Bouw
en inrichting
van het
melklokaal
Bij kleinere eenheden
Rundveehouderij
nauwelijks rendabal
M m
15
C. VAN BRAGT.
Consulentschap Akkerbouw en
Rundveehouderij,
Zevenbergen.
Het melklokaal is een onderdeel van het bedrijfs
gebouw, dat meer aandacht verdient. Bij de huidige
ontwikkeling van de melkveehouderij en de melk-
winning op de bedrijven en mede door de opkomst
van de ligboxenstallen zijn het melklokaal en de
melkstal de belangrijkste onderdelen geworden van
de bedrijfsgebouwen. Genoemde onderdelen zijn
n.l. een ontvang-station geworden van duizenden
liters m0lk per jaar. Kosten noch moeiten moeten
hier worden gespaard, om de aflevering van een
goed produkt te kunnen waarborgen. De melk moet
immers aan zeer hoge kwaliteitseisen voldoen. Om
dit te kunnen bereiken, worden we mede gesteund
door de komst van de diepkoeltank. Was voor en
kele jaren terug de melkontvangst nog volledig in
de bus, bij de huidige ontwikkeling zien we, dat de
melktank steeds meer op de boerderij verschijnt.
Het laat zich aanzien, dat In de toekomst de bus
sen-ontvangst verdwijnt en de tank geheel deze
plaats zal innemen. Bouw en inrichting van een
melklokaal moeten afgestemd worden op de nieu
we ontwikkelingen. Bij nieuwbouw worden nog vele
fouten gemaakt bij bouw van melklokalen. Onvol
doende kennis van de bouw en het nog onvoldoen
de bewust zijn, dat juist dit bedrijfsonderdeel een
hoofdonderdeel van het bedrijf is geworden, zijn
hiervan de oorzaak.
Het melklokaal, voor zover er een op de bedrij
ven aanwezig is, zal om aanpassing vragen. Een
goede werkorganisatie moet in een melklokaal ver
wezenlijkt kunnen worden. Tijd is geld, zo luidt een
Een dubbele vijfstands melkstal, waar de koelen visgraatsgewijs in staan. Er wordt gemolken met tien
apparaten en een laagliggende melkleiding. Eén man melkt hier per uur 4060 koeien. Vóór de koeien
bevinden zich de krachtvoerautomaten. Een melkstroommeter waarschuwt wanneer een koe „uit" is.
spreekwoord. Het melklokaal is n.l. 365 dagen ïn
gebruik. Elke minuut die we uit kunnen sparen per
dag brengt drievoudige rente op. Het is mede daar
om ook, dat bouw en inrichting van het melklokaal
alle aandacht verdient.
Aan de bouw van een melklokaal worden niet al
leen hoge eisen gesteld, maar ook zeer vele.
Hier volgt een opsomming van eisen, waaraan
een melklokaal moet voldoen.
LIGGING
De beste ligging is op de hoek van het bedrijfs
gebouw. Met een gemakkelijke bereikbaarheid
vanaf de weg en gunstig ten opzichte van de melk
stal. Is het lokaal gelegen op de hoek van het ge
bouw, dan hebben we de beschikking over twee
buitenmuren. Een goede ventilatie en verlichting is
hierdoor mogelijk.
GROOTTE
Bij de grootte van het melklokaal is het niet vol
doende, dat de benodigde vierkante meters aange
geven worden per hoeveelheid koeien. Beter is het
om uit te gaan van de vormgeving en maten. De
beste vormgeving is de rechthoek, met een lengte
van 6 m bij een breedte van 4 m. Een vrij lange
bank geplaatst, in een vierkante vormgeving, vergt
een onnodig grote oppervlakte van het lokaal.
Nog een punt, waarom de rechthoekige vorm de
voorkeur verdient, is de plaatsing van de melkput
bij een laagliggende melkleiding en de plaatsing
van de deuren.
(Zie verder pag. 19)
Om een arbeidsbeloning van
5 gulden per uur te halen
moet men:
minstens 36 melkkoeien
houden;
een produktie hebben van
minimaal 4000 kg;
tenminste 1,8 melkkoe per
ha houden;
een melkprijs ontvangen
van 37,8 cent.
Natuurlijk kunnen zeer
goede resultaten andere min
der goede opheffen. Algemeen
kan men stellen dat melkvee
houderij met 18 stuks op 10 ha
onvoldoende arbeidsinkomen
oplevert en voor de toekomst
weinig perspektief biedt.
Slechts op een gering aantal
bedrijven waar naast voldoen
de omvang ook goede resulta
ten per koe en per ha wor
den gehaald is de rundveehou
derij goed rendabel.
