Snelle
graslandverbetering
9
TABEL II
Schotneiging kritieke temperatuursom
wintertarwe zomertarwe
schotresistent Manella 110 Jufy I 90
meestal schot-
resistent, maar Felix
na warm weer
in deegrijpe fa- Flevina
se schotgevoe-
lig Ibis
Caribo 50 Opal 40
schotgevoelig Joss Camb. 35 Gaby 40
SCHOTWAARSCHUWINGEN
Gezien het grote economische belang om schot
zoveel mogelijk te voorkomen, worden jaarlijks
van het begin van de tarweoogst in het zuiden van
het land tot het einde daarvan in het noorden zo
nodig schotwaarschuwingen gegeven in de radio-
uitzendingen van het KNMI om 5.45 uur en om
6.40 uur en in de uitzending voor land- en tuin
bouw om 12.26 uur. Bij deze waarschuwingen wordt
vooral aandacht besteed aan de rassen van de mid
dengroep. Voor schotgevoelige rassien n.l. betekent
regen tijdens de oogst altijd kans op schot, terwijl
de resistente rassen vrijwel nooit reden tot zorg
geven.
WAT KAN DE BOER DOEN BIJ
VERHOOGD SCHOTGEVAAR?
a. Uit het voorafgaande is duidelijk, dat vroeg
maaidorsen in het algemeen gunstig is voor het
behoud van de kwaliteit van tarwe. Dit geldt
vooral voor de schotgevoelige tarwerassen en
voor dié rassen van de middengroep, waarvoor
een waarschuwing is uitgegaan. Een waarschu
wing betekent n.l., dat na het bereiken van de
oogstrijpe fase de boer slechts enkele dagen ter
beschikking staan om het gewas schotvrij bin
nen te halen. Hoe langer met oogsten wordt ge
wacht, des te groter is de kans dat de veilige
periode overschreden wordt. Vandaar het ad
vies, om in zo'n geval 's avonds of op zaterdag
door te werken. In noodgevallen dient men wat
meer droogkosten voor lief te nemen, in ruil voor
een grotere oogstzekerheid.
Het heeft echter geen zin, om met maaidorsen
te beginnen, voordat het gewas werkelijk oogst
rijp is: stro en korrels dienen volledig geel te
zijn en de korrels moeten niet meer tussen duim
en wijsvinge stuk te wrijven zijn, maar wel met
de nagel doormidden te knijpen zijn. Wanneer
men n.l. te vroeg oogst, zijn de korrels nog niet
70 Orca 70
70
65
Brood van inlandse tarwe. Links van een schottige partij, rechts van een niet-schottige partij van
hetzelfde ras.
volledig gevuld en is de opbrengst lager dan
verwacht werd; bovendien is dan de kans op
broei en schimmelaantasting bij opslag en ver
voer naar de meelfabriek groot. Dit laatste kan
door drogen voorkomen worden, maar dat kost
extra geld. Vooral in het noorden van het land
heeft men de neiging om te vroeg te oogsten.
Het parool is dus: oogstrijpheid afwachten, en
dan zo spoedig mogelijk maaidorsen.
b. Voorts is het van belang de verschillende tarwe-
percelen in de juiste volgorde te oogsten, n.l.
eerst de schotgevoelige rassen, daarna die van
de middengroep en het laatste de sehotresisten-
te. De situatie is denkbaar, dat men bepaalde
zomertarwerassen (n.l. de schotgevoelige Opal
Gaby) eerder moet oogsten dan een schotresi
stent wintertarweras. Een schotresistent ras kan
n.l. na het bereiken van de oogstrijpe fase 10 da
gen en meer op stam blijven staan zonder te
schieten.
SCHOT OOK IN ANDERE LANDEN
EEN PROBLEEM
Niet alleen in Nederland maar ook in andere lan
den van Noord- en Westeuropa heeft men met
schot te maken. Zo was in 1968 ten gevolge van
schot een groot gedeelte van de Duitse tarweoogst
ongeschikt voor de bereiding van broodbloem.
De gunstige ervaringen met schotwaarschuwin
gen in ons land zijn in Duitsland voor de Land-
wirtschaftskammer Sleeswijk-Holstein aanleidig
geweest om ook in Sleeswijk-Holstein een waar
schuwingsdienst voor schot in het leven te roepen.
De waarschuwingen worden daar gegeven (a) via
de radio na het landbouwnieuws 's middags om
12.35 uur en (b) via het regionale telefoonnet in
aansluiting op het telefonisch weerbericht. Deze
waarschuwingsdienst heeft in de afgelopen jaren
goed gewerkt. Er is besloten met ingang van oogst
1970 de dienst uit te breiden tot geheel vNoord-
Duitsland.
door H. J. M. SMEETS
Consulentschap voor
de Rundveehouderij
en Akkerbouw
te Eindhoven
Door een flinke stijging van de veebezetting per
ha is de laatste jaren de produktie van het grasland
sterk opgevoerd. Om voldoende gras te kunnen
produceren moet het grasland echter in prima staat
zijn. Dit is een van de redenen waarom de belang
stelling voor de graslandverbetering weer is toe
genomen. Een andere reden is de komst van de
Lelyfrees. Met deze machine is het mogelijk om
de zode te frezen en in dezelfde bewerking zaai-
klaar te maken, waardoor direkt weer ingezaaid
kan worden zodat het grasland weer snel in pro
duktie komt.
OUDE METHODE
De oude methode, namelijk tweemaal frezen met
een tussenpoze van een a twee weken, afhankelijk
van het weer of eenmaal frezen en ploegen, heb
ben in de praktijk onvoldoende aangeslagen om
dat men niet snel genoeg over hergroei beschikte.
