Tholen - St. Philipsland
Studiedag samenwerking
12
BOER EN LOONWERKER
Laatste spreker was de heer A. C. De Hond te Tholen.
Deze inleider wees erop, dat de oudere loonbedrijven
het grootst zijn. Hij zag, blijkens zijn uitlatingen, weinig
heil in werktuigcombinaties tussen boeren onderling. Hij
somde dan ook diverse faktoren op, die gunstig zijn voor
het werken met de loonwerker, zoals: geen investerin
gen, vrijheid in bouwplan en minder arbeidspieken. Wel
pleitte hij voor een beter overleg tussen boer en loon
werker en noemde daarbij: vroegtijdig bekend zijn met
wensen van de boer, normalisatie rijafstand, bespreking
bouwplan enz., zodat de loonwerker weet welke werk
tuigen en arbeidskrachten in het seizoen nodig zijn. Bij
een betere samenwerking zouden overuren en onrenda-
algemeen in deze vorm van samenwerking wel perspec
tief, hoewel de verschillen in grond en verkaveling be
zwaren op zouden kunnen leveren. Over de bijdrage van
de heer Wolse liet men zich algemeen waarderend uit.
Hij werd verschillende malen „de echte medewerker"
genoemd. Vragen werden hem gestéld over inspraak
werkverdeling en de beloning van de werknemers.
|^E inleiding van de heer Bal gaf in verschillende
groepen reden tot uitgebreide discussie. Men
vond deze vorm een goede oplossing voor de problemen
van het kleinbedrijf op dit moment. De faktor arbeid op
dit bedrijf is van groot belang. In hoeverre garandeert
het goede gezinsinkomen ook een redelijk uurloon? Vol
gens diverse verslaggevers achtte men intensivering van
het bouwplan nog wel mogelijk. Men vroeg zich af in
hoeverre het arbeidsprobleem op te lossen zou zijn als
de kinderen de deur uit zijn. Algemeen was imen van me
ning dat voor eventuele opvolgers geen perspectief aan
wezig is. De organisatie van een samenwerkingsvorm
van kleine bedrijven achtte men vaak eenvoudiger dan
die van grote bedrijven. Gevraagd werd de heer Bal
welke gewassen de hoogste saldi gaven.
gU de samenwerkingsvorm in de N.O.P. was kri
tiek op de administratie. Ook hier was naar veler
mening sprake van overbezetting, hoewel men er van
overtuigd was, dat de afzet diverse onrendabele uren
opvangt. De bedrijven in de N.O.P. waren ideaal voor
samenwerking. Men vroeg zich af hoe de opvolging ge
regeld is. Over de mogelijkheden voor volledige integra
tie van bedrijven op Tholen waren de meningen ver
deeld!, gezien de verschillen in aard van bedrijf, bedrijfs-
grootte, grond en verkaveling.
MET betrekking tot de inleiding van de heer De
Hond werd het forum gevraagd of berekeningen
voor diverse bedrijfstypen opgesteld zijn, waaruit zou
kunnen blijken, wat goedkoper is: machines met ar
beidskrachten voor bediening en onderhoud of de loon
werker. Men vond de inleider negatief over samenwer
king (dus kostenverlaging) van boeren onderling, terwijl
hij wel was voor samenwerking in het loonbedrijf. Ook
bele uren beperkt kunnen worden. Dankbaar was hij
voor de verlaging van de BTW-tot 4 Vooral op het
gebied van het bietenrooien en -leveren zag de heer De
Hond nog veel moeilijkheden voor een betere samenwer
king. Hij toonde zich ook een voorstander van samen
werking tussen de loonwerkers onderling. In dit verband
noemde hij de Monomat. Hierdoor zouden verschillende
machines rendabeler geëxploiteerd kunnen worden, wat
kostenbesparend zou werken. Hoewel spreker vond, dat
de loonwerkers het niet gemakkelijk hebben, was hij
ervan overtuigd, dat ook in de toekomst de loonwerker
onmisbaar zal zijn.
Aan het eind van de morgenvergadering dankte de
voorzitter de sprekers voor hun bijdrage, die ze in een
eerlijke uiteenzetting over hun ervaringen, aan deze stu
diedag geleverd hadden.
