Gezinsgrootte en ir. j. a. h. haenen.
bedrijfsopvolging
en de opleiding van de kinderen
8
Tot nu toe is de afname van het aantal landbouwbedrijven
vrijwel beperkt tot bedrijven met een kleine oppervlakte.
Daarnaast zullen aan stadsuitbreiding, 'industrieterrein,
wegenaanleg, recreatie e.d. in toenemende mate bedrijven
moeten worden opgeofferd. Sterke vermindering van het
aantal bedrijven c.q. bedrijfshoofden zal alleen optreden als
er relatief in veel gevallen geen van de kinderen het ouder
lijk bedrijf overneemt. Immers zolang er meerdere bedrijfs
opvolgers in een gezin zijn, b'ijven er gegadigden om elders
vrijkomende bedrijven te continueren. Bovendien proberen
veel boeren, waarvan het bedrijf onteigend is, elders een
bedrijf te aanvaarden. In dit laatste artikel van deze serie
wordt op e.e.a. nader ingegaan, waarbij ir. Haenen dank zegt
voor de welwillende medewerking aan deze enquête ver
leend.
Op 14 van de 80 bedrijven zal geen van de kinderen het ouderlijk bedrijf overnemen.
Van deze 14 gezinnen zijn er 2 kinderloos. Van de 12 overige gezinnen zonder bedrijfs-
opvolger varieert het aantal kindeten in 7 gezinnen van 1 tot 3 en in de 5 andere zijn
er 4 of meer kinderen.
Wanneer we de 2 bedrijven van de gezinnen zonder kinderen en de 3 bedrijven
met tweehoofdige leiding niet meetellen, blijven er 75 bedrijven c.q. gezinnen over,
waarvan 12 zonder opvolger, 40 met één opvolger en 17 met 2 opvolgers. In deze 63
gezinnen met opvolgers zijn er gemiddeld 4,9 kinderen per gezin.
Van voornoemde 75 gezinnen zijn er 29 met 1, 2 of 3 kinderen. In 7 van deze 29
gezinnen neemt geen van de kinderen het ouderlijk bedrijf over. Op de overige 46
bedrijven telt het gezin van het bedrijfshoofd 4 of meer kinderen. Slechts in 5 van
deze 46 gezinnen is er geen opvolger voor het ouderlijk bedrijf. Kortom in de gezin
nen met 1 tot 3 kinderen komen relatief aanzienlijk meer bedrijven zonder opvolger
voor dan in de gezinnen met meer kinderen.
Conclusie: in gezinnen met 1 tot 3 kinrh. ren komt het in \erhouding vaker voor, dat
er geen bedrijfsopvolger is dan in gezinnen met meer kinderen. De verklaring hier-
Hoewel veel bedrijfsopvolgers een goede opleiding hebben gevolgd, laat die bij
enkelen toch nog te wensen over zoals het volgend overzicht laat zien.
Gevolgde opleiding
Aantal
Gevolgde opleiding
Aantal
Hogere landbouwschool
1
Lagere landbouwschool
22
Mulo c.q. Middelbare school
Ander onderwijs
3
r Middelbare landbouwsohool
10
Alleen lagere school
7
M'dde!bare landbouwschool
29
Neg met opleiding bezig
11
Conclusie: de opleiding moet nog in een te groot aantal gevallen als onvoldoende
worden aangemerkt om de toekomst als zelfstandige ondernemer met vertrouwen
tegemoet te kunnen zien.
Van de 11 bedrijfsopvolgers, diq no.g met hun opleiding bezig zijn, bezoeken er 5
de lagere landbouwschool, 3 de mulo en 3 de middelbare landbouwschool.
GEZINSGROOTTE EN BEDRIJFSOPVOLGING
MAARMATE het aantal kinderen kleiner is, zijn de financiële moeilijkheden voor
de overname van het ouderlijk bedrijf door één van de kinderen geringer. Dit
is ondermeer ook mede aanleiding geweest cm bij de gehouden enquête aan dit aspect
en verder ook aan de opleiding van de kinderen aandacht te besteden. In tabel I zijn
hierover verkregen gegevens weergegeven.
TABEL I De gezinnen op de 80 geënquêteerde bedrijven naar het aantal kinderen
en de bedrijfsopvolging.
Aantal
kinderen
per gezin
Gezinnen met respectievelijk geen,
één of twee bedrijfsopvolgers
Totaal aantal
geen
opv.
één
opv.
twee
opv.
gezinnen
kinderen
geen
1
2
3
4 of 5
6 of 7
s of 9
lri—13
2
3
2
2
1
1
2
1
(2)*
(1)
3
9
7
13
9
4
1
(1)*
(2)
1
2
5
6
1
2
2
7
12
15
.20
16
7
4
7
24
45
89
107
59
47
Totaal
14
(3)
46
(3)
17
83
378
Gem. aantal
kinderen
per gezin
3,7 (3,3)
4,5 (2,3)
6
4,6
Op drie bedrijven berust de tweehoofdige leiding bij twee gehuwde broers, op elk
van deze drie bedrijven zal één zoon het bedrijf overnemen; tussen de betref
fende 6 gezinnen naar gezinsgrootte en bedrijfsopvolging.
voor is dat er in een klein gezin per kind meer geld beschikbaar is voor de studie
dan in een groter gezin. Zo is in een klein gezin boer worden geen noodzaak maar
een vrije keuze. In een groot gezin worden de studiekosten dikwijls een te grote uit-
gavepost. Zo is de kans dan groot dat er hier teveel kinderen thuis op het bedrijf
gaan meewerken.
LEEFTIJD VAN DE BEDRIJFSOPVOLGERS EN HUN OPLEIDING:
,CR zijn 49 bedrijven (46 3) met 1 opvolger (48 jongens en 1 meisje) en 17
bedrijven met 2 zoons als opvolger. In totaall zijn er op 66 bedrijven 83 opvol
gers met een gemiddelde leeftijd van 24 jaar: van hen zijn er 19 gehuwd. De bedrijfs
opvolgers zijn in bijgaand overzicht ingedeeld naar leeftijd.
i
Leeftijd
aantal
Opmerking
Leeftijd
aantal
Opmerking
jonger dan
School en
2326 jaar
24
In onderling overleg
15 jaar
2
beroepskeuze
bedrijfsovername en
vragen alle
2730 jaar
17
regeling met overige
1518 jaar
10
aandacht
kinderen vaststellen
ouder dan
8
met behulp van een
1922 jaar
22
30 jaar
deskundige
Op 6 bedrijven met 1 opvolger gebeurt de exploitatie in de vorm van een maat
schap van het bedrijfshoofd met de opvolger. Van deze 6 bedrijfsopvolgers zijn er 4
gehuwd.
Op 1 van de 17 bedrijven met 2 opvolgers exploiteren de beide opvolgers samen
met hun ouders het bedrijf in een maatschap: verder is er één bedrijf or.;3t 2 opvolgers
waar één van de twee opvolgers deel uitmaakt van de maatschap met zijn vader. Van
deze 3 laatst genoemde bedrijfsopvolgers zijn er 2 ongehuwd.
