Kerstmis
in een
nieuw vaderland
Fondue schept gezelligheid
7
j\/fKT oppercommando van de Zwitserse strijdkrachten heeft onlangs
in een rondschrijven aan de verplegingsdiensten aanbevolen melk
en zuivelprodukten in het soldatenmenu op te nemen. Als voorbeeld wordt
o.a. genoemd: „bij elke broodmaaltijd tenminste 20 gram boter; 's avonds
verschillende soorten uitsluitend Zwitserse kaas en bij bijzondere gelegen
heden „Fondue".
Zover is het in Nederland nog niet. Voorlopig worden door het Depar
tement van Defensie wekelijks biefstuk met gebakken aardappelen, nasi
goreng en in de winter „erwtensoep" voor onze strijdkrachten gegeven.
Het tijdperk, dat „rats, kuch en bonen" op het legermenu stonden is welis
waar voorbij, doch er zal nog heel wat water door de Noordzee moeten
stromen voordat het Nederlandse Oppercommando kaasfondue zal voor
schrijven.
Het woord „fondue" is overigens ten enenmale in de ogen van ons
Nederlanders een Zwitsers begrip. Wellicht vanwege de legende dat
fondue afkomstig zou zijn uit het Zwitserse wijngebied Valais, waar de
vrouwen in de tijd van de wijnoogst het te druk hadden om een volledige
maaltijd klaar te maken. Kaas en wijn hadden zij echter wel bij de hand
•n zo ontstond fondue: kaas, gesmolten in witte wijn.
lyf INDEK of vaak helemaal niet bekend is het, dat kaasmakende
-LTA boerinnen uit Gouda en wijde omgeving sinds jaar en dag niets
anders doen. Zo werd en wordt ook nu nog op drukke dagen, zoals bij
voorbeeld de typisch Nederlandse wasdag, evenals in Zwitserland een
kaasfondue oftewel Goudse kaasdoop bereid van de restanten van zelf
gemaakte kaas. Inplaats van een droge witte wijn worden dunne reepjes
volvette Goudse kaas met wat melk al roerend of kloppend verwarmd
totdat de kaas volledig gesmolten is. In de Goudse kaasdoop worden
echter in tegenstelling tot de Zwitserse fondue reepjes bruinbrood gedoopt
Ter afwisseling worden ook wel warme gekookte aardappeltjes in de
gesmolten kaas gedoopt Op diverse boerderijen in de omgeving van
Gouda worden de reepjes kaas nog wel onmiddellijk met melk door de
hete gekookte aardappelen gestampt. Laatstgenoemde gerechten worden
op de zogenaamde vleesloze dagen op tafel gebracht
(Zie verder pagina 13)
ONDANKS de vele vaak angstige spanningen
van onze tijd, de alom heersende vrees voor
een oorlog, waarin atoomwapens een grote rol kun
nen spelen, maken wij ons op het Kerstfeest te
vieren. Er is een ontstellend gebrek aan naasten
liefde, een onderdrukking van de vrijheid en de
rechten van de mens. Dit alles wijst er op dat we
nog weinig begrijpen van Gods bedoeling met deze
wereld. Het is in ieder geval verheugend dat wij
het feest van de Blijdschap nog willen en kunnen
vieren.
Wij willen u deze keer meenemen over de oceaan
naar Canada, waar vele Nederlanders een nieuw
vaderland hebben gevonden en proberen u iets te
vertellen hoe het feest van Licht en Blijdschap wordt
gevierd.
Men hoeft daar niet te verlangen naar het sprook
je van een witte Kerst. Dit is er ieder jaar, want de
winters kunnen bar koud zijn in Canada. De meest
al wat eigenaardige bouw van de huizen, de Kerst
boompjes, kleurig versierd met lichtjes en slingers
die in bijna alle voortuinen staan, geven het geheel
een sprookjesachtig aanzien. Iedereen, die dit heeft
gezien is er verrukt over.. Het blijft niet enkel be
perkt tot het platteland en de kleine steden, doch
ook in de buitenwijken van de grote steden is deze
sfeervolle versiering algemeen, zelfs in de winkel
en zakencentra staan brandende Kerstbomen.
