Ruwvoederwinning
blijft
aandacht vragen
KORTE WENKEN
7
P. A. W. VELDMAN,
Consulentschap Rundveehouderij
en Akkerbouw, Eindhoven
Op het veehouderijbedrijf is de voeding nog steeds de hoogste kostenpost.
Een van de mogelijkheden om de winstgevendheid van het bedrijf te verbeteren
is de veevoeding en ruwvoedervoorziening eens kritisch te bekijken. De hoe
veelheid te verstrekken krachtvoer is voor een groot deel afhankelijk van de
beschikbare hoeveelheid ruwvoeder. Vaak is door de toename van de omvang
van de rundveestapel de ruwvoederwinning niet voldoende aangepast. Hierbij
wordt het minder aanwezige ruwvoeder aangevuld met krachtvoer. Daar de
kosten per kg zetmeelwaarde (z.w.) in krachtvoer vaak het dubbele zijn van ruw
voeder, blijft een goede ruime ruwvoederwinning voor iedere veehouder ge
wenst.
Een belangrijke vraag is:
Hoe verkrijgen we de hoogste voederwaarde-opbrengst aan ruwvoer per be
drijf met zo laag mogelijke kosten?
Voor een goed inzicht is de opbrengst van grasland vergeleken met snijmais
Bij de graslandopbrengst is beweiding van het gewas vergeleken met de win
ning van hooi, maaikneuskuil en voordroogkuil. De opbrengsten zijn hierbij om
gerekend in kg zetmeelwaarde. Tevens is getracht de directe kosten na te
gaan die nodig zijn voor de produktie van de diverse voedermiddelen.
Daar bij de ruwvoederwinning vaak de loonwerker wordt ingeschakeld om de
piek in de arbeidsbehoefte af te vlakken zijn zoveel mogelijk de kosten op loon
werktarieven gebaseerd.
OPBRENGSTEN EN DIREKTE KOSTEN PER HA
ONDERSTAAND staatje geeft een inzicht in opbrengsten en directe kosten
per ha.
Aantal snede per jaar
Bruto opbr. droge stof/ha
verlies aan droge stof
Netto opbr. dr. stof per ha
Af 5
vervoederingsverliezen
kg produkt per ha
Gem. gehalte zetmeelwaarde
Tot. z.w. opbrengst per ha
Z.W.-opbrengst per snede
Directe kosten per lia
Grasland vernieuwing
zaad per jaar
Bemestingkosten
Rente verzekering
Loonwerk
Kuil afdekken plastic
Onkr. bestr. afrastering
Tot. div. kosten per ha
Kosten
per kg zetmeelwaarde
Vervanging door 1 ha maïs f 777
Maai
Voor
Hooien
kneuzen
drogen
Beweiden
Snijmaïs
3 X
3 X
4 X
6
1 X
14.000 kg
14.000 kg
14.000 kg
14.000 kg
13.000 kg
25
20
15
25
10
10.500
11.200
11.900
10.500
11.700
9.975
10.640
11.305
9.975
11.115
12.018
42.560
22.610
62.344
42.750
j 338
125
250
104
170
4.062
5.320
5.652
6.483
7.267
1.354
1.773
1.413
1.080
7.267
70
70
70
70
90
494
494
530
404
265
28
28
28
28
36
390
540
468
60
435
126
166
75
25
90
982,— 1.258,— 1.264— 587,— ƒ991,—
24.2 c.
23.6 c. 22.3 c. 9.1 c. 13.6 c.
724 -H 639 331 0
HOOGSTE VOEDERWAARDE-OPBRENGST
DE hoogste opbrengst aan zetmeelwaarde per ha geeft snijmaïs (7267 kg). Het
grasland geeft de hoogste opbrengst bij een goede beweiding (6483 kg),
daarna voordrogen (5652 kg), maaikneuzen (5320 kg) en hooien slechts 4062 kg
netto zw per ha.
Voor een goede vergelijking is bij grasland uitgegaan van eenzelfde brüto-
produktie aen droge stof per ha. Voor snijmaïs 1000 kg droge stof lager. Middels
grotere verliezen bij de ruwvoederwinning van graslandprodukten krijgen we
naar verhouding lage netto-opbrengsten.
