Bedrijfseconomische
problemen W.-Europese
fruitteelt
PINGEN VAIN PE WEEK
II
OP een conferentie, waaraan een aantal gespe
cialiseerde bedrijfseconomen uit verschillen
de Europese landen deelnamen, te Zaragossa
(Spanje) door de in Parijs zetelende Organisatie
voor Economische Samenwerking en Ontwikke
ling georganiseerd, zijn de bedrijfseconomische
problemen in de Westeuropese fruitteelt besproken.
Hierover rapporteert de heer P. A. Spoor, fruit-
teeltdeskundige van het L.E.I., het volgende:
Duidelijk is gebleken dat de problemen in de
E. E. G. van geheel andere aard zijn dan in de
landen buiten de Euromarkt. Binnen de E. E. G.
kampt de fruitteelt met rentabiliteitsproblemen, als
gevolg van het zeer lage prijspeil, hetgeen in hoofd
zaak door een te sterk toegenomen aanbod wordt
veroorzaakt.
In de landen buiten de E. E. G. is de produktie
van appelen en peren in het algemeen onvoldoen
de om de behoefte te dekken. Deze landen zijn im
porterend, waarbij handelspolitieke maatregelen de
markt in meer of mindere mate beschermen. Hier
dus geen rentabiliteitsmoeilijkheden door een te
laag prijspeil. Bij een eventuele liberalisatie van het
handelsverkeer verwacht men er echter wel pro
blemen, mede omdat de fruitteelt in ontwikkeling
is achtergebleven en in vele gevallen ongunstige
produktieomstandigheden aanpassing aan de ge
wijzigde omstandigheden verhinderen.
IIET zijn echter vooral de omstandigheden in de
E.E.G.-landen die van belang zijn. Vier lan
den: Italië, Frankrijk en in veel mindere mate
Nederland en België hebben vooral in de jaren
met grote oogst een produktieoverschot, dat men
in hoofdzaak op de Westduitse markt tracht te
verkopen. De opnamecapaciteit van deze markt
is beperkt voor deze steeds toenemende hoeveel
heden. Bovendien wordt de produktie van kwali-
teitsfruit in West-Duitsland belangrijk groter.
Uitbreiding van de produktie van goed fruit in
West-Europa zou niet het grootste bezwaar zijn,
indien het aanbod van minder goede en slechte
rassen en kwaliteiten in voldoende mate zou af
nemen. Dit gebeurt echter nog niet in grote mate.
De in ons land ingevoerde rooipremie heeft dan
ook in andere landen belangstelling. Verder onder
vinden de vroege appel- en pererassen ernstige
concurrentie van de nog steeds toenemende pro
duktie van perziken en tafeldruiven in Zuid-Euro
pa.
OOK ELDERS GEEN RENDABELE
PRODUKTIE MOGELIJK
IN Frankrijk is bij het prijspeil van de laatste
jaren geen rendabele produktie mogelijk.
Slechts enkele speciale bedrijven maken nog enige
winst. De totale appelproduktie in dat land is dit
jaar slechts weinig groter dan in 1967. De oogst
van Golden Delicious zal naar schatting echter 150
miljoen kg meer bedragen. Er komen nog steeds
jonge beplantingen in produktie; een produktie die
echter zeer eenzijdig is en in hoofdzaak uit Gol
den Delicious bestaat. Voor goede gele Golden Deli
cious werd de laatste weken 30 a 35 ct. per kg be
taald. Voor de groene niet meer dan 12 a 16 ct. per
kg. Na aftrek van sorteer- en verpakkingskosten
blijft er voor de teler te weinig over, daar de
produktiekosten zonder sorteren en verpakking
ruim 20 ct. per kg bedragen. Het subsidiebeleid
heeft de Franse telers uiteindelijk geen winst ge
bracht. Met de peren zijn de moeilijkheden dit jaar
nog groter geweest. Ook in Italië zijn de prijzen
zeer laag. Evenals in Frankrijk is hier veel fruit
uit de markt genomen. In vergelijking met de
andere E. G.-landen ligt het prijspeil in Neder
land relatief nog gunstig. Maar op vele bedrijven
zijn de oogst en kwaliteit te gering om een slui
tende exploitatie te bereiken.
