P. J. Zuid - Geluid
Jongerenaktiviteiten
18
BEZOEK JONGE AMERIKANEN
Een groep jonge Amerikanen brengt in de maand
juli a.s. een bezoek van 3 dagen aan de afdeling Oost
Zeeuws-Vlaanderen. Deze afdeling zoekt voor de on
derbrenging van deze jonge Amerikanen nog enkele
gastgezinnen. Geïnteresseerde gastgezinnen kunnen
zich opgeven bij J. Murre, Zaaidijk 4, Axel, tel. 01155-
1808.
IEDER mens heeft dagelijks in verschillend op
zicht te maken met water. De beschikbaarheid
van water en het gebruik ervan worden sinds jaar en
dag vrijwel alom als vanzelfsprekende zaken be
schouwd. Slechts een betrekkelijk gering aantal per
sonen geeft zich rekenschap van de betekenis van
water voor de samenleving en nog kleiner is het aan
tal van degenen, wier taak het is, zorg te dragen voor
de mogelijkheid over voldoende water van goede
samenstelling te kunnen beschikken.
WATER is een merkwaardige stof. Niet alleen is
het als grondstof voor allerlei doeleinden on
vervangbaar, maar bovendie kan de totale hoeveel
heid in de natuur niet worden vergroot. Deze hoe
veelheid is enorm groot, doch zij is voor 97 in de
wereldzeeën opgehoopt en voor de meeste doeleinden
van de mens onbruikbaar. Van de overblijvende 3
is deel als vaste stof gebonden in sneeuw en glet-
schers. Van de totale hoeveelheid water bevindt zich
dus slechts 2 als zoet water in rivieren, meren en
het grondwater. En van deze 2 moet de mens nood
gedwongen nog een groot deel ongebruikt naar zee
laten afvloeien. Wanneer wij dit bedenken, wordt het
duidelijk dat de mens zich met het oog op de toe
nemende behoefte aan bruikbaar water moet afvra
gen hoe hij zich ten aanzien van het water moet ge
dragen. Zoals de huisvrouw een bepaalde gedragslijn
moet volgen met betrekking tot de haar ter beschik
king staande geldmiddelen, de voedselvoorziening,
gebruiksvoorwerpen, enz., moet de samenleving zorg
dragen voor een juist beleid ten aanzien van het wa
ter. Zo is het begrip „waterhuishouding" ontstaan.
Verwaarlozing van deze waterhuishouding zou leiden
tot catastrofale toestanden, net zoals de gewone huis
houding van de mens of de overheid in een chaos
zou ontaarden, indien geen orde op zaken werd ge
houden.
Voordat we hier nader op ingaan, eerst nog een
paar eigenschappen van water, waardoor het zich
afwijkend van andere stoffen gedraagt.
Water is het enige natuurprodukt, dat we in vaste
(sneeuw, ijs), in vloeibare en in gasvormige toestand
(waterdamp, stoom) in de vrije natuur tegenkomen.
Smeltpunt en kookpunt van water liggen als het wa
re binnen ons menselijk bereik en voorts zijn de be
nodigde hoeveelheden warmte om ijs te doen smel
ten en water te doen verdampen relatief groot.
Water bezit een groter oplossend vermogen voor
andere stoffen, dan enige andere vloeistof. Hierdoor
worden plant en dier in staat gesteld hun bijzonder
ingewikkelde levensverrichtingen tot stand te bren
gen. Denk hierbij aan het transport van voedingsstof
fen in de plant en aan de bloedsomloop van de hoge
re dieren.
Bovendien heeft geen enkele stof een zo groot ver
mogen om warmte op te nemen of warmte af te ge
ven als water. Het gevolg hiervan is, dat de enorme
„watermantel" van de aarde (in oceanen en in de
dampkring) als het ware als een buffer fungeert,
waardoor het optreden van extreem hoge en lage
temperaturen wordt voorkomen.
De combinatie van deze eigenschappen is niet al
leen oorzaak van de bijzondere geschiktheid van wa
ter voor het instandhouden en de ontwikkeling van
het leven op aarde, maar het geheel daarvan is bo
vendien in hoge mate bepalend voor 'het klimaat,
hoe verschillend dit in de ver uiteenliggende delen
van de aarde ook moge zijn. Het is overbodig hier
rader in te gaan op de beïnvloeding van de levens
omstandigheden van de mens door het klimaat van
de streek, waarin hij leeft.
