Oude boerderijen
in Zeeland (XXIV)
„WELGELEGEN"
a.d. Pijkesweg te 's-Heer Abtskerke
Nisse, maart 1970.
W. E. P. van IJsseldijk.
Het woonhuis aan de wegzijde.
De bakkeet In wintertooi.
op, dat na aanduiding der ligging en grootte van een
klein aantal daarvan, de route van de opnemer luidt:
springt over de Heereweg op „Ooiken Machtelds Hof
stede". Eerst volgt dan daarop een perceel groot 1 gem.
42 r. en daarna worden hof en boomgaard der hier be
schreven hofstede genoemd.
toont belangrijk oudere tegels, doch ook deze 2ljn nau
welijks zo oud als de muurankers zouden doen ver
moeden.
Oude vloertegels. Hiervan vindt men zeer fraaie bruin
sn groen geglazuurde in portaal en gang, welke In de
heen een houten deur aanwezig was. De kapconstructie
en de gebinten vormen geen uitzondering op de regel.
De schuur als geheel geeft het beeld van de oude zwart-
geteerde Zeeuwse landbouwschuur, met de opvallende
witte randen langs de hoeken en om alle deuren, raamp
jes e.d. Deze schuren zijn zeker wat minder practisch
rjEZE boerderij ligt aan een smalle zijweg
rechts van de straatweg Kloetinge's Gra
venpolder, niet ver van de reeds eerder onder nr.
XVIII beschreven hofstede „Altijt Sorg". „Welge
legen" bevindt zich nog juist op het gebied van de
opgeheven gemeente 's-Heer Abtskerke, op een
punt waar ook de oude grenzen van Kloetinge én
Goes bijeenkomen.
De vroegere situatie is het duidelijkst te zien op
de reeds dikwijls vermelde kaart van Zuid-Beve
land, getekend door W. T. Hattinga in 1747/48,
welke o.a. de grenzen der ambachtsheerlijkheden
aangeeft.
DE OUDSTE OVERLOPER.
r\eze is van het jaar 1589 en ze vermeldt reeds de
kleine hofstede, die veel later met de naam „Wel
gelegen" wordt aangeduid. De hoeve lag toen in de
ook nn nog zo genoemde Adriaen Bouwenshoek. De lig
ging van deze kleine hoek (35 gemeten en 311/2 roe)
wordt als volgt omschreven: „Begint van oosten in be-
zuyden Stuck Land genaemt den Engelsmans boomgaert,
daer de duuvekeete plag te staen, aen 't Ambachts-
scheijd van Goes".
Adriaen Bouwen wordt als eigenaar in de hoek niet
genoemd. Het is echter zeer waarschijnlijk dat hij in de
tijd vóór 1589 daar bezittingen had en wellicht één der
oudste bewoners van „Welgelegen" was.
Bij de omschrijving der percelen in deze hoek valt
Ook de naam Ooiken Machtelds komt als eigenaar van
percelen in 1589 niet meer voor, doch duidt zo goed als
zeker op bewoners van de hoeve in een nog vroegere
periode. Met zekerheid kan wel gezegd worden dat op
deze plaats als gedurende 5 eeuwen een landbouwbedrijf
was gevestigd.
Dat oude persceelsnamen een zeer taal leven hebben,
kan blijken uit het feit, dat thans nog een perceel vlak
bij de hoeve ,,'t grondje Machtelds" wordt genoemd.
DE GEBOUWEN.
Het woonhuis is in de lengterichting met de houten
landbouwschuur verbonden. Het werd, volgens de
muurankers in de oostgevel, gebouwd in 1674 onder de
toenmalige eigenaar WillemBarentsz De oude woning,
die zeker op dezelfde plaats stond, maakte toen plaats
voor dit royale huis in baksteen, waarvan in genoemde
oostgevel naast de muurankers vooral de monumentale
voordeur met bovenlicht en omlijsting opvalt.
Het huis litg duidelijk op een hoog punt en is gedeel
telijk van een gewelfde kelder voorzien, waarin behalve
de oude plavuizen van de vloer een klein vlak blauwe
tegels opvallen. De hoekfiguren en overige voorstellingen
dezer tegels doen ze jonger lijken dan de woning zelf.
Ze zijn eerder vroeg 18e dan laat 17e-eeuws.
Dit is overigens ook het geval met een geheel muur
vlak in de grote woonkamer. Deze wand is geheel met
blauwe tegels bekleed. Een groot gedeelte daarvan be
staat echter uit tegels, gemaakt in het begin dezer eeuw,
ter vervanging van de originele oude en wellicht verloren
gegane blauwe tegels. Een kleiner deel van dit muurvlak
lengterichting van het woonhuis liggen. Deze tegels zffit
zeker 300 jaar oud en zonder twijfel dateren ze uit de
bouwpereiode dus midden 17e eeuw.
I/eren we nog even naar de buitenzijde van het huis
terug, dan valt daarbij de westgevel bijzonder opu
Hier ligt de uitbouw, waarin thans de keuken en sani
taire afdeling is ondergebracht
Het dak loopt hier verder door, zodat de buitenmuur
lager Is. Deze muur is voorzien van lage ramen met
kleine vensters. Jammer is, dat ook de grote ramen In
de andere twee gevels niet meer van kleine ruiten zijn
voorzien, zoals dat aanvankelijk moet zijn geweest. Dit
zou meer in de stijl zijn van dit overigens fraaie 17ê
eeuwse boerenhuis. De zo juist genoemde zijgevel heeft
enkele jaren geleden een restauratie ondergaan, hetgeen
met grondige kennis van zaken is geschied.
Ook inwendig heeft de woning van deze restauratie
geprofiteerd. Aan de oude indeling is daarbij weinig ge
tornd, waardoor men overeenstemming heeft bereikt
tussen de aanwezige situatie en het gebruik van meer
moderne materialen en vindingen.
Naast de reeds genoemde oude wand- en vloertegels
herinnert op de verdieping een oude bedstede compleet
met kribbe aan de oude tijd.
DE LANDBOUDSCHUUR.
tmmMM
I*
De monumentale voordeur in de oostgevel.
I~\eze is van hout en was voorheen met riet gedekt,
thans met pannen. De verbinding met het woonhuis
wordt gevormd door een ijzeren branddeur, waar voor-