STIJGENDE KOSTEN
BEHALVE het lage prijspeil zijn de steeds stij
gende kosten een probleem. In Frankrijk zijn
de arbeidskosten dit jaar na de mei-onlusten met
20 a 30 gestegen. Voor vakkundige arbeidskrach
ten bedragen zij nu 3,80 a 4,/uur. De bedrij
ven met betaalde arbeid ondervinden hiervan de
directe invloed. Drastisch rationaliseren zal nood
zakelijk zijn. In de verschillende landen blijkt ech
ter, dat alleen de grote bedrijven kunnen rationa
liseren. Het produktiekostenverschil tot het mo
ment van verkoop tussen kleine en grote bedrij
ven bedraagt in Frankrijk 10 ct, per kg ten gun
ste van de goedgeleide grote bedrijven. Daarbij
komt nog, dat de opbrengstprijzen door beter ver
koopbeleid op deze bedrijven hoger zijn. Dit ne
men we vooral in de exportlanden waar. In ons
land, België en West-Duitsland liggen deze ver
schillen op een geheel ander niveau en zijn min
der sprekend. In Frankrijk houdt in de Zuidelijk
gelegen produktiegebieden het kleinere gezinsbe
drijf de concurrentie al niet meer vol met de grote
goedgeleide bedrijven boven 50 ha.
Voor de komende jaren verwacht men nog gro
tere verschuivingen. Als de oogst kan worden ge
mechaniseerd zal de produktiviteit op de grote be
drijven, die nu reeds het dubbele bedraagt ten
opzichte van de kleine bedrijven, nog groter ver
schillen gaan vertonen. Men verwacht dit binnen
vijf jaar.
AFZET MODERNISEREN
OOK in ons land weten we, dat schaalvergroting
bij produktie en afzet dringend noodzakelijk
is. Maar de problemen liggen nu nog op geheel
ander niveau. De produktiekosten per 100 kg da
len met ongeveer ƒ4,op bedrijven van 5 tot 15
ha. Daar boven daalt de kostprijs nauwelijks meer.
Dit is echter niet de enige factor die de con
currentiepositie bepaalt. In het algemeen blijkt
echter, dat er in de E.E.G. toch nog duidelijke ver
schillen tussen de produktielanden waarneembaar
zijn. Hoe verder de produktie van de grote con-
sumptiegebieden plaats heeft, hoe groter de pro
duktie- en verkoopeenheden zullen moeten z*jn.
De hoge vrachtkosten en het feit, dat de mindere
kwaliteiten praktisch onverkoopbaar zijn, wor
den hiervan de belangrijkste oorzaken genoemd»
Een onjuist interventiebeleid en overheidssubsi
dies in de afzetsfeer verzwakken echter de invloed
van deze factoren.
Hoe weinig rooskleurig de situatie in de fruit
teelt in ons land ook is, de zeer nabije ligging van
een groot consumptiegebied is een blijvend voor
deel ten opzichte van landen als Italië en Frank
rijk. Rationeel producerende bedrijven kunnen
dit voordeel uitbuiten, indien de afzet snel wordt
gemoderniseerd. Hierbij zullen verbetering van
kwaliteit en presentatie van het produkt alle aan
dacht moeten hebben.
FRUITPRIJZEN LIEPEN TERUG
De vorige week zijn de aanvoeren van appels
op de Zeeuwse veilingen belangrijk toegenomen
en omdat de vraag niet evenredig steeg, daalden
de prijzen. Voor de betere kwaliteiten bleef het
algemene prijspeil bevredigend maar de mindere
kwaliteiten daalden meer dan werd verwacht.
