Erf
en
akker
Diarree bij het varken
A. Tijdens de zoogperiode
B. Na de zoogperiode
Ziekte van Aujeszky
15
GEZONDHEIDSDIENST VOOR DIEREN
IN ZEEkAND
J. J. PEKELDEtR.
Dierenarts buitendienst.
Schematisch overzicht van de op de
te Goes gehouden voorlichtingsdag
voor varkenshouders over de ver
schillende vormen van diarree, bij
het varken.
GEBOORTE-DIARREE
Oorzaak: Coli-bakteriën. Optreden in de hand ge
werkt door: slechte hygiëne; te hoog rantsoen van
hoogdrachtige zeug; geringe weerstand van de biggen.
Verschijnselen: Darmontsteking met dunne stinkende
mest. Grauwe, magere biggen. Vaak sterfte. Maat
regelen: 1. Direkt: geneesmiddelen, bij voorkeur op
basis van bacteriologisch onderzoek. 2. Voorbehoe
dend: Voeding zeug: 5 dagen voor het werpen tot 1 kg
per dier per dag. Op de dag van h'et werpen niet voe
ren (wel drinkwater). Na het werpen hoeveelheid
voer geleidelijk opvoeren, zodat pas na 3 weken de
zeug het toprantsoen krijgt. Hygiëne: hieraan extra
aandacht besteden; a. reinigen en ontsmetten van het
kraamhok. b. zeug wassen met mengsel van schurft -
middel en halamid. c. de zeug de 'eerste dagen geen
uitloop geven. d. biggen direkt na de geboorte laten
zuigen, e. zorgen voor een goed stalklimaat (bijver
warming). f. goede scheiding van tomen, ontsmetten
van schoeisel en gereedschap na kontakt met aange
taste dieren. Voorbehoedend geneesmiddelen toedie
nen. Zeugen enten met stalspecifiek vaccin.
RODE DIARREE:
Oorzaak: Spore vormende bakt'eriën (Clostridium
Welchii type C). Verschijnselen: Hevig, snel verloop.
Bloederige, dunne mest. Meeste biggen sterven.
Diagnose: Te stellen door middel van sectie en bacte
riologisch onderzoek. Maatregelen: 1. Direkt: genees
middelen; succes gering. 2. Voorbehoedend: goede
hygiëne, zeugen enten.
VIRUSDIARREE: (T.G.E.)
Oorzaak: Virus. Besmetting door middel van kl'eine
hoeveelheden mest van zieke dieren. Verschijnselen:
Alle dieren worden aangetast. Hevige waterdunne
diarree, soms braken. Biggen tot 2 weken oud sterven
alle. B|ij oudere biggen is sterfte minder. Dieren
ouder dan 6 weken herstellen na 1 week. Maat
regelen: 1. Direkt: voor aangetaste dieren bestaat geen
behandeling. Immuniteit treedt snel op. Drachtige
zeugen tot 3 weken voor het werpen besmetten met
mest van aangetaste biggen. Hierdoor vorming van
afweerstoffen, die de biggen beschermen (via de biest
opgenomen). 2. Voorbehoedend: bedrijf gesloten hou
den. Bij het Nederlandse systeem van fokkerij is
regelmatig enten niet mogelijk.
WITTE DIARREE:
Oorzaak: Coli-bakteriën. Deze diarree treedt op als:
de biggen overgaan op vaste voeding; de met de biest
opgenomen afweerstoffen op raken; bloedarmoede
aanwezig is; de biggen met maagdarm wormen besmet
zijn; ten gevolge van hoge melkgift de vetvertering
onvolledig wordt; de hygiëne slecht is; gevolg van
stille berigheid van de zeug? Verschijnselen: Wit-gele
stopveriacntige mest, soms dunne mest. Maatregelen:
1. Direkt: biggen gedeeltelijk laten vasten. Voldoende
drinkwater geven en eventueel geneesmiddelen. Bij
voeding tijdelijk stoppen. 2. Voorbehoedend: hygiëne
in acht nemen. Aan einde eerste week beginnen met
bijvoeding. Bloedarmoede voorkomen. Zeug 1 week
voor het werpen ontwormen. Voeding van de zeug
geleidelijk opvoeren.
