Voorlichtingsvergadering
N.K.T.V.
Bundeling van krachten
noodzaak
LJEEFT de Nederlandse Kontrakttelers Vereniging
in de afgelopen 5 jaar, na de oprichting in 1966,
aan haar doel voldaan n.l. de behartiging van de be
langen van de leden op het terrein van de kontrakt-
teelt? En moet op dezelfde weg worden voortgegaan?
Dit waren de vragen die voorzitter N. J. Huyts van de
N.K.T.V. in de voorlichtingsvergadering, vorige week
te Utrecht gehouden, aan de orde stelde.
Voorzitter Huyts zei dat de vraag of de vereniging
aan haar doel voldaan had, volmondig met ja beant
woord kon worden. Zowel wat betreft de collectieve
als de individuele belangenbehartiging heeft de Ver
eniging veel kunnen bereiken. In samenwerking met
het Landbouwschap en overleg met de afnemers zijn
goede modelvoorwaarden tot stand gekomen dan wel
zijn deze verbeterd voor een aantal voor de kontrakt-
teelt belangrijke gewassen.
Het is verheugend te kunnen constateren, dat in de
loop der jaren bij individuele afnemers het begrip en
de waardering voor goede, dus volledige en duidelijke
kontrakten, aanzienlijk is toegenomen. Degenen die
ook bij een systeem op basis van vrijwilligheid sneller
concrete resultaten hadden verwacht, baseren hun
mening op het duidelijk belang, dat teler en afnemer
hebben bij een goede regeling van de kontraktteelt.
Het vraagt echter tijd voor het vertrouwen in een
andere opzet van de kontraktregeling voldoende is ge
groeid. De ervaring heeft voorts ook geleerd dat er
telers en afnemers zijn die op een summier kontrakt
al een generatie lang plezierig zaken met elkaar doen.
De situatie op de akkerbouwbedrijven is thans zo
dat de teler o.a. in verband met de vruchtwisseling
en de arbeidsverdeling de mogelijkheid van een kon
traktteelt graag aangrijpt en daarom jammer genoeg
soms geneigd is zekere concessies te doen niet alleen
t.a.v. de prijs maar ook t.a.v. de kontraktvoorwaarden.
Talrijk zijn de gevallen, waarin het laatste de teler duur
kwam te staan!
KONTRAKTEN VERSCHILLEN
VAN PRODUKT TOT PRODUKT
WIET alleen van afnemer tot afnemer is er soms
verschil in de samenwerking met de telers maar
ook van produkt tot produkt. De algemene teeltvoor-
waarden voor de teelt van in voorkoop gekochte land-
bouwzaden, zoals met name de graszaden, worden
door de zaadfirma's over het algemeen goed gevolgd
in hun teeltkontrakten. De bijzondere bepalingen hou
den meestal hogere eisen in voor 'het geschoonde zaad.
Voor de conservendoperwten is d*e uitbouw en de toe
passing van de algemene modelvoorwaarden zeer snel
gegaan, zodat het grootste deel van dit gewas thans
wordt geteeld op kontrakten die zijn geënt op de alge
mene modelvoorwaarden. In het afgelopen iaar is er
een start gemaakt met het telen van princessebonen
voor de industrie op een na overleg tot stand gekomen
kontrakt. Deze start heeft mede geleid tot een breder
gesprek met de organisatie van de afnemers over een
modelkontrakt. Ook voor spinazie voor de verwerken
de industrie is in overleg met een afnemer een kon
trakt opgesteld. Voor knolselderij en zaaiuien zijn er
samen met de afnemers werk-groepen ingesteld die
ook voor deze produkten een modelkontrakt zullen
opstellen. De kontrakten voor de teelt van gecertifi
ceerde zaaigranen van oogst 1971 stoelen helaas niet
meer op in overleg tussen kwekers/handelaren en
landbouw vastgestelde voorwaarden. Hopelijk zullen
de van kwekers/handelaren toegezegde wijzigings
voorstellen inzake de t.c.-granen 1968 ons zo tijdig
bereiken en zal het overleg hierover zo gunstig ver
lopen dat voor de oogst 1972 weer kan worden ge-
koatrakteerd op in overleg tussen de partijen tot
stand gekomen voorwaarden.
