Kritische bespreking
kritieke situatie fruitteelt
23
„Een pittige vergadering, die op een zeer goed
peil stond". Aldus de mening van een verslaggeef
ster van de Nieuwe Rotterdamse Courant, die de
..fruitteeltdag" op 8 januari J.I. te Goes had bijge
woond.
Ze vertelde als Randstandbewoonster weinig
van de fruitteelt te weten. Maar ze was tijdens de
bijeenkomst heel wat wijzer geworden, mede door
de indringende wijze waarop de huidige problemen
door de telers naar voren waren gebracht.
De Provinciale Zeeuwse Courant schreef over
een soms roerige vergadering. En inderdaad, het
ging er nu en dan fel toe. Er werd veel kritiek geuit
en vooral werd beklemtoond dat de tot nu toe ge
nomen maatregelen beslist als zeer onvoldoende
moeten worden beschouwd.
REKENING EN VERANTWOORDING
JYE vergadering, waarin de noodsituatie in de
W fruitteelt werd besproken, was georgani
seerd door de gewestelijke standsorganisaties
(C.B.T.B., N.C.B. en ZLM) in samenwerking met
de Kring Zeeland der N.F.O. Het was een bijeen
komst op hoog niveau, want er waren een flink
aantal landelijke topfunctionarissen aanwezig.
De morgenvergadering werd geleid door de heer
J. Kakebeeke en duurde vrij kort, namelijk slechts
een uur. De zaal was toen met ca. 500 bezoekers
niet geheel gevuld.
De heer Kakebeeke ging in zijn overzicht vrij
uitvoerig in op de moeilijkheden in de fruitteelt
en gaf uiting aan het onbehagen dat er in telers
kringen is over de mate waarin de overheid be
paalde toezeggingen waar maakt. Minister Lar-
dinois heeft verklaard dat hij een kern van goede
fruitbedrijven in ons land wil houden, maar als
er geen grotere bijdrage wordt verstrekt om dit
doel te bereiken zullen er zéér weinig bedrijven
de strijd overleven.
Hierna volgde een lezing door drs R. Zijlstra,
voorzitter van de Ned. C.B.T.B. Titel van het on
derwerp: Fruitteeltbeleid - rekening en verant
woording.
De heer Zijlstra ging in op het ontstaan van de
moeilijkheden. De oorzaak ligt in een te sterke
produktie-uitbreiding. Hij wees op de rol en ver
antwoordelijkheid van de zelfstandige onder
nemers. Als de overheid de fruitteelt helpt, is dat
niet omdat ze verantwoordelijk is voor de oor
zaak, maar omdat ze verantwoordelijkheid wil
nemen voor de gevolgen.
Spreker gaf een overzicht van hetgeen de orga
nisaties hebben gevraagd en wat de nationale
overheid daarvan heeft ingewilligd. Er is nog een
lijst van onvervulde verlangens. Hij wees er op
dat er in ons land 13.000 ha voor de rooipremie is
aangemeld, wat neerkomt op bijna een derde van
het totaal. Hierdoor vermindert de E.E.G.-fruit-
produktie echter met slechts 1 terwijl een ver
mindering van ca. 10 waarschijnlijk nodig is.
Daarom is het erg belangrijk dat er ook in de an
dere landen wordt gerooid. Als de E.E.G. rooi
premie aanslaat is het zeker mogelijk dat reeds
dit. jaar of volgend jaar het dieptepunt van de
crisis wordt bereikt, waarna een snel 'herstel ver
wacht kan worden. De lezing werd beloond met
een spontaan applaus.
DE PRAKTIJK AAN HET WOORD
I\E middagvergadering werd drukker bezocht.
Er waren nu ca. 600 personen aanwezig,
waaronder ook vrij veel van buiten Zeeland. Het
enige agendapunt was: gelegenheid tot het stel
len van vragen, te beantwoorden door een forum
onder leiding van Ir. J. Prins. Forumleden: de
heren ir. C. Knottnerus, C. G. A. Mertens en drs.