In Nederland wordt thans nog 60 van het ruwvoeder in de vorm van hooi
gewonnen. Alleen al uit het oogpunt van opbrengsten verdienen andere voeder-
winningsmethoden de voorkeur. Bezien we de graslandopbrengst in vergelijking
met snijmaïs dan kunnen we concluderen dat 1 ha snijmaïs dezelfde zetmeel-
waarde-opbrengst geeft als 5.30 ha éénmaal maaien voor te hooien of 4.10 ha een
maal maaikneuzen of ruim 5 ha éénmaal voordrogen.
KOSTEN PER KG ZETMEELWAARDE
GEZIEN vanuit de directe produktiekosten is vers gras het goedkoopste ruw
voeder. Het zoveel mogelijk benutten van gras voor beweiding verdient
sterk de voorkeur. Als loonwerkkosten zijn hierbij gerekend: 1 x bossen maaien
•en de helft van de oppervlakte 1 x spuiten voor onkruidbestrijding. Het voordeel
bij beweiden is dat de koeien zelf het loonwerk vervangen. De metrode om het vee
in het voorjaar laat in te scharen om hierdoor méér ruwvoeder voor de volgende
winter te winnen is erg duur en dient te worden afgeraden. Hierbij verstrekt men
immers enkele weken duurder ruwvoer en bovendien meer krachtvoer.
Bij de kosten van geconserveerd ruwvoer van het grasland is gerekend dat het
gras maaien in loonwerk plaats vindt. Verder het hooi persen en bij voordrogen
het oprapen en in de kuil brengen van voorgedroogd gras. Bij het maaikneuzen
wordt de gehele oogstmethode door de loonwerker uitgevoerd. Zowel bij hooien
als bij voordrogen is gerekend dat het schudden van het gras door de boer zelf
wordt gedaan.
Gezien vanuit de kosten per kg zetmeelwaarde, is hooien het minst aanbeve
lingswaardig. Mede uit oogpunt van weerrisico en arbeidsbehoefte tijdens de
voederwinning heeft voordrogen en maaikneuzen sterk de voorkeur. Hooi vraagt
bij vervoedering weliswaar minder arbeid dan graskuil doch vraagt ook hogere
gebouwenkosten.
Uit het voorgaande blijkt dat het gewenst is dat het hooien wordt vervangen
door gras te kuilen. Bovendien is het ecociomiisch niet gewenst om nog investerin
gen te doen voor de hooioogst in gebouwen en mechanisatie daar er andere goed
kopere voederwinningsmethoden zijn.
SNIJMAIS VERDIENT MEER AANDACHT
ALS vergelijking zijn ook gegevens over snijmaïs vermeld. De bruto-opbrengst
is hierbij met opzet aan de veilige kant gehouden. Een goed gewas snijmaïs
geeft 50 a 70 méér opbrengst aan zetmeelwaarde dan grasland.
Bij de snijmaïsteelt is het volgende loonwerk berekend: zaaien met precisie-
zaaimachine, spuiten voor onkruidbestrijding, oogsten met hakselaar, transport
en onderstoppen van de kuil. Voor deze teelt resteren nog 15 uren per ha voor
het zaaiklaar maken van het land en het uitvoeren van de bemesting. Indien de
ruwvoederwinning van hooi of kuilgras wordt vervangen door snijmaïs geeft dit
geen arbeidspiek meer in mei en juni voor de voederwinning. De veehouder krijgt
dan meer tijd vrij voor een goede grasland- en veeverzorging.
Als de grond van het veehouderijbedrijf ook geschikt is voor snijmaïs, verdient
vervanging van de voederwinning van het grasland door snijmaïs sterk de voor
keur. Indien men 1 ha grasland scheurt en het hooien of graskuilen vervangt door
snijmaïs geeft dit een kostenbesparing van 639,tot 777,bij veel loon
werk. Zelfs als de voederwinning geheel met eigen werktuigen plaats heeft geeft
dit nog 109,tot 387,per ha maïs voordeel. Gaat men het beweiden van het
gras vervangen door soijmaïskuil dan geeft dit een nadeel per ha van 330,
méér kosten.
