Aardgas bij het
forceren f
van
glas
aardbeien
DINGEN VAN DE WEEK
6
H. J. M. v. d. SANDE,
Consulentschap voor de Tuinbouw
te 's-Hertogenbosch.
DE BELANGSTELLING NEEMT STERK TOE
Het gebruik van aardgas in de glastuinbouw staat
de afgelopen maanden in het middelpunt van de be
langstelling. De sterk gestegen olieprijzen zijn wel
een van de belangrijkste oorzaken voor deze toene
mende belangstelling voor aardgas als brandstof.
Aardgas is immers daardoor een „goedkope" brand
stof geworden. De nevenvoordelen van aardgas t.o.v.
olie mogen wij daarbij niet uit het oog verliezen. Het
is een zuivere brandstof. Aardgas geeft minder slij
tage en onderhoud aan verwarmingsapparatuur. De
kans op „gasschade" is kleiner.
Jammer genoeg zullen een aantal bedrijven voor
lopig niet in aanmerking komen voor omschakeling
van olie op aardgas. Bedrijven die sterk verspreid
liggen, op grote afstand van het distributienet zullen
de eerste jaren geen aansluiting kunnen krijgen.
U doet er wel verstandig aan altijd een aanvraag
in te dienen bij de betreffende instantie, die het gas
distribueert. Ook kan het van belang zijn, gezamen
lijk met andere collega's een aanvraag in te dienen.
Hoe groter de afname van aardgas is, 'hoe eerder de
leiding voor het distributiebedrijf rendabel kan zijn.
Daardoor zou een aansluiting op aardgas sneller ge
realiseerd kunnen worden. Informeer ook naar de
aansluitkosten. De ervaring in de praktijk 'heeft ge
leerd dat deze van bedrijf tot bedrijf sterk kan va
riëren.
HET KLEINERE GLASBEDRIJF
De glasaardbeienteelt komt hoofdzakelijk voor op
het kleinere glasbedrijf. De oppervlakte varieert van
20006000 m'-v waarvan een grote groep een opper
vlakte heeft van 30004000 m2.
Op alle bedrijven is een verwarmingsbron nodig,
De keuze is niet eenvoudig, omdat er verschillende
mogelijkheden zijn. Wanneer wij bij de 'hetelucht- en
CO_>-apparatuur willen blijven en 'hieruit de aard-
gasbrander willen kiezen, omdat deze in stooktech-
niek het meest overeenkomt met de tot nu toe ge
bruikelijke apparatuur.
De Ermaf aardgas-COo-brander wordt tot nu toe
in de praktijk nog weinig gebruikt. Op een drietal
bedrijven te Zundert is hiermee in 1970 ervaring op
gedaan, die tot volle tevredenheid stemt.
Wanneer we tot aanschaffing overgaan van hete
lucht- of COi>-apparatuur, moet een van de belang
rijkste uitgangspunten zijn dat een goede warmte-
verdeling tot stand kan worden gebracht.
Het is bekend dat meerdere warmtebronnen per
oppervlakte-eenheid een betere warmtespreiding ge
ven. De beste warmteverdeling wordt verkregen wan
neer dit groter aantal warmtebronnen verspreid in
de kas wordt opgesteld, zoals dit bij de aardgas-COs-
branders het geval is.
PLAATSING EN CAPACITEIT
De branders worden tussen de poten geplaatst en
aangesloten op een semi-hoofdleiding, welke wordt
aangesloten op de hoofdleiding in 'het middenpad.
Afhankelijk van de grootte van de kas heeft men over
de gehele lengte van de kap 12 of meerdere semi-
hoofdleidingen nodig. In onderstaande tekening wordt
een en ander wat verduidelijkt, voor een bedrijf van
4000 m2, waar de branders als volgt zijn geplaatst:
De aardgasbrander heeft een capaciteit van 3,35 m3/
uur, wat neerkomt op 28.500 k.cal/uur. De capaci
teit kan met behulp van een schakelaar tot op de
helft worden teruggebracht. De temperatuur kan
m.b.v. een thermostaat worden ingesteld. Om een
goede warmteverdeling te krijgen moet bij elke bran
der een ventilator worden opgehangen. In welke
zullen in de komende jaren rekening moeten
houden met een voortdurende tendens tot over-
besteding en tot voortzetting van de inflatie. Dat is
de kern van een rapport dat het Centraal Planbureau
heeft uitgebracht aan de Tweede Kamer om een in
zicht te geven in de economische mogelijkheden in
de periode 19721975. De verwachtingen zijn geba
seerd op de nodige veronderstellingen. De belangrijk
ste daarvan is dat de inflatie-tendens in binnen- en bui
tenland zich zal handhaven. Het is nog niet zo lang ge
leden dat het Centraal Planbureau een matiging van
de inflatie verwachtte maar daarvan is men nu terug
gekomen.