De ervaring heeft ons geleerd dat in goede kontrak
ten evenwel niet alles kan worden vastgelegd. Steeds
zijn er immers onvoorziene omstandigheden waardoor
groei en afzet anders verlopen dan voorzien kon wor
den. In overleg tussen telers en afnemers moet daa
een voor beide partijen aanvaardbare oplossing wor
den gevonden. Bij het overleg met de afnemers over
modelvoorwaarden of een modelkontrakt wordt dan
ook steeds de instelling van kontakt- of vertrou
wenscommissie bepleit. Deze kleine groep uit de telers
voor een afnemer kan namens allen met die afnemer
overleggen. Met begrip voor eikaars moeilijkheden
zijn in de vertrouwens- of contactcommissies reeds
veel problemen naar tevredenheid opgelost. Deze com
missies worden door de betreffende groepen telers
gezamenlijk betaald; de afnemer houdt hiertoe per ha
een bedrag in. Temeer omdat het onmogelijk is dat
de deskundigen van d'3 Vereniging alle telers indivi
dueel helpen laat staan bezoeken, bevordert de Ver
eniging het tot stand komen van contact- of vertrou
wenscommissies. Uiteraard kunnen deze commissies
zo nodig terugvallen op in de N.K.T.V. aanwezige
deskundigheid.
In het bijzonder voor de teelten waarvoor er nog
geen algemene modelvoorwaarden of -kontrakten
zijn, dan wel dat de afnemer deze niet toepast, heeft
de Vereniging ia de afgelopen 5 jaren een groot aantal
individuele gevallen te behandelen gekregen.^ In de
meeste gevallen kon in overleg met de afnemer tot
een bevredigende oplossing worden gekomen.
INDIVIDUELE DIENSTVERLENING
Nu de uitbouw van de Vereniging in kringen is
voltooid vanmorgen heeft de Algemene Vergade
ring op verzoek vaa de kontrakttelers uit het gebied
besloten als 8e kring in te stellen de kring Gelder
land/Utrecht heeft het Bestuur besloten de telers
met vragen etc. die niet aan de vertrouwens- of con
tactcommissie kunnen worden voorgelegd, bij voor
keur te verwijzen naar de betreffende kringsecretaris.
Deze dienstverlening komt hierdoor dichter bij de
leden hetgeen diverse voordelen heeft. Daar bedrijfs
bezoek i.v.m. individuele belangenbehartiging meestal
nodig is voor kontrakten waarvoor er geen contact- of
vertrouwenscommissie is, meent het bestuur dan aan
de betreffende teler een tegemoetkoming te kunnen
vragen in de reis- en verblijfkosten. Mondeling
eventueel telefonisch of schriftelijk gegeven advie
zen worden gerekend tot de aormale gratis service
voor de leden.
In de komende jaren zal de Vereniging steeds meer
te maken krijgen met schaalvergroting, concentratie,
een steeds groter wordende markt en de hiermede
samenhangende scherpere concurrentie. Planning van
produktie en afzet is onlosmakelijk verbonden aan de
enorme investeringen in een produktie- en afzetappa-
raat. Land- en tuinbouw worden via toeleverings-
kontrakten meer en meer betrokken in de ontwikke
ling van produktieketens tot aan de uiteindelijke con
sument. Steeds meer produkten worden op kontrakt
geteeld. Duidelijke voorbeelden zijn hiervan de kon
trakten met de groenvoederdrogerijen en au ook de
brouwgerstkontrakten. Ook voor deze kontraktteelten
geeft de N.K.T.V., waar nodig, aan de begeleiding en
de individuele belangenbehartiging de volle aandacht.
Specialisatie van een groep bedrijven in de rundvee
houderij heeft onlangs geleid tot de vraag aan akker
bouwers om via een aog op te stellen modelkontrakt
snijmais voor hen te telen.
TELERSGROEPERINGEN INSCHAKELEN
VOOR één sector, n.l. die van de conservenproduk-
ten zijn de verschillende consequenties van dit
toekomstbeeld door een werkgroep van het Land
bouwschap waarin uiteraard ook de Vereniging ver
tegenwoordigd was nader bezien.
