gehele grondbewerking van 160 ha bouwland.
Bij deze 4-wielaangedreven tractor met frontbestu
ring zijn 2 belangrijke eigenschappen volledig benut:
de 100 PK motor die op de zware grond onder alle
omstandigheden alles aandrijft en de vele aan- en
op-bouwmogelijkheden van de tractor achter de ca
bine. Aldus meldt Ford Trekkernieuws dat nog de
volgende bijzonderheden geeft:
DE FC 1004 DOET DIENST ALS:
een 100" PK 4-wielaangedreven tractor die alles
doet, van ploegen tot transportwerk;
een zelfrijdende sproeimachine of kunstmest
strooier met grote werkbreedte;
een gecombineerde machine die tegelijkertijd
vloeibare kunstmest toedient, zaait en egt met een
werkbreedte van 6 m.
Volledig uitgerust bestaat de machine uit
voorop een sproeiboom die voor onkruidbesproei
ing een werkbreedte heeft van 12 m en voor het
toedienen van kunstmest van 6 m;
achter de cabine met motor eerst een tank van
1350 1 van het sproeimechanisme en daar achter
de voorraadbak voor het zaaizaad;
in de hefinrichting hangt de 6 m brede cultivator
die tevens het buizenstel van de pneumatische
zaaimachine draagt.
De doseerinrichting van de zaaimachine wordt aan
gedreven door een .landwiel, terwijl de benodigde
luchtdruk verkregen wordt door een ventilator op de
aftakas. De vloeistofpomp van het sproeimechanisme
krijgt de aandrijving van het hydraulisch systeem
van de tractor.
Een speciaal mechanisme zorgt dat met de hefin-
richtingshandle de cultivator en de sproeier gelijk
tijdig in en uit het werk gesteld worden.
Volbeladen weegt de gehele combinatie 6 ton. Een
groot voordeel is dat de machine een rustige gang
heeft, zodat zeer snel gereden kan worden, terwijl
bovendien kooiwielen zorgen voor een verspreiding
van de druk op de bodem. De gehele constructie, zijn
de de samenvoeging van de verschillende werktuigen
op de Countjf, is verricht op de boerderij zelf en wel
grotendeels door de tractorbestuurder.
juno