Ah» tegen de avond de kantoren leegstromen en
de mensen zich huiswaarts spoeden, wanneer dan
de straten vol zijn van luid-toeterende auto's er- de
trams door êe drukte maar niet vooruit kunnen
komen, dan wordt men plotseling in een geheel
andere gedachtensfeer gebracht.
|kf AAK temidden van dit jachtige alledaagse
leven staat een oude kathedraal, uit grijze
steen opgetrokken. De klanken van het carillon
vormen tezamen Christmas-carols en dwarrelen
neer op het dak van de kerk en vandaar op de
grote, prachtig verlichte Kerstboom en ernaast op
de witte wereld er omheen met al die krioelende
wezentjes, die mensen heten.
Dit alles geeft een gevoel van warmte en vrede
en ^ele mensen worden er zich van bewust, dat er
naast al het materiële, waardoor hun leven geken
merkt wordt, nog heel iets anders, iets mooiers
bestaat.
\flakbij de kathedraal staan de vierkante blokken
van massief gewapend beton, wolkenkrabbers, vele*
verdiepingen hoog, waar kantoren en zaken zijn ge
vestigd. De kathedraal is hierbij vergeleken een
nietig hoopje steen. Het is het oude naast het mo
derne, maar gelukkig overheerst in Canada nog de
sfeer van naastenliefde, verdraagzaamheid, vrede en
rust, die uitgaat van de oude grijze kathedraal.
I^E dagen voor Kerstmis zijn veelal gekenmerkt
door het zingen van Christmas Carols. Groep
jes kinderen of groepjes volwassenen trekken dan
van huis tot huis, van kantoor tot kantoor met
brandende kaarsjes in de hand onder het zingen
van Kerstliederen. Dit is een heel oud gebruik, dat
overal op het Noord-Amerikaanse Continent in ere
wordt gehouden.
Waarschijnlijk waren het de eerste Engelse immi
granten, die deze gebruiken invoerden. Vele van
deze carols zijn honderden jaren oud en meestal is
de oorsprong niet bekend. Het zijn liederen, die
van geslacht op geslacht zijn overgeleverd.
1 EEN Kerstdiner zonder kalkoen en geen kal-
koen zonder cranbeery-sauce (een soort bos
bessensaus) en mince-meat pie (pasteitje met fijn
gehakte vulling van niervet, krenten en rozijnen,
enz.). Natuurlijk mogen wij de Kerstcake niet ver
geten, die op de vooravond van Kerstmis wordt ge
presenteerd aan vrienden en kennissen, die even
komen aanlopen. Volgens een oud bijgeloof betekent
namelijk ieder stukje cake, dat men in verschillende
huizen ontvangt, één maand in het nieuwe jaar
zonder zorgen en narigheid.
Deze Kerstcakes worden dikwijls reeds maanden
van tevoren, soms al in oktober bereid. De cakes
zijn soms licht, maar meestal donker van kleur en
zijn werkelijk iets bijzonders. Ze worden hoofd
zakelijk bereid van noten, kersen, sucade, citroen
en sinaasappelschilletjes, rozijnen, krenten en nog
vele andere ingrediënten, terwijl er veelal rijkelijk
sherry of cognac aan het beslag wordt toegevoegd.
De recepten van de Kerstcakes worden angstvallig
geheim gehouden en gaan van moeder op dochter
over, waarbij dan gewoonlijk de hoeveelheid alcoho
lische dranken zorgvuldig als in geheimschrift wordt
aangegeven.
Het komt weieens voor, dat dames stilletjes een
stukje cake in hun tasje laten glijden en thuis pro
beren uit te vissen wat de samenstelling is. Iedere
huisvrouw stelt er een eer in haar Kerstcakes zo
lekker mogelijk te bereiden. De heren verdiepen
zich daar niet in. Zij genieten meer onbevangen
van de lekkernijen en van de gezellige avond na
een vermoeiende dagtaak.
IZ ERSTMIS heeft in Canada haar religieuze
betekenis geenszins verloren. Drie honderd
jaar geleden bestond het overgrote deel van dit
onmetelijke land uit ondoordringbare wildernis en
in die dagen maakte de kerk een nog veel groter
onderdeel van het alledaagse leven uit.
Iedere gelegenheid om de kerk te bezoeken werd
aangegrepen om te bevestigen, dat God in zijn goed
heid de pioniers nogmaals had behoed voor de ge
varen van de zijde van vijandig gezinde mensen of
wilde dieren. Toen was Kerstmis in nog veel grotere
mate een dag, waarop men God dankte en eer be
toonde.
Het is niet te ontkennen, dat er in de grote steden
een vervlakking optreedt. Maar toch valt het de
Europeanen, die zich in Canada vestigen op, dat
het religieuze leven er rijker bloeit dan in West-
Europa.