Naar h'et oordeel van deze werkgroep wordt het
wenselijk geacht, dat er tussen de conservenindustrie
en de telers van produkten voor deze industrie over
eenstemming wordt bereikt over een andere erf
nieuwe taakverdeling inzake de levering van de
grondstoffen. In deze gedachtengang kunnen telers
groeperingen afhankelijk van aard en structuur
zorgen voor:
het onderbrengen van de grondstoffenproduktie bij
de telers waarbij een goede spreiding van de pro
duktie voorop staat;
het mede begeleiden van de produktie, vooral met
het oog op de kwaliteit;
het verrichten of doen verrichten van de oogst-
werkzaamheden bij de telers;
het vervoeren of doen vervoeren van de grond
stoffen naar de fabriek en
het afsluiten van meerjarige (3 of 5 jaar) overeen
komsten met één of meer conservenfabrieken.
Op deze wijze kan naar het oordeel van de werk
groep de nodige continuïteit terzake van het be
schikbaar komen van voldoende en geschikte grond
stof tegen een aannemelijk prijspeil worden bewerk
stelligd.
Door meerjarige overeenkomsten tussen de telers
groeperingen enerzijds en de conservenfabrieken
anderzijds kunnen planning van de produktie, bege
leiding van de teelt en specialisatie beter plaatsvin
den, dan thans het geval is.
Sommige groeperingen van telers respectievelijk
ondernemingen verzorgen reeds op de hiervoor aan
gegeven wijze een zekere vorm van toelevering aan de
industrie. Als voorbeelden kunnen worden genoemd
de telersgroepering in de Brabantse Biesbosch en het
land van Heusden en Altena. Voorts particuliere toe
leveringsbedrijven zoals de Handelsonderneming N.V.
Maco te Oudenbosch en Heerema te Groningen. In
Limburg is de afdeling Sevenum van de Coöperatie
Landbouwbelang een duidelijk voorbeeld. Als zodanig
moet voorts worden genoemd de telersvereniging
Klazinaveen en omstreken, die collectief onderhan
delt met de industrie én voor zijn leden een contract
met de conservenfabriek afsluit.
VERDERGAANDE SAMENWERKING
DE werkgroep is van mening dat een goed functio
nerende samenwerking tussen de huidige en nog
te stichten regionale telersgroeperingen onderling
wenselijk is, wil althans op langere termijn gezien
een volledig geïntegreerd beleid terzake vaa de
beoogde grondstofvoorziening mogelijk worden. Al
hoewel een samenwerkingsorgaan in het begin vooral
zal dienen om de noodzakelijke opbouw te stimuleren,
zal op wat langere termijn gezien haar taak verder
moeten evolueren.
Gezien de huidige concurrentiepositie van Neder
land met betrekking tot deze sector is naar net ooraeei
van de werkgroep van groot belang dat de beoogde
structuurverbetering zo snel mogelijk tot stand wordt
gebracht. Teneinde snel een zo groot mogelijke mede
werking van alle betrokkenen te verkrijgen, zijn een
aantal stimuleringsmaatregelen van de overheid wen
selijk.
Het structuurplan zal nu worden besproken met de
organisaties van afnemers en dan in het Bestuur van
het Landbouwschap aan de orde komen.
Behalve voor de conservenprodukten wordt ook in
andere sectoren vaa het akkerbouwbedrijf gewerkt
aan een verdergaande samenwerking en integratie bij
de teelt, de verwerking en de afzet. Als organisatie
van telers zal de N.K.T.V. zich niet alleen open op
stellen t.a.v. dergelijke ontwikkelingen, doch wanneer
daarmee de Nederlandse akkerbouw een steviger
basis kan worden geboden, zal de vereniging de in
haar gebundelde kennis en ervaring hiervoor volledig
inzetten. De vereniging zal in de komende periode
met kracht moeten streven naar het in praktijk bren
gen en begeleiden van deze vormen van samenwer
king en integratie, aldus de voorzitter der N.K.T.V.,
de heer Huyts.
MODERNE SAMENWERKING BIJ
TOELEVERING AAN CONSERVENINDUSTRIE
De heer drs. C. P. Driesprong, hoofd afd. Groenten
en fruit van de E.E.G. te Brussel, besprak in zijn in
leiding de stand van zaken in de E.E.G. betreffende de
moderne samenwerking en integratie bij de toeleve
ring aan de conservenindustrie. Hij wees er zijn ge
hoor op dat de groenten- en fruitverwerkende indus
trie in de E.E.G. een zeer belangrijke afnemer van
verse tuinbouwprodukten is. Globaal wordt 15 van
al het fruit en 30 7c van alle groenten industrieel be-
of verwerkt. Uiteraard zijn er belangrijke verschillen
per land en per produkt. De percentages stijgen regel
matig.