Na de pauze van een uur, waarin het merendeel der
deelnemers de lunch ter plaatse gebruikten, werden de
deelnemers ingedeeld in 10 discussiegroepen. Ze stonden
onder leiding van bestuursleden van ZLM, Ver. van Be
drijfsvoorlichting en P.J.Z. Voor de bespreking van de
inleidingen in deze vorm werd een uur uitgetrokken.
SAMENVATTING VAN DE VERSLAGEN
VAN DE DISCUSSIEGROEPEN
QVER het algemeen was men van mening, dat op het
Noord-Bevelandse bedrijf van overbezetting van
arbeidskrachten sprake was met onrendabele uren. Ge
vraagd werd of niet te veel kennis aanwezig was. In
dat verband zag men moeilijkheden bij de opvolging.
Naar voren werd gebracht dat de samenwerking zoals op
Noord-Bevelandi meer arbeidsverlichting dan arbeidsin-
komensverbetering gaf. Voor Tholen zag men over het
werd gesteld, dat tegenover sterker binding van boer aan
loonwerker toch ook een tarief verlaging dient te staan.
Wellicht zijn er voor een nauwere samenwerking
boer-loonwerker perspectieven, doordat machines
en uren dan zo rendabel mogelijk kunnen worden aan
gewend.
FORUM GEEFT ANTWOORD
Na een korte pauze kreeg het forum, waarin zitting
hadden $e heren Ir. L. Th. J. M. de WSt (voorzitter), J.
van Maldegem, L. Wolse, A. Bal, A. Jansen, A. C. de
Hond, M. C. J. Kosten, M. Murre ing., J. Markusse ing.
en W. van de Linde, gelegenheid voor het beantwoorden
van de vragen.
De heer Van Maldegem zei desgevraagd, diat er over
het in -de samenwerking betrekken van de afzet verschil
van mening bestaat en dat men van plan is voorlopig zo
door te gaan. Over de overbezetting zed hij: indiien hier
van sprake is dan spreken sociale overwegingen hierbij
mee. Drie van de acht medewerkers zullen vanwege hun
leeftijd in de komende jaren afvloeien. De heer Wolse
onderstreepte dit en zei dat er geen tijd over is. Ook de
heer Jansen zei, dat het ook op zijn bedrijf steeds druk
is en dat sociale overwegingen dienen mee te spreken.
De forumleden zagen wel mogelijkheden voor Tholen
en St. Philipsland op het gebied van samenwerking.
Alles moet echter groeien en goed bekeken worden. Ver
schil in bedrijfsgrootte behoeft geen bezwaar te zijn.
De heer Van Maldegem zei hierover: bij ons betaalt bijv.
de een "5/4<m> van de kosten, de ander 40/4o<>. De bouw
plannen dienen echter wel vast te staan en met elkaar
in overeenstemming te zijn.
|^E freer onderstreepte de opmerkingen over de
slechts perspectieven van zijn bedrijf. Over opvol
ging wordt niet meer gedacht. We vragen ons zelfs af,
of wij de situatie op den duur kunnen bestendigen. Het
is echter een goede oplossing voor de huidige moeilijk
heden. Er wordt wat land bijgehuurd voor bloembollen.
Bij de opmerkingen over de opvolging merkte de heer
Jansen op, dat elke deelnemer slechts 1 aandeel heeft en
ook maar 1 opvolger kan hebben. Indien een deelnemer
persoonlijk wenst te vertrekken kan hij toch mee blijven
doen met zijn bedrijf. De heer Markusse zag geen ver
schil in bedrijfsopvolgingsmoeilijkheden bij samenwer
kende of individuele bedrijven. Óp de vraag of de ver
pachter akkoord gaat met de samenwerking deelde de
heer Jansen mee, dat in de N.O.P. toestemming is gege
ven voor de huidige vorm. Op Noord-Beveland blijken
6 pachtbedrijven, 1 eigen bedrijf en 1 gedeeltelijk eigen
bedrijf aan de combinatie deel te nemen.