Bij tweemaal frezen groeide de oude zode vaak nog
teveel door en had men weer snel slechte grassen.
NIEUWE METHODE MET LELYFREES
De freesas met een breedtewerking van 1,50 m,
waarop 36 messen gemonteerd zitten, draait tegen
gesteld aan de rijrichting, dus overtop. Hierdoor
wordt de stukgeslagen zode plus de grond opgewor
pen tegen een scherm van roosterstaven. Deze hou
den de zode tegen en geleiden ze naar beneden. De
gronddeeltjes vliegen door het rooster en worden
door een sleepkap op de eerder neergevallen zode-
resten gebracht. Door deze constructie wordt in
één keer een mooi kruimelig zaaibed verkregen
waarin geen stukjes zode voorkomen. Door middel
van een variatorbak kan men de rotor vier snel
heden geven, waardoor het mogelijk is om zowel
een grof als een fijnkruimelig zaaibed te krijgen.
GEEN WONDERMACHINE
Vaak blijkt dat mien de Lelyfrees als een won-
dermachine beschouwt die van elk slecht perceel
ideaal grasland maakt. Natuurlijk kan dit niet
want eerst moeten de mogelijkheden aanwezig zijn
om een goede grasmat te kunnen houden. Dit houdt
in dat ontwatering, bemestingstoestand en verzor
ging goed moeten zijn. Is dit niet het geval dan
heeft herinzaai geen enkel nut.
Wortelonkruiden zoals ridderzuring, distels,
paardenbloemen e.d. moeten vooraf met groeistof
fen worden bestreden. Kweekpercelen dienen ook
een speciale behandeling te krijgen. Percelen met
veel tuintjesgras kunnen beter met de gewone frees
gefreesd en vervolgens geploegd worden.
VOORWAARDEN VOOR GOED WERK
Om goed werk te krijgen is het, naast bovenge
noemde maatregelen, noodzakelijk dat:
het perceel kaal is;
1015 cm diep gefreesd wordt;
de messen scherp en niet afgesleten zijn;
de frees in verstek achter de trekker hangt om
te voorkomen dat onbewerkte strookjes blijven
liggen;
de trekker voldoende vermogen levert, n.l. mi
nimaal 60 pk aan de aftakas, voor zware grond
minimaal 80 pk;
de trekker bovendien lage versnellingen heeft
vanaf 1 km per uur.
TIJDSTIP VAN FREZEN
De maanden juli, augustus en de eerste helft van
september zijn het meest geschikt. Het produktie-
verlies van het grasland is dan over het algemeen
minder dan bij voorjaarsinzaai. In de genoemde
maanden zijn de weersomstandigheden meestal
gunstiger voor een goede aanslag van het gras-
en klaverzaad.
INZAAIEN
Omdat diep gefreesd moet worden blijft het zaai
bed vaak te los liggen, waardoor het graszaad moei
lijker aanslaat. Dergelijke percelen kunnen het
beste, voor het zaaien, met de trekker wiel aan
wiel worden vastgedrukt. Bij vaste grond heeft men
minder last van vertrapping van de nieuwe zode
bij beweiding.
Aangezien het zaaien voor de boer nogal om
slachtig is, n.l. aandrukken, zaaien, ineggen, weer
aandrukken, met als gevolg veel sporen zien we
in de praktijk dat de boeren dit uitbesteden aan
de loonwerker.
Verschillende loonwerkers beschikken naast de
Lelyfrees ook over een Brilliongraszaadzaaima-
chine. Deze machine, met werkbreedtes van 1.50 m
2.40 m en 3 m, zijn speciaal gebouwd voor het
zaaien van graszaad. In één werkgang wordt het
land aangedrukt en het grove en fijne zaad gezaaid.
Door een speciale rollenconstructie kan het zaad
nooit te diep wegvallen, maar wordt ondiep inge
werkt, waardoor een goede kieming mogelijk is.
Ontmenging van het graszaad is uitgesloten want
voor fijn en grof zaad zijn aparte zaadbakken op
de machine aanwezig. Zaaien met een trekker voor
zien van dubbellucht verdient de voorkeur om
sporen te voorkomen.
LELYZAAIFREES
De firma van de Lely te Maasland heeft mo
menteel een nieuwe machine in produktie, de zo
genaamde zaaifrees. Hiermee is het mogelijk -om in
één werkgang te frezen, gras te zaaien, kunstmest
te strooien en aan te drukken.
De eerste ervaringen zijn gunstig. De machine
doet dus verschillende bewerkingen gelijktijdig
waardoor de hele graslandvernieuwing door de
loonwerker wordt uitgevoerd. Bovendien is de kans
op trekkersporen veel geringer. Veelal is narollen
nog aan te bevelen.
KOSTEN
De minimumtarieven, exclusief B.T.W., voor loon
werker, samengesteld door de afdelingen Brabant
van de Boval en Flec en de Gewestelijke Raad van
het Landbouwschap zijn:
frezen met Lelyfrees 120 per ha of 35 per uur;
inzaaien met Brilliongraszaadzaaimachine 40 per
ha.
Snelle verbetering van het grasland is dus mo
gelijk. Dit brengt uiteraard kosten mee, maar hier
tegenover staat weer een behoorlijke arbeidsbespa
ring en een betere inzaaitechniek.
Indien met bovenstaande wenken rekening wordt
gehouden zult u de produktie van het grasland
kunnen opvoeren met als resultaat een hoger ren
dement van uw veestapel.
