Wat op
Liempde
1971
o.m.
uw
aandacht vraagt
Kan stallenbouw goedkoop zijn?
lH
i
m\m
Het stankvraagstuk in de
veredelingslandbouw en
mogelijkheden ter beperking
Pluimveehouderij 1971 in Liempde
„Automatische reiniging"
drie in één
11
Rij kslandbouwconsulentschap
voor Boerderijbouw - Wageningen.
5470
500 500
4470
500
850
LU J
120 stal gve
boxett l 1
hl P-
TTITTTTT!
'2tetkl1
L.j. ii i i i
_i.i j 1 i J_
LLUi a-J
"Wfnii rniwrTTi
VQ.erkflk evt mecK voedering
1350
940
Konsulentschap Varkens- en Pluimvee
houderij Noord-Brabant - Zeeland.
|VE veredelingsbedrijven zijn sterk gegroeid in om-
vang en komen vaak plaatselijk in grote aantal
len voor. Daarnaast zijn er de niet-agrarische bewo
ners die in steeds grotere aantallen op het platteland
zijn komen wonen. Dit heeft tot gevolg dat het uit
oefenen van een veredelingsbedrijf bemoeilijkt wordt
door bepalingen in de hinderwet. In de praktijk is
formeel bijna ieder landbouwbedrijf hinderwet-plich-
tig. Vooral de reuk van varkens- en pluimveestallen
wordt als een overlast beschouwd. De klachten die
hierover bij de gemeentebesturen worden ingediend,
hebben al sluitingen tot gevolg gehad en dat er nog
meer zullen volgen is wel heel zeker. De controle op
de voorwaarden die in de hinderwetvergunningen ge
steld worden, zal meer aandacht krijgen. De stank
waarmee we te maken hebben is in hoofdzaak de ven
tilatielucht. Deze kan op verschillende manieren wor
den bestreden.
In de industrie wordt de mechanische methode toe
gepast. Deze zijn o.a. verbranden, ozontoevoeging,
wassen van de lucht. Deze methodes zijn voor de ver
edelingsbedrijven praktisch wel uitvoerbaar maar
economisch niet verantwoord. Daarom zal voor de
veredelingslandbouw de chemische methode de meest
bruikbare zijn. Deze bestaat uit de toepassing van
deodoranten en bakteriastatika. De deodoranten kun
nen in twee groepen worden ingedeeld, nl. de mas-
keerders en de neutraliseerders. De maskeerders ver
vangen de stank door een andere geur, en bij de neu
traliseerders verdwijnt de stank in zijn geheel. De
neutraliserende deodorant is het meest effectief maar
ook kostbaarder. De meeste deodoranten zijn vloei
stoffen die voor de verspreiding met water moeten
worden gemengd. De verspreiding in de stal ge
beurde voorheen meestal met een tuingieter over de
looppaden. Dit kostte slechts weinig arbeid en wei
nig investering. Het nadeel hiervan was, dat het
sproeien iedere dag moest gebeuren. Daarom hebben
de meeste fabrikanten gezocht naar 'n verspreiding die
geautomatiseerd is. Dit is echter niet zo gemakkelijk
omdat slechts een kleine hoeveelheid van het middel
verspreid moet worden. Enkele deodoranten kunnen
reeds automatisch worden verspreid, andere soorten
zullen er nog wel bij komen. Bij de meeste middelen
is de werking te kort en/of de automatisering duur.
Dit heeft er toe geleid dat het I.L.B. te Wageningen
een verspreidingsapparaat heeft ontwikkeld met een
automatische doseerinrichting dat economische voor
delen zou kunnen bieden bij de verspreiding van de
juiste deodoranten. Daarom zal er op de tentoonstel
ling te Liempde met dit apparaat gedemonstreerd
worden waarbij verschillende deodoranten kunnen
worden toegepast. M. JASPERS.
„Bouwen is duur" is een veel gehoorde uitspraak,
die door menigeen, die een stal of een huis heeft la
ten bouwen, wordt bevestigd. Want, zegt men, het
bedrag, dat uiteindelijk moet worden betaald, ligt al
tijd hoger dan wat aanvankelijk overeen was geko
men. Vaak is dit laatste inderdaad waar. De oorzaak
ligt doorgaans of in een onvolledige afspraak, wat
wel en wat niet in het overeengekomen bedrag is be
grepen of in een toevoeging van bepaalde werkzaam
heden tijdens de bouw. Het omgekeerde geval, nl.
dat de uiteindelijk te betalen bouwsom lager uitvalt
dan de aanvankelijk genoemde prijs zal zich weinig
voordoen. Daardoor is het begrijpelijk dat de uit
spraak „bouwen is duur" in de wereld is gekomen en
ook blijft bestaan. De jaarlijkse stijgingen van lonen
en prijzen werken dit voortbestaan nog in de hand.
WAT IS GOEDKOOP?