SNELLE VERANDERINGEN
IN DE LANDBOUW
De laatste jaren vinden in de landbouw snelle
veranderingen plaats. Het is voor1 vele boeren
moeilijk geworden deze snelle ontwikkelingen
te volgen. Het behalen van een goed bedrijfs
resultaat is mede afhankelijk van de persoon
lijke inzet, met name van de toepassing van de
arbeid. Wanneer deze met behulp van de tegen
woordige ten dienste staande hulpmiddelen
wordt aangewend dan kunnen zeer hoge pres
taties voorden bereikt. Dit ziet men in de land
bouw in toenemende mate gebeuren. Op veel
bedrijven is de toepassing van de dure moderne
hulpmiddelen echter moeilijk te realiseren. Veel
bedrijven zijn te klein van oppervlakte of om
vang om hiervan voldoende gebruik te kunnen
maken.
Het inschakelen van machines, werktuigen en
doelmatige bedrijfsgebouwen is onmisbaar ge
worden, wil de beschikbare arbeid doelmatig
aangewend kunnen worden. Hierover1 bestaat
geen verschil van mening.
Als er geen mogelijkheden zijn grond te kopen
of te pachten zijn er nog wel andere aanpas
sing smogelijkheden te vinden. In dit verband
kan ook gedacht worden aan samenwerking. Een
goed opgezette samenwerkingsvorm biedt be
slist grote mogelijkheden om de oppervlakte en
omvang dusdanig te vergroten dat het gebruik
van moderne hulpmiddelen economisch verant
woord is. Misschien geeft dit nog ioei de groot
ste kans om ook voor de verdere toekomst tot
een doelmatige bedrijfsopzet te komen.
Het tijdig kiezen en handelen is in deze tijd
van snelle ontwikkeling een dringende zaak ge
worden. Afwachten houdt het gevaar in dat de
trend van de snelle vooruitgang slechts moeilijk
of niet meer te volgen is. Het is voor iedere
ondernemer van belang dat hij zijn bedrijf tijdig
aanpast aan de nieuwe ontwikkelingen. Het
spreekt vanzelf dat vakkennis, organisatie
talent, ambitie en werklust niet mogen ontbre
ken om tot een goed bedrijfsresultaat te komen.
gIJ een vergelijking van eigen machines met bedie
nend personeel ten opzichte van het werken met
de loonwerker zei de heer Van Maldegem, dat de eigen
investering meestal is afgestemd op maximale capaciteit.
Uit het forum kwam verder naar voren, dat beter over
leg tussen boer en loonwerker aanmerkelijk goedkoper
kan werken. De loonwerker heeft tot nu toe geen opti
male benutting van zijn machines, omdat zijn planten
niet bij de investering betrokken zijn.
De heer Murre verwees in dit verband naar de studie
die gemaakt is door een speciaal daarvoor ingestelde
oommissie. Daarbij werd uitgegaan van samenwerking
tussen een loonwerker en boeren met een totale opper
vlakte van 1000 Iha. De loonwerker verrichtte dan zoveel
mogelijk werkzaamheden; hij bleef echter met onproduk-
tieve uren zitten. Het resultaat was dat een korting op
de tarieven van 10 mogelijk zou zijn. De heer De
Hond blijkt echter niet veel te voelen voor een tariefkor
ting.
Bij de eindconclusie kwam naar voren, dat een werk
tuigcombinatie zo groot moet zijn, dat de machines op
timaal benut kunnen worden. Maar ook dat slechts een
aantal ondiernemers geschikt zijn voor en bereid zijn tot
samenwerking!
JQE heer De Wit complimenteerde de organisatoren
tot slot met de gehouden studiedag. Dank zij de
voorbereiding kon het programma vlot worden afge
werkt.
Voorzitter Kosten zei in zijn slotwoord, dat deze dag
aan zijn verwachtingen had beantwoord. Dit ondanks dat
door tijdsgebrek diverse punten niet aan te orde konden
komen. Hij stelde het op prijs dat zoveel jonge deelne
mers aanwezig waren. Alle mogelijke vormen van samen
werking zijn op eerlijk wijze uit verschillende gezichts
hoeken bekeken. Tot slot gaf hij de landbouwers de raad
de indrukken vandaag opgedaan te toetsen aan het eigen
bedrijf, omdat iedereen individueel naar kostendirukken-
de factoren moet zoeken!
J. VERSLUUS.