SLINGERZJEKTE:
Oorzaak: Bepaalde coli-bakteriën. Deze zijn in de
darm aanwezig en krijgen kans zich te vermeerderen
als bepaalde praedisponerende faktoren aanwezig
zijn: voerverandering, spenen, overgang op ander
voer; overvoeding; transport (op bedrijf, tussen be
drijven); mengen van tomen; verandering stalkli
maat. Verschijnselen: a. plotselinge sterfte of 'eerst
slingerende gang, blauwe oren, dikke oogleden; b.
minder snel verloop: diarree, achterblijven. Maat
regelen: 1. Direkt: vasten, gedurende 24 uur uitslui
tend schoon drinkwater met geneesmiddelen. Daarna
geleidelijk opvoeren. Hele toom behandelen. 2. Voor
behoedend: Nauw kontakt fokker-mester. Voer rant
soeneren bij spenen. Biggen bij spenen in hetzelfde
hok laten. Geen tomen mengen. Geen voer verande
ringen, kastraties e.d. Verstrekken van bepaalde start
voeders verminderen, evenals het voorbehoedend
toedienen van geneesmiddelen, de kans op optreden.
VARKENS DYSENTERIE (VIBRIO):
Oorzaak: Spiraalvormige bakterie. Verschijnselen:
Diarree met slijm, grijs tot rood-bruin (bloed). In het
begin soms koorts, later niet meer. Vermageren.
Snelle verspreiding over het bedrijf (in één tot enkele
weken). Op veel bedrijven is de ziekte in slepende
vorm aanwezig, waardoor voederconversie ongunstig
is. De besmetting vindt plaats door mest van besmette
dieren (direkt of indirekt). Diagnose: Op grond van de-
verschijnselen en het onderzoek van gestorven of
zieke dieren of mestonderzoek van aangetaste dieren.
Maatregelen: 1. Direkt: de juiste geneesmiddelen toe
dienen door drinkwater of voer aan alle di'eren ge
durende voldoende lange tijd. Hokken voor nieuwe
opleg ontsmetten. 2. Voorbehoedend: Insleep voor
komen (aankoop beleid, ontsmetten).
SALIMONELLOSE/PARATYPHUS:
Oorzaak: Salmonella bakteriën. Besmetting door
opname van besmette mest of voer. Verspreiding door
kontakt (mens, dier, voorwerpen). Verschijnselen:
Accuut: hoge koorts (tot 42° C). Traag, niet eten, wel
drinken. Diarree met bloed of verstopping. Rood
blauw verkleuring van oren, hals en buik. Sterfte van
jongere varkens. Chronisch: groei stilstand of verma
gering. Diagnose: Onderzoek van gestorven of ziek
dier of mest van aangetaste dieren. Deze ziekte kan
veel lijken op varkenspest, dysenterie en slinger
ziekte. Maatregelen: I. Direkt: dieet maatregelen;
geneesmiddelen; chronisch zieke dieren opruimen.
2. Voorbehoedend: goede hygiëne; gepelleteerd voer,
aankoop beleid; enting op besmette bedrijven.
SPOELWORM INFEKTIE:
Oorzaak: Spoel wormen. BesmettingEieren opgeno
men met mest (b.v. ingedroogd aan vloer en wan
den). Verschijnselen: Jonge dieren vermageren, trage
groei. Soms hoesten. Bij ernstige besmetting diarree
(worminfekties verergeren andere diarreeën). Dia
gnose: Mestonderzoek of sectie. Maatregelen: 1. Voor
behoedend: strenge hygiëne. Fokbedrijf: Iedere zeug
1 week voor het werpen ontwormen en 3 dagen voor
het werpen wassen. Opfokmateriaal ontwormen op
3 en 5 maanden. Dekbeer 2 x per jaar ontwormen.
Mestbedrijf: Hokken en wanden steeds goed schoon
maken. Uitsluitend biggen betrekken van fokbedrij-
ven die systematisch ontwormen. 2. Direkt: spoel-
wormbehandeling uitvoeren.
