Perspektieven
van zomerstalvoedering
B!J grote aantallen koeien dient eigenlijk een ligboxenstal aanwezig te zijn. De
investeringen hiervoor zijn niet gering. Vooral ook de melkstal met zijn vele
apparaten vraagt veel geld. Het ligt daarom voor de hand, dat zo intensief mogelijk
van deze stal- en melkinrichting gebruik wordt gemaakt om op deze wijze optimaal
te kunnen profiteren van de arbeidsbesparing en de arbeidsverlichting. Wanneer in
tic zomer in de wei gemolken moet worden, is van een volledige benutting geen sprake
en is bovendien een tweede melkinstallatie nodig. Sinds enige jaren zien we de melk
tank op onze bedrijven komen. Ofschoon niet iedereen over deze ontwikkeling enthou
siast is, zal de melktank in versnelde mate terrein winnen. Voor een aantal bedrijven
zal het dus in de nabije toekomst kiezen of kavelen zijn. Ofwel nog even met de
melkerij op een laag pitje verder gaan en een veredelingstak erbij nemen of zich
specialiseren in de melkveehouderij. Voor die bedrijven die van voldoende omvang
zijn, wat oppervlakte grasland betreft, maar in de ongelukkigle situatie verkeren dat
hun grasland te verspreid ligt, kan zomerstalvoedering perspectieven bieden. Men kan
dus stellen, dat zomerstalvoedering nog een systeem is dat voortkomt uit een nood
situatie, maar als zodanig wel een goed alternatief kan zijn.
BIJ volledige zomerstalvoedering worden de koeien zowel in de winter als in de
zomer in cfe ligboxenstal gehouden. In de zomer worden de dieren gevoerd
met vers gras, dat wordt gemaaid en met de opraapwagen wordt opgenomen. Er moet
tweemaal daags gras worden gehaald. Bedrijven die een beperkte oppervlakte gras
land aan huis hebben, kunnen gedeeltelijke stalvoedering toepassen. De koeien gaan
dan overdag in de wei en worden 's nachts opgestald. Er wordt dan op stal vers gras
bijgevoerd. Dit systeem biedt voordelen ten opzichte van volledige zomerstalvoede
ring.
10
De laatste jaren is een sterke ontwikkeling in de rundvee
houderij gaande. Het ziet er naar uit, dat de ontwikkeling naar
grotere eenheden koeien in de komende jaren sterk door gaat
zetten. De achtergrond van dit alles is het produceren tegen
J. G. A. MIES. een lage kostprijs om zodoende in de toekomst een concurre
rende positie te kunnen innemen. Voor de opzet van een mo-
Consulentschap dern rundveehouderijbedrijf is een groot vermogen nodig, dat
Akkerbouw rendabel gemaakt dient te worden.
en de Rund- Om tot hoge prestatie te kunnen komen, moet aan vele eisen
veehouderij voldaan worden. We denken hierbij onder andere aan de opper-
Zevenbergen. vlakte van het bedrijf en vooral de situering van het grasland
ten opzichte van de stal. Bij 3550 koeien is alleen een lig-
boxenstal op zijn plaats. Andere staltypen eisen voor onder
houd en verzorging te veel arbeid. We moeten ons echter rea
liseren, dat ondanks ruilverkavelingen nog veel bedrijven hun
grasland verspreid hebben liggen. Uit een oogpunt van bedrijfs-
grootte zouden deze bedrijven echter toch kunnen uitgroeien
tot levensvatbare bedrijven met flinke eenheden koeien. Het
is daarom zeer begrijpelijk, dat de laatste jaren de belangstel
ling voor zomerstalvoedering weer toeneemt. Juist voor die
bedrijven die hun grasland verspreid hebben liggen en toch in
de richting van melkvee willen specialiseren, biedt zomerstal
voedering persspectieven. Hierover meer in bijgaand artikel.
DOOR ZOMERSTALVOEDERING MEER SPECIALISATIEMOGELIJKHEDEN
VOLLEDIGE OF GEDEELTELIJKE ZOMERSTALVOEDERING
Voordelen zijn o.a. dat maar eenmaal per dag gras gehaald behoeft te worden,
terwijl toch een groot aantal koeien aan huis gehouden kan worden. Verder zit men
in drukke perioden minder strak vast aan tweemaal daags gras halen, zoals bij volle
dige stalvoedering. In 1970 zijn op enige bedrijven in het C.A.R. te Zevenbergen hier
van gegevens verzameld.
Aantal ha grasland Aantal koeien per ha op
grasland
Aan huis Op afstand Ha gemaaid Aan huis Aan huis
waarvan voor winter- opp. waarvan
vers gev. voer vers bijgev.
Bedr. A 6,55 5,10 7,25 5,20 2,90
Bedr. B 4,00 5,20 3,50 8,00 3,90
Bedr. C 4,60 8,34 18,60 7,35 2,75
Uiteraard zijn vele combinaties mogelijk. Naarmate het aantal ha grasland dat voor
beweiding benut kan worden kleiner is of naarmate de koppels koeien "groter zijn,
moet meer gras van elders worden aangevoerd.