R. Zijlstra als voorzitters van de landelijke stands
organisaties: ir. C. Staf, voorzitter N.F.O.ir. A.
de Zeeuw, directeur bedrijfsontwikkeling van het
Min. van Landbouw en W. C. van Kempen, J. H.
Stoutjesdijk en W. Vermue als fruittelers. Ge
schut van zwaar kaliber, zoals men ziet.
Ter inleiding werd door drie telers een korte
voordracht gehouden. De heer M. Goud opende
de rij. Hij wees er op dat zich een catastrofe vol
trekt. De bedrijven worden gewurgd. De verlie
zen zijn hoog; het lage prijspeil is te wijten aan
overschotten, die niet het gevolg zijn van uitbrei
ding in ons land, want hier is de oppervlakte juist
ingekrompen. Elders worden subsidies gegeven in
allerlei vorm en voor velerlei doeleinden. Hij ge
loofde niet in afschaffing van deze concurrentie
vervalsende maatregelen. En als ze nog eens af
geschaft zouden worden, blijft nog een reeks van
jaren het effect nawerken. Bewogen schetste hij
de hopeloze situatie waarin velen verkeren, bit
ter liet hij zich uit over de tot nu toe genomen
maatregelen, die de teler weinig kansen bieden
de crisis te overleven.
De heer J. van 't Westeinde sprak in de eerste
plaats over de gevolgen van een en ander voor de
aanverwante bedrijven, o.a. de boomkwekerijen
en de veilingen. Zeer scherp bekritiseerde hij het
beleid van een groot aantal organisaties en instan
ties.
Als derde spreker ging de heer W. de Jager in
een helder, zakelijk betoog allereerst in op de
overbruggingsregeling. Speciaal de voorwaarde
dat men alleen in aanmerking komt als er geen
kredietmogelijkheid meer is, vond hij onjuist en
hoogst onbillijk. Men helpt nu alleen de zwakste
bedrijven. De nu nog redelijk gezonde bedrijven
komen pas aan bod als ze ook in een uiterst
moeilijke, eventueel hopeloze positie zijn geraakt.
Er zijn veel verder gaande maatregelen nodig.
Met klem drong hij aan op gelijke rechten en fa
ciliteiten als de kollega's in Frankrijk en Italië.
Dat is ons indertijd bij de totstandkoming van de
E.E.G. beloofd. Onze overheid protesteert als er
toevallig weer eens iets over een bepaalde Franse
subsidie uitlekt, maar de Fransen hebben dan al
drie andere subsidies ter vervanging in petto.
Geef ons dezelfde Subsidies, dan "zullen de onder
handelingen over afschaffing heel wat vlotter
verlopen. Of is er besloten dat we moeten ver
dwijnen? Laat de overheid dat dan ronduit zeg
gen. want het is beter eensnelle dood dan een
lang lijden.
OVERBRUGGINGSREGELING
EN CONCURRENTIEVERVALSING
UIERNA kwam het forum in actie. Er waren
tientallen schriftelijke vragen ingediend (ca.
50), terwijl er tevens nog een aantal mondeling
werden gesteld. Forumleider Prins stelde eerst
het beleid van de organisaties in discussie. Uit
een aantal vragen sprak onbehagen, zo stelde hij
vast. Men twijfelt of de organisaties wel voldoende
strijdbaar waren, men meent dat er niet hard ge
noeg gedrukt is, dat de aanpak niet tijdig is ge
beurd en dat er onvoldoende werd bereikt.
Vooral toen een forumlid hierop inging en ver
klaarde dat de overheid zijns inziens de fruit
telers in belangrijke mate was tegemoet gekomen,
werd het een ogenblik erg rumoerig. Het boe
geroep overstemde alle andere geluiden. De ver
gadering ging overeenkomst vertonen met een
Poolse landdag.
De heer Prins kreeg de zaak echter snel in de
hand. Een verzoek om rustiger overleg had suc
ces. Het was duidelijk dat de aanwezigen geko
men waren om scherp doch. zakelijk van gedach
ten te wisselen en de topmensen van de organi
saties aan de tand te voelen, zodat niemand het
tum-ulf wou handhaven.