MAAR aanleiding van het A.N.P.-bericht van 13
januari 1971, waarin melding wordt gemaakt
van de ziekte van Aujeszky bij varkens en runderen,
leek het de Gezondheidsdienst in Zeeland gewenst
over deze ziekte het volgende mede te delen:
De ziekte van Aujeszky is een besmettelijke ziekte,
veroorzaakt door een virus, dat speciaal het zenuw
stelsel aantast. In 1932 is deze ziekte, die in het alge
meen sporadisch optreedt, voor het eerst in Neder
land vastgesteld. Soms treedt deze ziekte „enzoö-
tisch", maar dan op kleine schaal, op. Bij onze huis
dieren komt de ziekte voor bij: het varken, het rund,
kleine herkauwers, hond, kat en konijn (proefdier).
IYEZE ziekte, die ook wel pseudo-rabies wordt ge-
noemd. komt niet voor bij mens en paard. Het
meest opvallende verschijnsel bij andere diersoorten is
jeuk; dit komt bij varkens nooit voor. De dieren schu
ren, likken en stampen. Door de sterke jeuk tot vol
ledige razernij en radeloosheid gebracht, sterven de
dieren na 1 tot 2 dagen. De ziekte is niet of weinig be
smettelijk voor koeien en een uitbraak blijft beperkt
tot 1 of enkele dieren.
In Nederland komt de ziekte het meest voor bij var
kens, die waarschijnlijk ook als virusreservoir funge
ren. Op ongeveer 1 °/oo van de varkensbedrijven in
Nederland komt het tot ziekte uitbraak.
Bij biggen treden hcrsenverschijnselen op en de die
ren sterven na 2448 uur. In het algemeen blijft de
ziekte op een bedrijf beperkt tot een of een enkele
toom. Aan de zeugen van de zieke biggen ziet men
niets.
In het verloop van de ziekte kan verwerpen van de
biggen voorkomen.
DIJ het overbrengen van de ziekte speelt het kon-
takt van zeugen met padberen een belangrijke
rol. Het overbrengen van de ziekte door ratten is nooit
bewezen. Op bedrijven, waar de ziekte onder de big
gen uitbreekt, moeten direkt alle aanwezige biggen
onder de 3 weken ingespoten worden met anti-serum.
Reeds zieke dieren zijn niet meer te redden.
Tot 11 j maand na het vaststellen van de ziekte van
Aujeszky op een bedrijf is het gewenst de pasgeboren
biggen een serum injektie te geven.
Later geboren biggen worden beschermd via af
weerstoffen uit de biest. De snelle vorming van af
weerstoffen bij de zeug heeft tot gevolg, dat de ziekte
zichzelf, in de regel binnen korte tijd, op een bedrijf
uitroeit.
In Oosteuropese landen, waar deze ziekte veelvul-
diger en in veel ernstiger mate voorkomt (ook onder
mestvarkens), beschermt men de dieren met succes
door vaccinatie.
Gezien het sporadisch optreden wordt in Nederland
geen vaccinatie toegepast.
In Zeeland is in 1970 de ziekte van Aujeszky op
4 varkensbedrijven gediagnostiseerd.
Gezondheidsdienst voor Dieren in Zeeland.
J. J. PEKELDER,
Dierenarts buitendienst.
We willen beginnen met de leden van de P.J.Z. te
bedanken voor de bijzonder snelle manier waarop zij
aah de aktie-Rogers werken. We zijn zo blij als een
klein kind. In één woord fantastisch dat jullie ons
hier niet in de warmte laten staan. Rogers komt, we
weten het nu zeker, bedankt, duizendmaal bedankt
allemaalJa we hadden 'het daarnet over de
warmte. Mensen wat is het hier weer een stoomketel
geworden. Twee en veertig graden vanmiddag, geen
briesje aan de lucht, alleen maar zon en stof. Maar
we knarsen het tussen onze tanden weg en bijten ver
der in het vele werk dat we op het ogenblik hebben.
Nog een dag of zes, zeven en de eerste katoen gaat
weer in de grond. Aan de ene kant zijn de boeren
nog druk bezig om de laatste mais en grondnoten van
het land te halen, en aan de andere kant staan wij
met onze trekkers te wachten om dat land weer te
ploegen, te eggen en te ruggen voor de volgende
oogst, de hoofdoogst, katoen. Zo zijn er dan dit jaar
dik achthonderd gemet geweest die steeds een oogst
hadden. Voor het weer hoef je het niet te laten, voor
het water ook niet, want de trage Tana stroomt, zij
het laag, geduldig door de dorre vlakten.