In dit licht gezien is de Vraag of stallenbouw goed
koop kan zijn, een moeilijke vraag. Daar komt nog
bij: wat is eigenlijk goedkoop en wat is duur. Afhan
kelijk van - instelling en financiële positie zal de een
iets goedkoop vinden, wat een ander misschien duur
vindt. In dit geval zullen we een stal goedkoop noe
men wanneer het te investeren bedrag duidelijk lager
uitvalt dan de gebruikelijke bouwkosten. In plaats
van „gebruikelijke" mag ook wel „gemiddelde" wor
den gelezen. Over de juiste hoogte van die gemiddel
de bouwkosten zullen we geen uitspraak doen. Daar
voor zijn er te veel streekverschillen en daarbij spe
len de snel stijgende prijzen van lonen en materialen
een te grote rol.
OP WELKE MANIER GOEDKOPER?
Er zijn een aantal manieren waarop de bouwkos
ten kunnen worden verlaagd en dus goedkoper kan
worden gebouwd.
1. Door zelf aan de bouw mee te helpen kan op de
post arbeidsloon worden bespaard. Vanzelfspre
kend moeten de uren, die men zelf in de bouw
steekt, ook worden gerekend maar deze worden
vaak goed betaald. Voorwaarde is dat het bedrijf
er niet onder lijdt; anders kunnen de bouwuren
peperduur worden. Hoeveel tijd men als bouw
vakker doorbrengt, hangt enerzijds van de be
drijfsvoering af, anderzijds van de aard van het
nieuwe gebouw, maar ook van de aanleg of inte
resse om als bouwvakker op te treden. De in toe
nemende mate in de handel komende bouwpakket
ten werken de „doe-het-zelf'-aktiviteiten ongetwij
feld in de hand. Het is wel duidelijk dat het uit
eindelijke resultaat, wat de bouwkosten betreft
gunstiger is naarmate er meer uren van beroeps
bouwvakkers worden vervangen. Jarenlang is de
mogelijkheid van zelfwerkzaamheid bij het bou
wen in Nederland weinig benut, in tegenstelling
tot bijv. Engeland. De laatste jaren begint dit dui
delijk te veranderen en komen er nu ook in ons
land meer goede voorbeelden bij.
Op de Liempde-tentoonstelling op 12 en 13 mei a.s.,
kan de bezoeker wat betreft de pluimveehouderij
weer volop aan zijn trekken komen. Zoals we de af
gelopen jaren gewend zijn, worden ook dit jaar weer
allerlei onderwerpen in het pluimveehok aan de orde
gesteld zoals in een stand „Bedrijfsstructuur" waar
voorlichting wordt gegeven over het bedrijfseconomi
sche aspect, zoals begrotingen, boekhoudingen en fi
nancieringszaken. Ook aan de verlichting wordt aan
dacht besteed; in het bijzonder omdat sinds geruime
tijd sommige pluimveehouders aangeslagen worden
volgens een extra electriciteitstarief de z.g. piekbe-
lasting. Dit geldt voor die pluimveehouders die in de
speruren boven een bepaald KW-verbruik komen.
Als gevolg hiervan vonden wij het wel interessant
een stand in te richten over verlichting. In het alge
meen geldt dat de aanleg van een gloeilampen ver
lichtingsinstallatie relatief goedkoop van aanschaf is,
maar dat de jaarlijkse exploitatiekosten hoog zijn.
Het omgekeerde geldt voor een verlichtingsinstallatie
voor T.L. Vandaar dat deze stand voor menige bezoe
ker wel aantrekkelijker zal zijn.
Spantgebouwen. Op het gebied van de bedrijfsge
bouwen is er een deel van een spantgebouw te zien.
Spantgebouwen ontlenen hun naam aan het feit dat
dergelijke gebouwen relatief meer spanten hebben
dan de traditionele bouw. De voordelen van spant
gebouwen zijn in het algemeen: een snelle bouw
methode, besparing op gordinghout en een eenvou
dig systeem van bouwen. Dit laatste is vooral voor
de zelfbouwers een aantrekkelijke zaak.
Batterijen. De steeds maar voortschrijdende tech
niek stelt ons telkens maar weer in staat nieuwe be
drijfssystemen te ontwikkelen. Dit keer zijn er bat
terijen te zien voor de gehele slachtsector. De firma
L. de Puyt uit België en de firma Efé uit Duitsland
tonen hier hun container batterij en voor slachtkui-
kens. Voor de vermeerderaars uit de slachtsector is
er de batterij van Big Dutchman voor slachtkuiken-
moederdieren.
Legnesten. De vermeerderaars kampen nog steeds
met het probleem grondeieren. Vandaar dat in een
stand legnesten de aandacht van de vermeerderaar
wordt gevestigd op de punten waarop hij moet letten
bij de aankoop van legnesten. Er zullen 3 legnesten
worden getoond die het naar onze smaak in de prak
tijk goed doen. Deze zijn:
het Brabants individuele strooisel-nest;
het Gelders individuele strooisel-nest en
een automatisch legnest van de firma Coolen uit
Nederweert.