Het Centraal Planbureau is bij deze verwachting
uitgegaan van een jaarlijkse loonkostenstijging van
10% en van een van 7,5%. Bij 10 loonkostenstij
ging zullen de prijzen met 5 stijgen en bij 7,5
blijft dat beperkt tot 3 De cijfers die geproduceerd
zijn, zijn duidelijk bestemd voor het kabinet dat na
28 april Nederland zal moeten regeren. Dit kabinet
krijgt nu reeds de waarschuwing dat de vele aanspra
ken op de nationale middelen alleen voldaan kunnen
worden ten koste van een voortgaande inflatie.
Uit alles wat er over werd geschreven hebben we
wel begrepen dat we ons beslist niet moeten voor
stellen dat er een eind komt aan de inflatie maar we
kunnen ook lezen dat, wil Nederland haar welvaart
werkelijk vergroten, een matiging van de loonstijging
beslist noodzakelijk is.
Het is te hopen dat, wanneer over enkele maanden
het loonbeleid wat vrijer zal kunnen worden, alle be
trokken partijen de nodige zelfbeheersing zullen op
brengen om het maken van brokken te voorkomen.
Niemand is gediend met een zo sterke inflatie als we
het laatste jaar hebben gekend.
wil men ook bij de nateelt tot optimale resultaten
komen. Op de grotere bedrijven is het tevens nood
zakelijk een gedeelte van de oppervlakte te vervroe
gen om oogstspreiding te krijgen. Buisverwarming
komt helaas slechts op enkele bedrijven voor.
De heteluchtkachels hebben in Brabant gelukkig
weinig opgang gemaakt. Door de centrale opstelling
is de warmteverdeling zowel in de aardbeienteelt als
in de nateelt slecht te noemen. Meerdere warmte
bronnen in de vorm van bakbranders leidden vaak
tot betere resultaten. Daarbij was de investering bij
deze bakbranders belangrijk lager.
De keuze in verwarmingsapparatuur bij een teelt
plan aardbeien x tomaten of een andere nateelt was
niet groot, omdat bij het forceren van de aardbeien
de verbrandingsgassen afgevoerd moesten worden.
Hoewel de bakbranders bij 'het forceren van aard
beien op een aantal bedrijven goede financiële resul
taten hebben gegeven, brengen ze echter veel werk
met zich mee. De temperatuur kan niet thermosta-
tisch geregeld worden en men moet ze om de 1014
dagen schoonmaken. Ook dan is het gevaar voor roe
ten nooit helemaal uitgesloten. Het gebruik van aard
gas biedt een betere oplossing voor deze problemen.
WELKE VERWARMINGSAPPARATUUR?
CEN zaak van heel andere orde waarvoor we deze
week de aandacht willen vragen is die van de
participatie van het Centraal Bureau van de Tuinbouw
veilingen in exportbedrijven voor groenten en fruit.
In „Groenten en Fruit" van de vorige week wordt uit
voerig melding gemaakt van wat er op dat terrein
tot stand- is gekomen. Het Centraal Bureau van de
Tuinbouwveilingen neemt op het ogenblik voor 34%
deel in niet minder dan zeven belangrijke exportbe
drijven. Het zijn: Gerard van Daalen N.V. te Naald
wijk; N.V. H. van Dijk en Zn te Delft; N.V. Gebr. Have
naar en Van der Lugt te Berkel; N.V. H. Habets te
Hoensbroek; N.V. N. P. van Marrewijk en Zonen te
Delft; N.V. H. Overkleeft te 's Gravenzande en N.V.
Schutvan Soest te Rotterdam.
Deze bedrijven verzorgen samen ruim 30 van de
totale export van groenten en fruit in ons land. Het
Centraal Bureau neemt deel in deze bedrijven voor
34 van het aandelenkapitaal.
Uit het lijstje van bedrijven blijkt dat er verschil
lende onder zijn die we kennen als belangrijke afne
mers van fruit. Zonder twijfel is het van grote beteke
nis dat het Centraal Bureau van de Veilingen een be
langrijke vinger in de pap heeft bij die bedrijven
en we twijfelen er niet aan of de lijst zal in de komen
de tijd nog verder worden uitgebreid.
IN hetzelfde nummer van „Groenten en Fruit"
lezen we dat de N.V. Centraal Bureau 11 niet
door zal gaan met de termijnverkopen van tomaten
en komkommers. Met deze termijnverkoop werd in
1969 begonnen omcTat de roep om andere afzetmetho-
den groot werd. Men wilde vooral het grootwinkelbe
drijf in de gelegenheid stellen zich van tevoren te dek
ken. De belangstelling voor de termijnhandel in to
maten en komkommers bleef echter beperkt tot ex
porteurs die voor eigen risico een gokje wilden wa
richting de warmte wordt gestuwd, nangt ai van net
aantal branders en zal per bedrijf variëren. Door het
aanbrengen van extra aansluitingen op de semi-
hoofdleiding kunnen de branders worden verplaatst.
In bovenstaand schema, waar 16 branders zijn aan
gesloten, komen we aan 110 k.cal. per m2. Door
meer branders te plaatsen kan het aantal k.cal./m2
worden opgevoerd.
