Gewenste bedrijfsgrootte
en produktieplan en j.a.h.haenen
het meest urgente bedrijfsaspect
WA,T de gewenste bedrijfsgrootte betreft hebben 15 van de 60 jonge en 17 van
de 80 oudere akkerbouwers bij de enquête te kennen gegeven dat hun bedrijf
voor de toekomst voldoende groot is. De verdeling van deze bedrijven over de di
verse grootteklassen en hun gemiddelde arbeidsbezetting met daarbij het aantal ha's
per man zijn in tabel I opgenomen.
BIJ de enquête hebben 108 van de 140 akkerbouwers te kennen gegeven dat hun
bedrijf te klein is. Het aantal ha's waarmee deze bedrijven vergroot dienen
te worden liep van geval tot geval nog al eens wat uiteen. Daar bedrijfsgrootte en
personeelsbezetting op het bedrijf met elkaar in verband staan is ook geïnformeerd
met hoeveel man zo'n bedrijf van gewenste grootte kan worden geëxporteerd. Voor
het verkrijgen van een algemeen beeld over de gewenste bedrijfsgrootte voor de toe
komst is het nodig de mening hierover van alle 140 geënquêteerden in aanmerking te
nemen. Daarom zijn in tabel II de gemiddelde gegevens van al deze bedrijven opge
nomen omtrent bedrijfsgrootte, arbeidsbezetting en aantal ha's per man van de
situatie momenteel en de situatie, welke voor de toekomst wenselijk wordt geacht.
8
De voortdurende afname van het aantal arbeidskrachten op
het akkerbouwbedrijf en de voortschrijdende mechanisatie ma
ken oppervlaktevergroting van het akkerbouwbedrijf steeds
meer urgent. Bij de enquête is geïnformeerd naar de gewenste
bedrijfsgrootte en met hoeveel man een dergelijk bedrijf kan
worden gevoerd. Verder is ook gevraagd of gelet op de ont
wikkelingen, die nu aan de gang zijn, het bouwplan c.q. pro
duktieplan anders zal worden opgesteld. De verkregen gegevens
zullen in dit artikel worden behandeld.
DE BEDRIJFSGROOTTE
TABEL I Aantal bedrijven waar het bedrijfshoofd de oppervlakte voor de toekomst
voldoende groot vindt, met daarbij hun personeelsbezetting en ha's per
man.
Akkerbouwers ouder dan Akkerbouwers jonger dan
50 jaar 42 jaar
Grootteklasse
Aant.
Bedr.
Volw.
Aant.
Aant.
Bedr.
Volw.
Aant.
bedr.
opp.
arb. kr.
ha's
bedr.
opp.
arb. kr.
ha's
in ha
/bedr.
/man
in ha
/bedr.
/man
15—30 ha
2
17,9
1,0
17,9
1
20,0
1,0
20,0
30—40 ha
3
36,4
1,7
21,8
3
30,9
1,3
23,2
40—60 ha
5
52,8
2,2
24,9
3
49,6
1,7
29,8
60 ha en gr.
7
81,7
3,7
27,7
8
84,8
2,3
37,7
Bij opklimmende bedrijfsgrootte neemt het aantal akkerbouwers die hun bedrijf
groot genoeg vinden, duidelijk toe. Van de in totaal 32 bedrijven zijn er n.l. 15 groter
dan 60 ha. Naarmate de bedrijven groter zijn, wordt het aantal ha's per man groter.
Bij de jonge akkerbouwers is het aantal arbeidskrachten per bedrijf kleiner dan op
de overeenkomstige bedrijven van hun oudere collega's.
In dit opzicht weten de jonge akkerbouwers heel wat efficiënter te werken, het
geen ook tot uitdrukking komt in het aantal ha's per man. Volledigheidshalve moet
hier vermeld worden dat bij de oudere akkerbouwers er in de grootteklasse 1530
ha 2 bedrijven zijn met meer dan 20 van hun cultuurgrond in grasland en bij de
Engelse akkerbouwers die samenwerken met de teelt, verwerking en afzet van hun
conservengewassen hebben de ELGRO gesticht. Door samenwerking kan men in
kleine dingen groot worden!