Kalkoenhouderij. In een stand kalkoenhouderij
wordt de opfok van kalkoenen op de grond uitge
beeld. Verder kan de kalkoenhouder allerlei infor
maties inwinnen op zijn vakterrein.
2. Het gebruik van de juiste bouwmaterialen. Er ko
men steeds meer bouwmaterialen op de markt. De
snelle ontwikkeling van de kunststoffen is hier
niet vreemd aan. Bij de keuze van de juiste mate
rialen is een advies van een deskundige uit de
bouwwereld zeker op z'n plaats. De duurste is
lang niet altijd de beste en net zo min houdt goed
koop ook slecht in. Een ander punt is het wel of
niet gebruiken van tweedehands materialen. Het
is zeker onjuist om deze voor algemeen gebruik
aan te bevelen. Maar degene die het kaf van het
koren weet te onderscheiden kan er een goede slag
mee slaan. Wie zich op dit terrein niet goed thuis
voelt doet verstandig om een deskundig advies
omtrent kwaliteit en bruikbaarheid in te winnen.
3. In de loop van de tijd zijn wij een groot aantal
eisen aan een stal gaan stellen, eisen van land
bouwkundige en van bouwkundige aard. Wij zijn
die eisen heel gewoon gaan vinden, zo gewoon dat
we ze soms nauwelijks meer als eis voelen. Maar
het is de vraag of ze allemaal wel zo noodzakelijk
zijn. Daarom moeten we ons afvragen of we met
verlaging van verschillende eisen enerzijds niet
goedkoper kunnen bouwen en anderzijds de pro-
duktie van de dieren toch geen geweld aandoen.
Deze overwegingen hebben er toe geleid, dat men
enkele jaren geleden is begonnen een vereenvou
digd type ligboxer.stal op te zetten. De gebruike
lijke eis om de dieren binnen te voeren is daar
verlaten. Dit heeft tengevolge dat het stalgebouw
aanzienlijk kleiner wordt; want de eetplaats van
de dieren en de voergang komen buiten het ge
bouw te liggen. Het is begrijpelijk dat daardoor de
bouw goedkoper, wordt. Op de tekening is dit aan
gegeven voor een vierrijige stal. Voor kleinere be
drijven wordt de stal tweerijig genomen, waar
door een heel smal gebouw ontstaat. Op de teke
ning is de eetplaats in de lengte naast de stal ge
legd. Het is ook mogelijk de eetplaats achter de
stal te leggen. Daarvan is een voorbeeld te zien op
het voorlichtingsterrein van de rijkskonsulent-
schappen tijdens de werktuigendagen in Liempde.
De ervaringen met deze vereenvoudigde ligboxen-
stal met buitenvoedering stemmen over het alge
meen overeen met de verwachtingen. De dieren
kunnen het Nederlandse winterklimaat goed ver
dragen en de bouw is goedkoper. De grootste aan
passing wordt waarschijnlijk vereist van de vee
verzorger.
HET ANTWOORD
Terugkomend op de beginvraag: „Kan stallenbouw
goedkoop zijn" kan het antwoord gezien de drie ge
noemde punten alleen maar ja zijn. Hoe goedkoop
hangt af van de mate waarin aan de bouw wordt
meegeholpen met gebruik van de juiste bouwmate
rialen bij de mogelijk gebleken verlaging van eisen.
Zoals reeds gesteld mag een en ander niet gaan ten
koste van het dier, dus van de produktie. Van geval
tot geval moet worden bekeken welke mogelijkheden
het beste kunnen worden benut.
Actuele bedrijfsapparatuur. In deze stand worden
getoond: een eierwagentje volgens het idee van Ir.
Boonman, Consulent voor Arbeidsvraagstukken in
Wageningen. Een apparaat voor het wegen van voer
uit silo's van de firma Landwerk en een stoomclaener
voor de firma Kusters uit Venlo.
We hopen dat wij ook dit jaar weer vele bezoekers
uit de pluimveehouderij in onze stand mogen verwel
komen.
W. DE GRAAF.
Het bewaren van melk in een boerderij tank zal in
de nabije toekomst op steeds grotere schaal worden
toegepast. Gebruik van een boerderijtank met hand
having van de traditionele situatie en omstandighe
den zal eerder meer dan minder arbeid vragen. De
arbeidsbesparing is het grootst indien de melk recht
streeks in de tank kan worden gebracht zodat een
minimum aan handelingen nodig is.
Automatische reiniging van melkleiding, boerderij-
tank en van de eventuele noodzakelijke transport
tank biedt gunstige perspectieven. Op Liempde wil
len we tonen dat één automaat (drie in één) zowel
de melkleiding, de boerderijtank en de transporttank
kan reinigen.
G. v. ROOYEN.
(Zie verder pag. 17)