WARMTESPREIDING IN DE TOMATEN
Bij de tomaten worden vóór de ventilatoren trech
ters gemaakt, waardoor de warme lucht zich gemak
kelijk kan verplaatsen. Daartoe worden de tomaten
aan de draad uit elkaar geschoven. Op deze wijze
vindt de luchtverplaatsing dwars over de rijen plaats.
Met een eenvoudige schakelaar kan men de ventila
toren op halve en volle toeren laten draaien. De
warmtespreiding in de tomaten was bijzonder goed.
Plaatselijk kwam geen verschil in vruchtval voor,
ook niet -in de ihoeken van de kas. Bladverbranding
in de omgeving van de branders was niet van bete
kenis.
Er dient nog opgemerkt te worden dat ook bij het
forceren van aardbeien het gebruik van ventilatoren
gewenst is. De warmteverdeling is bij dit systeem
vrijwel gelijk aan die van buisverwarming.
WAT ZIJN DE KOSTEN
De kosten van aardgasbranders en de aansluiting
ervan kwam neer op 2,503,/m- inclusief ven
tilators en electrische aansluiting. Uiteraard kan dit
van bedrijf tot bedrijf wat variëren. Wel is het van
belang te weten dat de hoofd- en semi-hoofdleiding
in de kas van plastic zijn. Dit is niet bij alle distribu
tiebedrijven toegestaan. Bovendien variëren de aan-
sluitingskosten per bedrijf.
STOOKTECHNIEK BIJ GLASAARDBEIEN
Het afgelopen jaar is duidelijk gebleken dat aard
beien goed bestand zijn tegen een continu COu-dose-
ring in de vorm van aardgas. Het gewas had vanaf
het begin van de groei een donkere stand en ont
wikkelde zich vrij zwaar. De extra CO2 was duide
lijk terug te vinden in de stand van het gewas. Wei
nig of niet luchten bij bewolkt windstil weer stuitte
tijdelijk op teeltmoeilijkheden. Het blad ging bol
staan en krulde naar beneden om. Door te stoken en
te luchten waren de moeilijkheden weer snel ver
dwenen. Misschien was zuurstofgebrek de oorzaak,
van de moeilijkheden, dat met op tijd luchten ver
holpen had kunnen worden. Vooral bij donker wind
stil weer is luchten belangrijk om de verbrandings
gassen inclusief waterdamp af te voeren. De con
stante wat hogere luchtvochtigheid, die mede wordt
veroorzaakt door de verbranding van aardgas, werkt
een zwaardere gewasontwikkeling in de hand. Bij
een te zwaar gewas schieten we ons doel voorbij.
Door te stoken en wat meer te luchten kunnen we
hierin tegemoet komen.
Het blijft een heteluchtverwarming, dat moeten
we ons wel realiseren, die vele voordelen heeft t.o.v.
veel andere hetelucht-verwarmingsapparaten die met
olie worden gestookt. De stooktechniek, welke buis
verwarming in zich heeft, kunt U er echter niet mee
bedrijven.
gen. Voor de winkelbedrijven bleek het bezwaarlijk te
zijn dat 90 van de tomaten en komkommers via de
veilingklokken werden verkocht. Hierdoor was voor
hen het risico te groot om op termijn te kopen.
Het is wel de bedoeling van N.V. Centraal Bureau
11 om voort te gaan met de termijnverkoop van appe
len en peren. De resultaten die hiermede werden op
gedaan in bepaalde delen van het land zijn gunstig
te noemen.
In ons gebied is de animo om Centraal Bureau 11
de beschikking over het fruit te geven, niet groot
maar in de nieuwe fruitgebieden in de Flevopolder
vindt dat op grote schaal plaats.
Het blijft natuurlijk mogelijk dat we in ons gebied
voortblijven gaan met het op eigen gelegenheid aan
bieden van het fruit, maar dan zouden we toch wel
eens tot de conclusie kunnen komen dat we ook op
dat terrein de boot missen.
We hebben dat in sterke mate kunnen ervaren in de
afgelopen weken. Er was een grote vraag naar appe
len voor export ,naar West-Duitsland. Er waren in ons
gebied genoeg telers die graag wilden verkopen maar
toch kwamen ze niet aan bod want de grote expor
teurs op West-Duitsland deden zaken met de N.V.
Centraal Bureau 11 en kochten daarvan hoeveelheden
van 100 ton per keer en meer. De kansen om mee
te doen waren hierdoor voor ons veel kleiner dan we
gewoon waren. We moeten er rekening mee houden
dat het steeds meer die kant uit gaat. Een belangrijk
deel van het fruit zal voorlopig wel afgezet worden via
de kanalen van grossiers en de gewone kleinhande
laar en die kunnen we via onze neerzetveilingen goed
bedienen maar de grote massa fruit voor de groot
winkelbedrijven en de exporteurs moet in grote hoe
veelheden centraal aangeboden kunnen worden. Wan
neer dat niet landelijk gaat, dan zullen we in elk ge
val strekelijk de afzetkrachten moeten bundelen. We
willen niet graag de gewone neerzetveiling afschaffen
maar we willen wel mee blijven spelen bij de afzet van
grote partijen. Dan zullen we als telers echter de be
schikkingsmacht over het fruit moeten afstaan.