SAMENVATTING
1. Tracht het gras zoveel mogelijk te benutten voor beweiding. Vers gras is het
goedkoopste ruwvoer.
2. Vroeger inscharen van het melkvee (zo mogelijk in het begin overdag) ver
dient meer aandacht. Dit geeft een kostenbesparing en een dichtere grasmat.
3. Gras kuilen verdient voorkeur boven hooien vanwege de lagere verliezen,
minder weerrisico en minder arbeid in de zomer.
4. De rentabiliteit van investeringen voor de hooiwinning dienen bij de huidige
mogelijkheden van voederwinning erg kritisch bekeken te worden.
5. Snijmaïs verdient vanwege de hoge opbrengst aan voedingswaarde en lage
produktie- en arbeidskosten, als vervangang van geconserveerde ruwvoeders
van het grasland voor de toekomst meer aanbeveling.
6. Bij een hoge veebezetting per ha kan in de maanden september en oktober
als er een te kort aan gras is, groene snijmaïs een goede aanvulling zijn.
C.A.R. Zevenbergen.
VOOR HET DROGEN VAN GRASZAAD op de
boerderij komt meer belangstelling. Dartrbij is het
belangrijk dat U aan verschillende punten aandacht
schenkt. Is het vochtgehalte van het graszaad hoger
dan 40 dan mag de eerste 48 uur geen verwarmde
lucht worden gebruikt. Dit om codenslagen en koek-
vorming te voorkomen. De temperatuur van het zaad
mag niet boven 30° C komen.
EEN NUTTIGE MAATREGEL bij het drogen van
graszaad is het losgestorte materiaal regelmatig om te
scheppen. IJ krijgt daardoor een regelmatigere dro
ging terwijl eventuele koekvorming wordt voor
komen. Ventilatoren voor de aardappelbewaring kun
nen slechts een geringe tegendruk overwinnen. Neem
daarom bij een hoog vochtgehalte de storthoogte niet
groter dan 30 cm.
VOOR HET BEHOUD van de kiemkracht van het
graszaad moet U broei voorkomen. Controleer de
partij steeds op temperatuur en vocht. Bij drogen met
verwarmde lucht mag de lucht niet meer dan 10° C
worden opgewarmd omdat de temperatuur bij meer
opwarmen boven 30° C komt. Kijk dus steeds uit wat
U doet
NIET ALTIJD WORDT bij de aanschaf van machi
nes voldoende gelet op de rentabiliteit van de investe
ring. Dat betekent dan extra hoge werktuigkosten die
het resultaat van uw bedrijf nadelig beïnvloeden. Het
is daarom verstandig niet alleen te letten op de goede
werking van de machine maar ook op de rentabiliteit.
DE BESTRIJDING VAN de aardappelziekte blijft
een belangrijke zaak waarvan de aandacht niet mag
verslappen. Het optreden van de ziekte wordt in sterke
mate bepaald door de weersomstandigheden. Het is
van groot belang vooral kritieke perioden goed ir. de
gaten te houden en de bespuiting op tijd te herhalen.
DE BESTE MELKPRODUKTIE leveren de koeien
wanneer ze ingeschaard worden bij een graslengte
van ca. 10 cm. Bij een goede perceelsindeling van 5 are
per koe beschikken de dieren steeds over prima weide-
gras en blijft de produktie op peil.
OP VOORDROOGKUILEN zonder grond is regel
matige controle van het plastic noodzakelijk. Thans is
er ook zelfklevende plakband in de handel, waarmee
eventuele beschadigingen direkt weer verholpen zijn.
Zorg, dat U dit plakband in huis hebt om beschadi
gingen direkt te kunnen herstellen.
VOOR V LIEGEN BEST RIJ DING zijn D.D.T., Aldrin,
Dieldrin, Heptachloor en Lindaan verboden middelen
omdat zij in het lichaam van mens en dier slecht af
gebroken worden. Vernietig de voorraden hiervan en
gebruik alleen toegelaten middelen in huis en stal.
Gebruik in melklokalen geen chemische middelen en
breng in de ramen horren aan.