Jonathan met weinig kleur bracht wederom te
weinig op. Een deel hiervan ging naar de fabrie
ken voor 1115 cent per kg en verder nam de
handel nog wat af voor 1417 cent maar dat zijn
toch geen prijzen, zeker niet nu er betrekkelijk
weinig appels zijn. Jonathan klasse II met een
redelijke kleur werd eind vorige week verkocht
tegen prijzen van 3035 cent per kg en de klasse
I kwaliteit deed rond en iets boven 40 cent per
kg. Voor rekening van de grootwinkelbedrijven
werden grote hoeveelheden van deze appel ge
kocht, waarbij deze dan werden verpakt in zak-
De oogst van herfsttomaten is in Zeeland prak
tisch afgelopen. Op enkele bedrijven staan de to
matenplanten nog in de kassen, maar dikwijls zijn
ze al verwijderd en is men bezig om de grond ge
schikt te maken voor het planten van aardbeien,
wat in de maand december gaat gebeuren.
Over het algemeen heeft de teelt van late toma
ten dit jaar goede financiële resultaten opgeleverd.
De oogst was wat kilo's betreft heel wat kleiner
dan het vorig jaar, maar de prijzen hebben veel
goed gemaakt. Er waren telers die in vrij ernstige
mate te kampen hadden met het kwaad" in hun
tomaten en soms nam dat zulke vormen aan dat er
te weinig gezonde vruchten overbleven, maar dat
waren toch uitzonderingen.
Bij de teelt van tomaten in de kassen na de aard
beien wordt er van uitgegaan dat de teler hierin
zijn arbeidsloon kan verdienen maar dat er van
een extra winst dikwijls geen sprake is. Dit jaar
zal die extra winst er wel geweest zijn.
Een voorrecht was het, dat de grootste aanvoe
ren in Zeeland juist kwamen in de periode dat de
weersomstandigheden in heel Europa buitenge
woon slecht waren, met als gevolg een klein aan
bod van natuurtomaten uit de zuidelijke landen.
Hierdoor werden er soms prijzen betaald van 1,25
per kg.
De Zeeuwse kastuinders die zich hebben gespe
cialiseerd in de teelt van aardbeien, gevolgd door
tomaten, kunnen het financieel resultaat gaan be
rekenen en zij zullen over het algemeen geen reden
tot klagen hebben.
De aardbeien brachten wat minder geld op dan
het vorig seizoen, voornamelijk als gevolg van de
ken met een inhoud van 4 kg netto en de sor
tering die de telers op 5 mm hadden gebracht,
weer werd teruggebracht tot 10 mm. Goudreinette
bleef goed gevraagd en noteerde tussen 45 en 55
cent per kg. Het aanbod van deze appel was niet
groot. Wel belangrijk groter werd het aanbod van
Golden Delicious. Er kwamen veel partijen waar
van de kwaliteit niet best was, hetzij door vorst-
schade, zich uitend in de plekken op de vruchten
of door ruwe vruchten. Veel Illgrof kwaliteit was
er te koop waarvoor rond 25 cent per kg werd
betaald. De beste partijen Golden Delicious in de
grote en middelmaat eind vorige week tussen 40
en 50 cent per kg, maar dat betekende toch ten
opzichte van de daaraan voorafgaande week een
prijsdaling van ruim 10 cent per kg. Klasse II
deed tussen 30 en 40 cent. De kleine maten deden
tussen 15 en 25 cent per kg. Glorie van Holland
werd ook aanzienlijk goedkoper. Hiervoor werd
tussen 25 en 30 cent per kg betaald wat 10 cent
wat kleinere kilo-opbrengst, maar de tomaten heb
ben dat weer goed gemaakt. Opnieuw is gebleken
dat degenen die besloten hun kleinfruitbedrijf te
intensiveren door middel van een glasbedrijf, hier
door hun bestaanszekerheid hebben vergroot. We
hebben in deze rubriek al dikwijls geschreven over
de kansen voor het kleinfruitbedrijf en daarbij in
het bijzonder gewezen op de waarde van het glas-
bedrijf. Het blijft naar ons gevoel voor de kleine
ondernemer de enige mogelijkheid om zijn zelf
standigheid als tuinder te bewaren. Het pioniers
werk wat deze teelten betreft is verricht. Zij die
er nu aan beginnen kunnen profiteren van de er
varing die er is en zij hebben de zekerheid dat ze
door aansluiting bij de bestaande kern de afzet-
kansen ten volle kunnen benutten.
