Het boek over
H. D, Louwes
Bittere, geladen stemming
op fruitteeltdag
17
zlm
Ir. M. A. GEUZE
(~\NLANGS werd in dit blad aangekondigd het
verschijnen van een levensbeschrijving van
Herman Derk Louwes van de hand van J. P. Wiers-
ma, in opdracht van en uitgegeven door de vier
grote organisaties, waarvan Louwes voorzitter is
geweest, t.w. de Groninger Maatschappij van Land
bouw, het K.N.L.C., het Landbouwschap en Cebeco.
Ik heb het boek 193 blz. geboeid en met
grote interesse gelezen en er groeide al lezende
bij mij de behoefte naar aanleiding van deze bio
grafie nog enige opmerkingen op schrift te stellen,
zowel voor ouderen die hem gekend hebben, als
voor jongeren die na de tijd van H.D., zoals wij hem
noemden, volwassen of belangstellend zijn gewor
den. Het hanteren van de initialen H. D. geschiedde
ter onderscheiding van zijn oudere grote broer S. L.,
Stephan Louwe Louwes, de Direkteur-Generaal
van dc Voedselvoorziening in en na de Tweede
Wereldoorlog.
Toen Louwes gestorven was, 67 jaar oud (in okt.
1960), schreef ik in het Zeeuws Landbouwblad:
„Zelden hebben we een mens gekend, die zo kon
werken als Louwes zich veroorloofde. Hij heeft voor
onze nationale land- en tuinbouw gepresteerd zo
veel, als twee, drie andere mensen tesamen niet
opbrachten. Hij heeft, we menen het zo te mogen
zeggen, zich letterlijk tot het laatste wat in hem
was gegeven en toen was hij ook tenslotte in korte
tijd op- en leeggebrand."
„Maar", schreef zijn vrouw in de dankbrief na het
laatste afscheid, „elke dag opnieuw tijdens zijn
ziekte wilde hij weer opstaan en afreizen naar zijn
werk dat hem in Holland wachtte."
IN het boek van Wiersma vonden we dit alles
bevestigd. H. D. Louwes wag een groot man
en wat meer is een groot mens; het is goed dat de
vier genoemde organisaties met dit werk zijn na
gedachtenis hebben willen eren.
De Louwes, zoals de buren in de Westpolder, de
dorpelingen van Vierhuizen en omgeving, de rede
rijkers van Groningen, de agrariërs in Nederland,
de leden en besturen van onze coöperaties, de
plattelandsvrouwen en de huisvrouwen, de leden
van de volksvertegenwoordiging, de ambtenaren
én de waterschapsbestuurders, de kerkmensen en
de studenten, de radioluisteraars, de kollega's van
de internationale landbouworganisaties, die kon
den leren kennen in dé jaren 19201960, wie was
dat nu eigenlijk Wie vinden we in de biografie
van Wiersma terug, getoetst aan mijn eigen -erva
ringen
De boer op een akkerbouwbedrijf van 66 ha. Met
20 koeien. Die zijn van mijn vrouw, placht hij half
ernstig te zeggen. Prima kleigrond met een goedé
verkaveling in een zeewaterkerende polder aan
de Lauwerszee.
De welsprekende. Als jongeman reeds bedreven
in de kunst van de rederijkerij, gevormd in de
Kamer Asinga te Ulrum. Louwes had een voor
name stijl, ongetwijfeld mede voortgekomen uit
een natuurlijke aanleg voor talen. Iedere avond
voor het slapen gaan las hij een kwartier in een
Franse Bijbel.
De organisatieman. Vertrouwensman van de
landbouworganisatie, voorzitter, woordvoerder,
organisator. Gestaald in de belangenvertegenwoor
diging en -behartiging der agrarische wereld in de
zware crisisjaren van 19301940, toen het water
de boeren, veehouders en tuinders tot de lippen
kwam. In de oorlogsjaren in het geheim overleg
doordrongen van de gedachte samen te werken
als bedrijfsgenoten, dus met de landarbeiders er
bij. In het verlengde van Stikker's schepping, de
Stichting voor de Arbeid, kwam He Stichting voor
de Landbouw, de voorloper van het Landbouw
schap tot stand.
(Zie verder pag. 26)
I begrijpt dat we het deze week moeten hebben
over de fruitteeltdag die vorige week in Goes
werd gehouden. Met de ruim 600 andere fruittelers
hebben we in de zaal gezeten. We hebben geluis
terd naar de sprekers en de vragenstellers. We
hebben meegeklapt als daar aanleiding toe was,
we hebben ons soms geërgerd en soms geamu
seerd!
We zijn weg gegaan met de gedachte dat het een
bijeenkomst was geworden die bracht wat we er
van hadden verwacht. Dat was in de eerste plaats
het duidelijk tekenen van de noodsituatie in de
fruitteelt in aanwezigheid van de voormannen van
de landelijke organisaties. Op overduidelijke wijze
Is dat gebeurd. In de eerste plaats door de „open
bare aanklagers". Goud, Van 't Westeinde en De
Jager spraken de taal van het volk en dat ze be
grepen werden, bleek uit de reakties van het forum.
In de tweede plaats was het goed dat er in een
dergelijke bijeenkomst „stoom" kon worden afge
blazen.
De nood is groot. De ontevredenheid niet minder.
Donderdag in Goes werd duidelijk dat als er iets
bereikt kan worden voor de oplossing van dit vraag
stuk, dat zal moeten gebeuren in een gezamenlijk
optreden van de organisaties. De leiders hiervan
zullen zich „scherp" moeten opstellen. Hun leden
verlangen niets minder, ja ze eisen het.