Ieder kreeg dan ook later de gelegenheid rija
wensen, grieven en inzichten naar voren te bren
gen. Zowel bezoekers in de zaal als de forum
leden kregen hiertoe de kans, als ze dit te ken
nen gaven. Regelmatig werden ze hiertoe ook
uitgenodigd.
Zeer uitgebreid werd van gedachten gewisseld
over de overbruggingsregeling. Erg verwarrend
werd het daarbij toen het ging over de rol die
het eigen vermogen speelt bij een aanvrage. Ten
slotte werd men het eens over de formulering:
men komt voor de regeling in aanmerking als
men voor krediet niet meer bij de banken terecht
kan.
Overigens waren de forumleden het er over
eens, dat er eigen vermogen nodig is om een
fruitbedrijf redelijk draaiend te houden: zonder
eigen vermogen is een bedrijf kwetsbaar. Over
eenstemming was er betreffende de noodzaak de
regeling te verbeteren.
De heer De Zeeuw deelde mede dat er in ge
heel Nederland 324 aanvragen voor de overbrug
gingsregeling binnen waren, waarvan 34 uit Zee
land.
Dat is weinig. Eens te meer werd betoogd dat
er meer aangevraagd moet worden. Als er veel
afwijzingen zijn, zullen er voor de organisaties
meer aanknopingspunten zijn om de tekortkomin
gen en bezwaren aan te geven.
De heer Prins stelde verder dat het inconsé
quent is, om in een overbruggingsregeling, die
geënt is op de Rijksgroepsregeling Zelfstandigen,
geen bedrag a fonds perdu beschikbaar te stel
len voor 26 weken levensonderhoud.
Uitvoerig werd ook van gedachten gewisseld over
de concurrentievervalsende maatregelen. Hierbij
kwamen geen nieuwe punten naar voren. De één
bleek er zwaarder aan te tillen dan de ander.
Niet geruststellend was het antwoord op de
vraag hoe het staat met het voorstel voor een
rentesubsidie over het geïnvesteerde vermogen.
De meeste forumleden waren weliswaar voor
stander, doch met name de heer Mertens had nog
al restricties.
VERLENGING ROOIREGELING
ACTUEEL was een vraag om verlenging van
de Nederlandse rooinegeling. Indertijd is via
een officieel persbericht van het Min. van Land
bouw bekend gemaakt dat in verband met de ver
vangende E.E.G.-regeling, de Nederlandse rooi-
beschikking slechts tot 1 mei 1970 geldig was.
Vóór die datum moest dus gerooid worden.
Eind december werd echter bekend dat de rooi
beschikkingen een vol jaar geldig bleven, zodat
ook het volgend rooiseizoen (sept.-dec. 1970) hier
op nog gerooid kan worden. Deze belangrijke
mededeling werd zo laat doorgegeven, dat slechts
een klein deel van de fruittelers nog op de hoogte
kon worden gesteld.
(Zie verder pag. 29)
INGEZONDEN
REGELMATIGE FRUITAANVOER KOMT AFZET
EN PRIJSVORMING TEN GOEDE
Geachte Redaktie,
MAG ik als handelaar in fruit voor één keer een
plaatsje in uw blad, om ook de andere kant
eens te bezien; overigens zonder enige pretentie
het beter te weten. Wij van onze kant hebben nu
al zoveel gelezen over moeilijkheden in de fruit
teelt, en zijn daar natuurlijk voor 100 van over
tuigd. Het lijkt ook niet direkt in ons belang dat er
nog een keer 30 gerooid wordt, dus lopen onze
belangen wel parallel. Ook is er al zeer veel te dóen
geweest over de afzet van onze produkten. Nu is
dit ook een zeer moeilijk punt, en ik wou me dan
ook liever niet te veel op dit terrein begeven. Er
wordt heden op alle manieren geëxperimenteerd,
doch dat er een beter systeem gevonden is heb ik
momenteel nog niet gehoord. Wel het tegendeel, in
hoofdzaak van veilingmensen en ook van telers. Nu
is dit een punt waar we voorlopig toch niet uit
komen, dus liever laten rusten.