De prijsvorming voor deze produkten is in Zee
land zeer goed, dank zij de concentratie van het
aanbod. Toen er vanaf half september tot half ok
tober op de velling in Kapelle-Biezelinge exoort-
veilingen van tomaten werden gehouden met aan
voeren van 30 ton per keer en meer, werden daar
voor landelijk gezien dikwijls de hoogste prijzen
betaald en alle belangrijke tomatenexporteurs van
Nederland traden als koper op. Wanneer de plan
nen om te komen tot een centrale veiling voor Mid
den Zeeland voortgang en doorgang vinden, opent
dat zonder twijfel grote perspectieven voor de af
zet en prijsvorming van onze tuinbouwexportpro-
dukten.
Bij het afscheid van fr. Veflekoop als rijkstuin-
bouwconsulent heeft deze nog eens gewezen op
de noodzaak om de krachten te bundelen en enkele
dagen later gebeurde dat ook door ïr. Geuze ïn
zijn rede op het jubileumfeest van de Landbouw
school te Goes. Wat bundeling van de krachten bij
de afzet betekent hebben de telers van kasaard-
beien en -tomaten in Zeeland reeds enkele jaren
per kg minder is dan een week daarvoor. Ook de
prijs van de Cox's Orange Pippin liep terug. De
beste partijen kwamen nog aan 85 cent per kg
maar dat waren uitzonderingen. Een groot deel
van de aanvoer van dit ras noteerde tussen 70 en
80 cent per kg.
Het aanbod van peren bleef beperkt. Plaatselijk
werd een begin gemaakt met de verkoop van
Legipont uit de koelcellen. De grote en middel
maten deden tussen 40 en 42 cent per kg. De
maat 6065 noteerde 35 cent en de maat 5560
mm 23 cent. Illgrof werd verkocht voor 18 cent
en IHfijn draaide door. Beurré Hardy steeg in het
begin van de week in Goes tot tegen 50 cent per
kg. Saint Remy werd ook wat goedkoper en no
teerde eind vorige week tussen 25 en 35 cent per
kg voor de grote en middelmaten. Doyenné du
Cornice was gevraagd en deed tussen 75 en 90
cent. Kroet- en valappelen gingen naar de fabrie
ken voor 1416 cent per kg.
ondervonden. Voor hun collega's de telers van
hardfruit geldt dit echter in even sterke mate. Het
is al dikwijls gezegd en het zal nog vaak herhaald
moeten worden dat we leven in een periode waar
in getornd wordt aan vele gevestigde waarden.
Het kost dikwijls moeite om het tempo van de tijd
bij te houden, maar het is een voorwaarde om staan
de te blijven. We leven in een ontzaglijk harde tijd.
Wie niet mee kan of wil gaat onherroepelijk ten
onder. Daarom zijn we als tuinbouw gelukkig met
de steeds groter wordende groep van kleine Zeeuw
se tuinders die door het stichten van een glasbe
drijf hebben getoond de eisen van deze tijd te ver
staan. Groot is de concurrentie op de tuinbouw-
markt. Het E. E. G.-gebied vormt één grote binnen
landse markt en daarin wordt veel geteeld. Bui
ten de E. E. G. zit men ook niet stil. We lazen dezer
dagen in het Financieel Dagblad dat de Verenigde
Staten in de komende winter een kennismakings
campagne op de Europese tuinbouwmarkten gaan
voeren, tijdens welke een ruim assortiment van
wintergroenten uit Florida, Californië en Texas, als
mede kleinfruit (aardbeien) zal worden betrokken.
Deze campagne zal beginnen met een agressieve
deelneming aan de Horeca-expositie in Amster
dam, begin 1969, waar contacten met importeurs
en groothandelaren zullen worden gelegd. Het
zelfde zal gebeuren in Londen, Hamburg en Stock
holm. Het gaat hier om zendingen sla, selderij, ra
dijs, uien, artisjokken, peen, pepers, tomaten, kool,
tafeldruiven en aardbeien. Gedurende een proef
periode zullen de Europese winkelbedrijven be
voorraad worden om zo de leveringsmogelijkheden
na te gaan.
We vestigen hier de aandacht op om aan te
geven dat de wereld open is. We behoeven van
dergelijke campagne's niet direct al te bang te wo^
den, maar het is zaak om op te letten.