Op het ogenblik hebben we een dikke duizend ge-
met geploegd, zeshonderd gemet geëgd en vijfhon
derd gerugd. Het gaat dit jaar van een leien dakje.
Het is nog nooit zo goed gegaan, het is ook nog nooit
zo droog geweest, niet alleen in het Tana Rivier-ge
bied, maar in geheel Kenya. Ieder jaar moesten we
zo'n dikke vijf tot zeshonderd gemet maaien, omdat
het onkruid door de november/december-regens tot
manshoogte was gegroeid, dit jaar ligt alles kaal en
schoon. En toch ploegt 'het eerste klas. De grond is
kompleet verpulverd, maar dat geeft niets. Ontzet
tende stofwolken wervelen achter de ploegen om
hoog. De chauffeurs zien 's avonds niet meer zwart,
maar grijs of roodbruin naar gelang in welk soort
grond ze aan het werk zijn. En ze blijven lachen,
vooral dit jaar, want langs de rivier is geen eten
meer, alleen nog wat bananen, en er zal ook geen
eten komen, de rivier is te laag gebleven om mais of
rijst te zaaien. Degenen die werk hebben wrijven zich
in de handen, vooral de chauffeurs, want zij maken
op een dag nu ongeveer een gulden of acht, en dat is
een kapitaal voor deze mensen. En dan krijg je de
zenuwen, want de politie heeft van de week vier van
mijn tijdelijke chauffeurs bekeurd omdat ze geen
trekker-rijbewijs 'hadden. Moet je rekenen midden in
de wildernis, in een gebied net zo groot als Neder
land, waar maar vijftigduizend mensen wonen, be
keurden de heren die arme drommels en uit ervaring
weten we dat de bekeuring hun een dikke tweehon
derd gulden gaat kosten. Ze kregen er de tranen van
in hun ogen.
Nog een dikke vijfhonderd gemet ploegen en we
hebben het er weer opzitten voor dit seizoen. Het is
een drukke tijd, van 's morgens tot 's avonds. We
vallen dan altijd heel wat ponden af, maar dit jaar
is het minder dank zij de koeien die we in Mombasa
hebben gekocht. De dieren blijven nog steeds goed
op produktie, melk in overvloed. Iedere dag hebben
we met ons gezin vier liter.
Dit jaar hebben we het hoofdirrigatiekanaal schoon
laten kappen door een aannemer. Een handige Poko-
mov-ent uit een van de rivierdorpen. Hij neemt het
dertien mijl lange kanaal voor zijn rekening en we
hoeven er verder niet mee in te zitten. Voorheen
hadden wij daar dagloners voor, maar die deden zo
verschrikkelijk weinig, die spreiden zulk een luiheid
aan de dag dat ge er hard van wegliep voor er onge
lukken gingen gebeuren. Gisteren zijn vier van de zes
pompen gaan werken. Want we moeten bijna een dag
of vier pompen voor we het hele kanaal en de reser
voirs vol hebben met water, en als we dan eenmaal
gaan irrigeren, Foeke heeft gepland van zestig ge
met per dag, dan moeten alle zes pompen bijna dag
en nacht in bedrijf blijven, willen we niet zonder
water sukkelen. Overdag wordt dan bijna al het wa
ter uit de reservoirs gebruikt, maar 's nachts vullen
die zich weer. De monteurs hebben de afgelopen we
ken het „hart" van het scheme aan de rivier goed
nagekeken, want zonder water geen leven. Naast al
deze veldwerkzaamheden zijn we ook nog bezig met
de Poclain graafmachine om de hoofdwatergang van
onze zeshonderd acre uitbreiding te trekken. Daar
moeten we iedere dag naar toe om te kijken of de
machinist en de afwerker de zaak nog goed voor el
kaar hebben. Maar we hebben een machinist die zijn
werk tot in zijn haartoppen kent. Als je die kilome
ter watergang nu ziet liggen, dan kon hij evengoed
in de Flevopolder liggen. Prachtwerk levert die kerel.
SCHRIJFKOUTER.