Een woord van lof mogen we niet onthouden aan
onze ZLM-voorzitter ir. Prins, de voorzitter van het
forum, die de zaak voortreffelijk in de hand wist te
houden. Hij had een zware taak. Er heerste een ge
laden stemming en af en toe dreigde het mis te
lopen, dreigden de emoties de overhand te krijgen,
maar de voorzitter wist dit op sublieme wijze steeds
opnieuw in het rechte spoor te leiden. Alle hulde
hiervoorl
Van de vergadering als zodanig moet u hier geen
woordelijk verslag verwachten. Elders is hierover
nog het een en ander opgenomen.
We hebben genoteerd de toezegging van de
voorzitters van de 3 C.L.O.'s dat ze zullen pleiten
voor verruiming van de overbruggingsregeling. We
hebben genoteerd de bevestiging van Ir. De Zeeuw
dat ook qua vermogen gezonde bedrijven in aan
merking komen voor de overbruggingsregeling. We
hopen en vertrouwen dat in deze overbruggings
regeling in elk geval zal worden ingebouwd het ver
strekken van 26 weken kosten van levensonderhoud
fonds perdu zoals deze zit in de Rijksgroeps
regeling zelfstandigen!
MOEILIJK hadden we het met de opmerking
van drs. Zijlstra dat ook Nederland een bij
drage heeft geleverd tot de moeilijkheden op de
appelmarkt met een produktie die dit jaar 40%
hoger is dan het vorig jaar. Wanneer hij zich wat
beter had georiënteerd, had hij kunnen weten dat
de Nederlandse appelproduktie de laatste jaren
niet gestegen is! (In onze rubriek „Tuinbouwklan-
ken" wordt hieraan in het kort aandacht besteed).
Hij gebruikte als vergelijkingsbasis een jaar met
een misoogst en dat is niet reëel. Ook menen we
bezwaar te moeten maken tegen zijn opmerkingen
over het dieptepunt van de crisis. Met de nodige
voorbehouden heeft hij gezegd dat de kans er in
kan zitten dat 1970 het dieptepunt van de crisis in
de fruitteelt zal brengen en dat daarna de weg
terug weer snel gevonden zal kunnen worden. Ge
zien de betrekkelijk geringe invloed van het Neder
landse rooien op de E.E.G.-fruitproduktie en het
feit dat voorlopig over de minder gunstige E.E.G.-
rooiregeling nog niets te zeggen valt, zijn we over
dat dieptepunt van de crisis niet zo gerust! Al blij
ven we het hopen! We zullen echter niet mogen
vergeten dat de sanering in de fruitteelt door zal
moeten gaan en een opmerking als die van drs.
Zijlstra kan gemakkelijk anti-sanerend werken. Hoe
vervelend het ook is, we zullen er van uit moeten
gaan dat er voor een groot aantal fruitbedrijven
geen toekomst is.
Overigens was het een goede rede die drs. Zijl
stra in Goes hield. De telers konden horen dat er
heel wat is gedaan door de organisaties en dat er
ook reeds veel is bereikt, al is men niet voldaan.
Hopelijk zullen de voormannen van onze organisa
ties er bij de Minister bij voortduur op blijven aan
dringen dat hij tegemoet komt aan de nog niet ver
vulde voorstellen van het georganiseerde bedrijfs
leven. Ir. Staf kwam ons vertellen dat de Minister
positief heeft geantwoord op de vraag of er toe
komst is voor de Nederlandse fruitteelt. Om het
perspectief biedendé bedrijf die toekomst ook te
geven zullen de bestaande regelingen verbeterd en
uitgebouwd moeten worden. Daarvan was iedere
fruitteler overtuigd en hopelijk ook de forumleden!
Ir. De Zeeuw vertelde dat er in Zeeland tot dat
ogenblik 34 aanvragen voor de overbruggingsfinan
ciering zijn. Een gering aantal dat mogelijk in de
komende tijd nog wat zal stijgen. Aanvragen als
men maar enigszins het vermoeden heeft er voor
in aanmerking te komen, lijkt de aangewezen weg.
Dat is trouwens geen nieuw geluid.
f")AT de afzet besproken en bekritiseerd zou
worden, was te begrijpen. Dat er op dit ter
rein anders gewerkt zal moeten worden, is al en
kele jaren duidelijk', alleen het aanpassen zelf ver
loopt moeilijk. De pogingen van het Centraal Bu
reau van de Tuinbouwveilingen om er verandering
in te brengen, verdienen de medewerking van elke
teler. En wat die bepleite veilingconcentratie be
treft, daarover hebben we het al zo dikwijls gehad,
dat we daar niet dieper op in gaan.
Samenvattend menen we vast te mogen stellen
dat het goed was vorige week donderdag in Goes
te zijn. Als telers konden we de overtuiging krijgen
dat onze organisaties toch echt wel wat doen, al
vinden we dat het niet genoeg is. Onze voorman
nen konden een uitstekende indruk krijgen van de
stemming onder hun leden. Zij zullen naar we mo
gen aannemen onder de indruk gekomen zijn van
de bittere en geladen stemming. Als fruittelers zijn
we over het algemeen erg gouvernementeel inge
steld. We gaan niet zo gauw de barricaden op en
over rust- en ordeverstoorders spreken we nog
algemeen onze ernstige ontstemming uit. Hopelijk
zal in de komende tijd blijken dat een dergelijke
levenshouding in Nederland niet uit de tijd is.