Wel is het van belang te wijzen op de betekenis
van de kringloop van het water op aarde. Het aan de
lucht blootgestelde water verdampt en komt terecht
in de atmosfeer. Deze waterdamp condenseert onder
bepaalde omstandigheden en keert terug naar het
aardoppervlak als neerslag in de vorm van regen,
hagel of sneeuw. Aldus wordt de zoetwatervoorraad
van de continenten, die door verdamping en afstro
ming naar zee verloren is gegaan, weer aangevuld.
Vrijwel elk waterdeeltje onderneemt op de geschetste
wijze avontuurlijke reizen, die voor sommigen zeer
kort, voor andere zeer lang duren.
Het is de mens tot nu toe niet gelukt op praktische
schaal deze reisprogramma's van de waterdeeltjes te
beïnvloeden. Wel grijpt de huidige samenleving in
belangrijke mate in bij de avonturen, die althans door
een deel van de deeltjes wordt beleefd. Wij gebrui
ken het water, en als gevolg daarvan heeft de samen
stelling van deze vloeistof een uitermate belangrijke
verandering ondergaan. Zowel het water dat de wo
ning verlaat in de vorm van spoelwater van toiletten,
van keukenwater en van schrob- en waswater, als
het water dat door verschillende bedrijven wordt af
gestoten, heeft allerlei stoffen opgenomen als gevolg
van dit gebruik. Het is door deze stoffen verontrei
nigd, het is afvalwater geworden. Dit laatste wordt
normaliter op onze oppervlaktewateren afgevoerd.
Laat men dit alles ongestoord zijn gang gaan, dan
treedt echter een zodanige vervuiling van het opper
vlaktewater op, dat deze meest belangrijke bron van
onze zoetwatervoorziening niet meer, of slechts met
moeite en pijn, benut kan worden voor de water
voorziening van de mens, de industrie, de land- en
tuinbouw en de veeteelt, voor de visserij en voor
recreatieve doeleinden. Misschien zou nog het belang
rijkste bezwaar zijn de vervuiling van ons milieu,
waarvan het water één der componenten is. De be
scherming van dit milieu tegen verontreiniging is,
mede in verband met de toenemende bevolkingsdicht
heid, een vraagstuk dat steeds meer zorgen baart
(zou moeten baren). Kortom er is een verontreini
gingsprobleem, waaraan men in het verleden helaas
onvoldoende aandacht heeft geschonken.
Een afwijkende situatie wordt gevormd door de
afvoer van koelwater. In het algemeen is dit niet ver
vuild, doch wel is het in temperatuur verhoogd en
deze temperatuurverhoging is van invloed op de ge
hele waterhuishouding. In het bijzonder in de toe
komst zal de voorziening van elektrische centrales
met zeer grote hoeveelheden koelwater van niet te
hoge temperatuur een probleem gaan vormen, waar
van de oplossing een zorgvuldige „planning" vereist.
Is de oplossing van de Kerncentrale Borssele spui
ing van het koelwater op het diepste punt in de Wes-
terschelde een zorgvuldige/zorgverwekkende
planning?
Om U enig idee van deze hoeveelheden koelwater
te geven, zij vermeld, dat volgens een recente raming
van het vermogen dat in 1980 in Nederland in elek
trische centrales zal zijn opgesteld, in dat jaar bij vol
bedrijf daarvan rond 600 m3 water/sec. als koelwater
voor deze centrale nodig zal zijn. Deze hoeveelheid
komt overeen met de kleinste afvoer van de Rijn bij
Lobith. (Die is momenteel 11 juni 1971 rood ge
kleurd. Is dit symboliek! Een waarschuwing van
„mensen we naderen de rode streep"?).
Als een elektrisch kacheltje van normale capaci
teit 1 uur heeft gebrand, zijn bij het opwekken van
de daarin verbruikte elektrische energie 300 liter
water nodig geweest.
Er zijn echter nog allerlei andere bedrijven, die
zich ten aanzien van hun waterverbruik niet onbe
tuigd laten. Voor de fabricage van 1 ton staal is 15
ton water nodig; voor het maken van een bromfiets
van 80 kg is dus ruim 1 m3 water het staalproduktie-
bedrijf gepasseerd.
De papierindustrie is eveneens een grote waterver
bruiker. Wie heeft er zich ooit rekenschap van ge
geven, dat wanneer een brief van 20 gr. op de bus
wordt gedaan, voor het maken van deze simpele stuk
jes papier 20 liter water is verbruikt?