Onlangs kwamen de uitslagen van de bedrijfs
economische boekhoudingen over het boekjaar
1968/'69 beschikbaar. De resultaten blijken iets
beter te zijn dan vorig jaar. Opvallend zijn ook nu
weer de zeer grote verschillen in inkomen per be
drijf, per ha en per koe.
Deze grote variatie in de resultaten per bedrijf
worden niet veroorzaakt door prijsverschillen maar
o.a. door de verschillen in aantal koeien per ha
produktie en kosten per koe per ha. Een gedeelte
van deze verschillen wordt veroorzaakt door uit
wendige omstandigheden, zoals grondkwaliteit, ver
kaveling, doelmatigheid van de gebouwen enz.
WE hebben de bedrijven ingedeeld naar melk-
produktie per koe waarbij duidelijk naar vo
ren komt dat de bedrijven met de hoogste melk-
produktie per koe, gemiddeld ook de hoogste vee
bezetting per ha hebben.
Indeling naar kg melk
per koe
33— 38— 42—
3800 4200 4800
Koeien per ha 1,76 1,73 1,90
g.v.e. per ha 2,51 2,48 2,74
jongvee per koe 0,8 0,8 0,7
kg melk per koe 3546 3990 4496
kg melk per ha 6241 6903 8542
Opbr. per koe 1904 2078 2278
Voederk. per koa 457 525 640
Opbr. min voerk. per koe 1447 1553 1638
Opbr. min voerk. per ha 2545 2684 3114
Combineren we de melkveebezetting per ha en
de melkproduktie per koe dan hebben we de kg
melk per ha. Het verschil tussen de groepen is 950
kg melk of 374 gulden per koe.De bijkomende voe-
derkosten zijn per koe 183 gulden hoger. Er blijft
een voordelig verschil tussen de eerste en derde
groep van 191 gulden per koe. Per ha is dit ver
schil 569 gulden. Van deze 3 groepen was de gemid
delde veebezetting per ha 1,8 melkkoeien en 2,58
g.v.e. De opbrengst min voederkosten per ha was
gemiddeld 2781 gulden. Dit is het belangrijkste
kengetal voor de beoordeling van de grasland
exploitatie en de rundveehouderij.
INDERE kosten spelen wel een rol maar heb-
ben geen invloed op bovengenoemde resulta
ten o.a. kosten van grond, gebouwen en werktui
gen en algemene kosten. Globaal zijn deze andere
kosten op eigenaarsbasis als volgt te begroten:
Andere directe veekosten 405 gulden per ha
graslandkosten 460 gulden per ha
grond 420 gulden per ha
gebouwen220 gulden per ha
werktuigen en loonw. 400 gulden per ha
algemene kosten 95 gulden per ha
totaal 2000 gulden per ha
Arbeidsinkomen 2781 2000 781 gulden per ha.
Bij een omvang van 10 ha grasland en 18 koeien
is de arbeidsbehoefte ongeveer 2000 uren. Op basis
van 781 gulden per ha is de arbeidsbeloning dan
3,90 per uur.
Op een eigenaarsbedrijf zonder schulden heeft
men behalve het arbeidsinkomen ook de bereken
de rente van het geïnvesteerde kapitaal. Dit is ge
middeld 12.000 gulden a7% 840 gulden per ha.
Het beschikbaar inkomen van arbeid en rente sa
men is dan 780 840 1640 gulden per ha ofwel
per koe 900 gulden.
Zo kan men in een dergelijk geval waarbij ge
heel met eigen vermogen wordt gewerkt, het ge
voel hebben dat het niet zo slecht gaat! Maar men
moet dan bedenken dat het grootste deel van het
inkomen gehaald wordt als rente van het geïn
vesteerde eigen kapitaal!
BOVENSTAANDE resultaten zijn berekend naar
een melkveebezetting van 1,8 per ha en 4011
kg melk pel» koe. Een hogere of lagere veebezet
ting per ha en eén hogere of lagere melkproduktie
per koe heeft een grote invloed op het arbeidsin
komen en daarmee ook op het rendement van het
feïnvesteerde kapitaal. Een groot aantal kosten
lijven nagenoeg gelijk b.v. grond, gebouwen, werk
tuigen enz. De arbeidsbeloning is echter sterk af
hankelijk van de bedrijfsomvang. In onderstaand
schema is aangenomen dat het arbeidsinkomen per
ha gelijk blijft.
BELONING PER UUR
ha koeien arbeidsuren arbeidsinkomen arb.ink./uur
5
9
1500
3905
2,60 1
10
18
2000
7810
3,90 1
15
27
2700
11715
4,34 1
20
36
3000
15620
5,21 1
In werkelijkheid zullen bij de grotere eenheden
de gebouwen en werktuigerkosten per ha iets
kleiner zijn, zodat de verschillen in uurbeloning
nog groter worden