Waar het mij en vele anderen omgaat is de kwes
tie aanvoer. Mogelijk zou dat toch wel iets beter
kunnen lopen! En dat dan nog niet alleen in de
maanden december en januari, maar ook al in de
herfst. Als er van die hikaanvoeren zijn, lijkt mij
dat niet best voor de prijsvorming. Neem b.v., dat
een zekere soort enkele veilingen niet aangevoerd
wordt, en dan weer ineens een paarduizend kisten.
Als de drie veilingen op één dag elkaar zo dicht
volgen, dat er nauwelijks tijd is om alles op te
nemen, dus zeker niet om je afnemers op te bellen,
dan komt dat de afzet en de prijsvorming niet ten
goede. Lang niet altijd zijn de afnemers overdag te
bereiken. Is de prijs dan voor de telers niet mee
gevallen, dan besluiten deze om nog maar eens even
aan te zien. Wij, als handelaren, proberen 's avonds
voor de volgende dag eèn order te pakken te krij
gen. Laten we aannemen dat het lukt! Dan blijkt
dat er die volgende dag geen aanvoer is van dat
produkt. Ik dacht, dat er op dat gebied toch wel
mogelijkheden tot verbetering zijn. Hetzij door af
geven voor de klok, of d.m.v. mededelingenbord,
net als de weersverwachting. (Zal wel niet altijd
kloppen, maar je weet toch iets.)
1BSOLUUT een feit is, dat regelmatige aanvoer
de afzet en prijsvorming ten goede komt. Dat
er in december en januari geen goed fruit beschik
baar komt, lijkt mij ook zeer schadelijk, zeer zeker
in jaren met een overschot. Als er een tijd geen
aanvoer is van goed fruit zal de handel gaan zoe
ken naar elders: import. Als wij nu met kunst en
vliegwerk moeten exporteren (zie Oost-Duitsland)
en van de andere kant het fruit vasthouden, zodat
we moeten gaan importeren, wil ik de baten nog
wel eens zien. Als we deze week zien dat de bin-,
nenlandse handel voor de III grof Goudreinette be
taalt wat voor Oost-Duitsland de klasse I opbrengt,
en een Zeeuwse veiling helemaal niet veilt, maar
10 wagons Golden en Jonathan uit de koelcellen
voor Oost-Duitsland klaar maakt, ben ik van
mening dat men de trouwe afnemers die graag
meer willen betalen, nu niet zo best beloont,
AOK als Centraal Bureau Golden II heeft aan te
bieden, die op de veilingen niet te koop zijn,
dan dacht ik dat er aan de aanvoer toch ook nog
wel wat verbeteren valt. Als we spreken om alle
afzetmogelijkheden te benutten, onderschat dan
ook de binnenlandse markt niet. Het is zeer zeker
uw belangrijkste, afnemer. Wat de afzet van be-
waarappelen betreft, dacht ik aan een schema van
b.v. 1 in dec./jan. en zo verder. Het zal niet elk
jaar gelijk uitvallen, maar doorelkaar genomen, zal
wie in januari goed fruit veilt niet het slechtst uit
de bus komen. Als de aanvoer maart/april pas goed
opgang komt, lijkt mij dat toch ook riskant. Zeker
als dat percentage wachters te groot wordt. In
Frankrijk weten ze mogelijk ook dat ze de laatste
Hollandse Golden duur moesten betalen. Als boven
dien de handel gedwongen moet overgaan op im
port, zal het ons dan straks niet meer kosten om
ze van de markt te krijgen? Nogmaals, ik wil aller
minst beweren dat ik het weet of beter zou kunnen
regelen, maar ik wou ook de andere kant eens be
lichten. Verder wens ik alle telers een jaar als thans
de uien en aardappelmensen meemaken!
U bij voorbaat dankend voor opname verblijft,
KEES VAN OOSTEN.
Krabbendijke.
f