De hoeveelheid water, die een suikerfabriek nodig
heeft voor de produktie van het schepje suiker in de
thee, is ten naaste bij even groot als de vloeistof die
zich in het kopje bevindt.
Als laatste voorbeeld van een groot afvalwater-
producent wordt genoemd de kunstzijde-industrie:
de vervaardiging van een kunstzijden jurkje, dat 1
pond weegt, heeft de produktie van 500 liter afval
water tot gevolg gehad.
In het tegenwoordige Nederland overtreft de hoe
veelheid vuil, die met het industriële afvalwater
wordt geloosd, in belangrijke mate die, welke zich in
het z.g. huishoudelijke afvalwater bevindt. In ons
land varieert de hoeveelheid water, die een bewoner
voor huishoudelijke behoeften nodig heeft, van 100
tot 150 liter per dag.
Dit alles betreft het water, dat door direkt toedoen
van de mens in de vuilwatercyclus wordt betrokken.
Daarnaast vraagt de natuur zelf eveneens om grote
quanta water. Voor de groei van 1 kg droge planten -
massa is gemiddeld 650 kg water nodig. Het is dan
ook duidelijk dat de watervoorziening van land- en
tuinbouw een belangrijke factor is bij de overwegin
gen, die ons beleid ten aanzien van de waterhuishou
ding bepalen.
Gelukkig staan we niet machteloos tegenover de
aanval die de waterverontreiniging op ons welzijn
doet. Het oppervlaktewater bezit zelf reeds de eigen
schap om waterverontreiniging te bestrijden. Het
zelfreinigend vermogen. De verontreinigingen worden
door verbranding onschadelijk gemaakt. Daarvoor is
nodig zuurstof uit de atmosfeer en de medewerking
van micro-organismen, die het mogelijk maken bij
lage temperatuur en in een waterig milieu deze ver
branding, dus overdracht van zuurstof op de veront
reinigde stoffen, te bewerkstelligen. Daarbij ontstaan
dan produkten als koolzuur, water en anorganische
zouten. Deze stoffen dienen op hun beurt als voe
dingsstoffen voor de planten. De betekenis van het
zelfreinigingsproces is dan ook in de eerste plaats
gelegen in het feit, dat zij een onmisbare schakel is
in de kringloop van de stof.
Ofschoon dit proces een bijdrage levert aan het
tegengaan van waterverontreiniging, is duidelijk ge
bleken, dat deze natuurlijke krachten ontoereikend
zijn om hinderlijke vervuiling voldoende tegen te
gaan. Het zelfreinigend vermogen van een waterloop
groot of klein is altijd beperkt.
Men heeft in de loop der jaren steeds meer vuil op
het openbare water afgevoerd, in de verwachting dat
de natuur dit wel zou opruimen. Deze overschatting
van het zelfreinigend vermogen heeft zich ernstig ge
wroken. Momenteel zijn te veel watergangen ernstig
verontreinigd, ondanks de bouw van zuiveringsinstal
laties en andere kostbare werken.
Er bestaat een achterstand ten aanzien van derge
lijke voorzieningen. Een achterstand, die spoedig moet
worden ingehaald. Men beschikt over de technische
mogelijkheden om afvalwater van diverse herkomst
te reinigen. Hierbij wordt in principe gebruik ge
maakt van dezelfde processen, die de grondslag vor
men van het natuurlijke zelfreinigingsproces. Dit pro
ces wordt echter in zuiveringsinstallaties geïntensi
veerd. Daarnaast is het van belang dat bedrijven die
afvalwater produceren zowel de hoeveelheid af
valwater als het quantum verontreinigende stoffen
daarin door interne maatregelen beperken. Ook een
punt van aandacht voor de grote veebedrijven en de
varkensmesterijen.
Gelukkig krijgt dit facet van de waterverontreini
ging momenteel steeds meer de aandacht van de be
trokken industrieën. Dit mede onder invloed en druk
van aktiegroepen, als N 70, stichting Milieuhygiëne,
en vele anderen.
FILMS OVER DIT ONDERWERP:
De schaduw van de vooruitgang: 16 mm - geleid -
kleur - 27 min., gratis.
Dem Wasser kann geholfen werden: 16 mm - ge
luid - kleur - 14 min., gratis.
Levend water: 16 mm - geluid - kleur - 21 min,
gratis.
Schoon water: 16 mm - geluid - kleur - 13 min.,
gratis.
Aanvragen bij: T.F.C., Arnhemsestraatweg 17, Velp
(08302-6541).