Ook moet de benutting van het beweiden grasland in de gaten worden gehouden,
Ten gevolge van het hoge aantal koeien per ha kan n.l. meer vertrapping en verontrei
niging van het gras optreden.
Uit de tot op heden gevonden gegevens kan met enige voorzichtigheid worden
gesteld dat er ca. 8 melkkoeien per ha gemiddeld over de gehele zomer kunnen wor
den gehouden mits ze 's nachts worden opgestald. Hierbij kan dan het te beweiden
grasland tot een goede opbrengst komen en wordt het gegroeide gras nog goed benut.
Er moet dan ongeveer voor 50 van de behoefte in de vorm van vers gras van ver
spreide percelen worden aangevoerd. Uit dit gegeven komt naar voren, dat bedrijven
die 5 a 7 ha grasland aan huis hebben hierop ca. 4050 melkkoeien kunnen houden.
Er moet dan gemiddeld over de gehele zomer bij deze aantallen koeien nog ca. 2000
2500 kg vers gras per dag worden bijgevoerd.
OPBRENGST VAN HET GEMAAIDE GRASLAND
M ET recht kan men zich de vraag stellen, hoe houdt het grasland zich bij uitslui
tend maaien? Bij maaien voor kuilvoer of hooi, vooral wanneer dit in een te
laat stadium gebeurt of wanneer na het maaien een droogteperiode volgt, kan de
graszode ernstig schade worden toegebracht.
Bij zomerstalvoedering is het van uitermate groot belang, dat het gras jong wordt
gemaaid, op de eerste plaats in verband met de voederwaarde van het gras en de
opname door de koeien. Op de tweede plaats omdat bij jong maaien de zode veel
minder te lijden heeft, dan bij maaien in een ouder stadium. Het beste maaistadium
is bij een lengte van ca. 1520 cm. Grasland dat uitsluitend voor zomerstalvoedering
wordt benut, kan gemiddeld ca. vijfmaal worden gemaaid. Overigens neemt de op
Transport
7,80 min.
6,70 min.
7,30 min.
Maaien met maaibalk
7,00 min.
Maaien met cirkelmaaier
4,40 min.
Laden maaien
1,00 min.
j
9,80 min.
Laden
7,50 min.
6,70 min. 1
Aan- en afkoppelen
4,00 min.
8,90 min. 1
Leeg transport op perceel
1,30 min.
1,40 min.
1,40 min.
Storing
0,30 min.
0,95 min.
0,60 min.
In de stal rijden
1,10 min.
2,30 min.
1,70 min.
Lossen
2,10 min.
2,10 min.
2,10 min.
Totaal
32,10 min.
33,45 min.
32,90 min.
Beweidingsverliezen worden door stalvoedering voorkomen.
Maaien en oprapen in een werkgang.
brengst van het grasland bij maaien ten opzichte van beweiden eerder toe dan af. Bij
beweiding moet rekening worden gehouden met aanzienlijke verliezen door vertrap
ping en bevuiling met mest en gier. Globaal komen de volgende verliespercentages
voor: bij omweiden ca. 25
bij rantsoenbeweiding ca. 15
bij zomerstalvoeder.'ng ca. 5
Door te maaien kunnen deze beweidingsverliezen voorkomen worden. De verliezen
door het veelvuldig berijden van het grasland vallen erg mee. Op grond hiervan moet
een zwaardere veebezetting per ha grasland mogelijk zijn.
MECHANISATIE VAN HET MAAIEN EN LADEN VAN HET GRAS
Om bij het maaien, laden en voeren van het gras zo miin mogelijk arbeid te hebben
is een goede mechanisatie noodzakelijk. Er zijn diverse mogelijkheden:
le Maaien met de landbouwcirkelmaaier en daarna oprapen uit het zwad met de
opraapwagen. Dit vraagt twee werkgangen, waarbij vrij veel aan- en afkoppelen
van de werktuigen nodig is. Het maaien met de landbouwcirkelmaaier gaat echter
veel sneller dan met de maaibalk. De hogere capaciteit van de landbouwcirkel
maaier is dus een voordeel bij het maaien van hooi en kuilgras.
2e Maaien met de maaibalk, die tussen vóór- en achterwielen is gemonteerd, maakt
het mogelijk dat in één werkgang zowel gemaaid als opgeraapt kan worden. De
opraapwagen wordt door de aftakas aangedreven. Dit systeem maakt het werk
veel aantrekkelijker, omdat aan- en afkoppelen van maaiapparaat en opraap
wagen niet meer nodig zijn. In de totale arbeidstijd voor het gras halen is tussen
beide systemen weinig verschil. Er kan in ruim een half uur ca. 15002000 kg
.gras voor koeien liggen.
In onderstaand overzicht zijn enige tijdstudies weergegeven. Alle werkzaamheden
voor beide systemen zijn omgerekend naar:
35 grootvee eenheden
afstand stal tot perceel 1200 m
kg vers gras 1600 kg
oppervlakte gemaaid ca. 650 m2
Omschrijving Maaibalk Landb. cirkelm. Totaal gem.