TABEL II Gemiddelde gegevens over de huidige situatie en die, welke voor de toe
komst wenselijk is.
Akkerbouwers
ouder dan 50
jaar
Huidige situatie
Gewenste toekomstige situatie
Grootte
Bedr.-
Vast
Gem.
Bedr.-
Vast
Gem.
klasse
opp.
perso
aantal
opp.
perso
aantal
in ha's
neel per
ha's per
in ha's
neel per
ha's per
bedrijf
man
bedrijf
man
15—30 ha
20,7
2,1
10,1
40,3
1,8
23,0
30—40 ha
36,1
2,3
15,7
60,5
2,2
28,1
4060 ha
51,3
2,7
19,3
66,7
2,4
25,7
66 ha en gr.
75,6
3,8
19,9
92,4
3,0
31,3
Akkerbouwers jonger dan 42 jaar
15—30 ha
23,3
1,3
18,4
39,3
1,3
29,5
30—40 ha
34,2
1,5
22,3
48,7
1,7
28,1
40—60 ha
45,9
1,9
23,8
65,0
2,0
32,5
60 ha en gr.
81,0
2,9
27,6
91,3
2,6
35,1
Bij de oudere akkerbouwers valt wel het meest op dat er op de beduidend grotere
bedrijven, die voor de toekomst wenselijk zijn, een kleinere prsoneelsbezetting nodig
is, dan er momenteel op hun bedrijven aanwezig is. Dit houdt in dat het aantal ha's
per man in de naaste toekomst heel wat groter dient te worden. Dit is mogelijk een
aanwijzing dat de oudere akkerbouwers de personeelsbezetting nu op hun bedrijf al
te hoog vinden.
Twee samenwerkende akkerbouwers sloten een meerjarig kontrakt met een aardappel
handelaar en bouwden in 1970 deze bewaarplaats met een opslagcapaciteit van 1000
ton aardappelen. Bij investering en afzet gelden even stringente regels als bij vrucht
wisseling!
jonge akkerbouwers zijn er dat in de grootteklasse 3040 ha en 4060 ha samen
ook 2 bedrijven. Op deze 4 bedrijven neemt de rundveehouderij naast de akkerbouw
een belangrijke plaats in. In de grootteklasse 4060 ha is er bij de jonge akker
bouwers één bedrijf met een behoorlijke oppervlakte boomgaard.
BEDRIJFSGROOTTE NU EN DIE, WELKE VOOR DE TOEKOMST WENSELIJK IS
Bij de jonge akkerbouwers zijn er in de overeenkomstige groepen vrijwel geen ver
schillen tussen de huidige arbeidsbezetting en die voor de gewenste bedrijfsgrootte
voor de toekomst. Uit de gegevens over het aantal ha's per man komt duidelijk naar
voren dat de jonge akkerbouwers van mening zijn, dat de arbeidsprodiuktiviteit per
man in de toekomst nog sterk kan worden opgevoerd. Het gemiddelde verschil in het
aantal ha's per man tussen de vier grootteklassen schommelt in de huidige situatie
tussen 18,4 en 27,6 ha; dit verschil is bij de gewenste toekomstige situatie kleiner
en het varieert hier van 28,1 tot 35,1 ha per man. Ten aanzien van de vaste perso
neelsbezetting wensen de jonge akkerbouwers voor de toekomst een bedrijfsgrootte
van ruim 30 ha per man.
Zowel de ouders als de jonge akkerbouwers vinden de oppervlakte van hun bedrijf
te klein. In de grootteklasse van 15 tot 30 ha achten de akkerbouwers een gemiddelde
bedrijfsgrootte van 40 ha gewenst.
Bij de meitelling 1969 waren er in het Westbrabantse akkerbouwgebied 1124 bedrij
ven van 15 ha en groter met in totaal 37.684 ha cultuurgrond; dit is gemiddeld 33,5
ha per bedrijf. Bij omrekening van de verkregen gegevens over de gewenste bedrijfs
grootte over al deze bedrijven zou de gemiddelde bedrijfsoppervlakte met 18,2 ha