Drs. Driesprong ging nader in op de wensen van in
dustrie en de telers die goeddeels in dezelfde richting
gaan, n.l. verminderen of vermijden van marktrisico,
en prijsschommelingen. De industrie wil daarnaast
zekerheid ten aanzien van de kwaliteit en de hoe
veelheid. Nederland heeft wat de teeltkontrakten be
treft een zekere achterstand.
Zo dateren in Duitsland de groenteteeltkontrakten
al van de eeuwwisseling. Algemeen geldend is een
basiskontrakt dat aangevuld wordt met specifieke
kontrakten voor elk van de groentesoorten: Spinazie,
wortelen, tuinbonen, speciebonen, erwten, augurken.
Het basiskontrakt somt de verplichtingen van de
agrarische producent en van de industriële koper op
(het juiste aantal ha verbouwen, het gewas goed ver
zorgen, toegang tot de percelen verlenen; totale oogst
afnemen, overeengekomen prijs betalen) en bevat
bepalingen t.a.v. misoogst, verpakking, afroep van
levering, force majeure, enz. Het produktenkontrakt
bepaalt de prijs per 100 kg, geeft aan wie de oogst-
machine beschikbaar stelt, en definieert de kwali
teitseisen en de kwaliteitsindeling. De kontrakten en
de prijs worden jaarlijks voor de gehele Bondsrepu
bliek vastgesteld in overleg tussen de centrale orga
nisaties van telers en industrie (Bundesausschusz
Obst und Gemüse en Verband der Dautschen Obst
und Gemüse Verwertungsindustrie).
Wegens de strenge kartelbepalingen mag deze over
eenkomst niet verplicht worden voorgeschreven voor
de leden van de beide organisaties en is slechts een
aanbeveling. Zij wordt echter vrijwel zonder uitzon
dering gevolgd. De overheid speelt hierbij geen en
kele rol.
BELGIE, FRANKRIJK, ITALIË
IN België wordt de markt voornamelijk beheerst
door één groot-bedrijf dat vele kontrakten af
sluit, soms met gehele dorpen. Het zaaizaad wordt
beschikbaar gesteld, de oogst geschiedt door de fa
briek, en de teler ontvangt een vergoeding per ha.
De condities van dit grote bedrijf zijn veelal maat
gevend voor de condities die de kleine bedrijven be
dingen. Ook hier houdt de overheid zich buiten de
kontrakten.
In Frankrijk is de situatie vergelijkbaar met die in
Duitsland: jaarlijks worden overeenkomsten gesloten
op nationaal niveau met betrekking tot de prijs en de
leveringsvoorwaarden voor de drie belangrijkste pro
dukten: tomaten, erwten en champignons.
Een belangrijk verschil is echter dat deze kontrak
ten gehomologeerd worden door de Minister van
Landbouw en daarmee verplicht gesteld worden voor
alle transacties, onverschillig of zij gesloten worden
tussen leden van de organisaties of niet.
In Italië tenslotte is de situatie vergelijkbaar met
die in Duitsland. Voor het veruit belangrijkste pro
dukt, de tomaat, wordt jaarlijks op nationaal niveau
door de organisaties onderhandeld over de prijs en
de overige kontraktvoorwaarden. De afspraken zijn
echter niet bindend en de overheid speelt geen rol.
j\E ontwikkelingen in en rond Nederland wijzen
er, zo zei Drs. Driesprong, duidelijk op, dat de
moderne industriële verwerking van tuinbouwpro
dukten dezelfde eisen aan de producenten stelt als
de moderne distributie van het verse produkt: n.l.
homogene belangrijke hoeveelheden, ras en kwali
teit aangepast aan de vraag en stabiele prijzen. Van
daar dat samenwerkingsvormen van de telers een
logisch gevolg is. Samenwerking die zowel lande
lijk als lokaal/regionaal nodig is. Landelijk voor mo-
delkontrakten, prijsoverleg en marktoriëntatie. Lo
kaal voor bundeling aanbod, waarbij, met de afne
mer, overleg over bijv. rassenkeuze, verpleging ge
was, oogstdatum enz. mogelijk is teneinde tot groot
homogeen aanbod te kunnen komen.
90
