Voorkomen
is beter
dan genezen
VEREENIGD BEZIT VAN 1894
„Kopziektegevaar"
Een goede belegging in aandelen
Alle banken en commissionnairs kunnen U inlichten-
7
F. A. VAN GILST,
R. V. V. D.
inMB
Kopziekte bedreigt nog steeds onze veestapel.
Nauwelijks zijn de koeien in de weide of de eerste
gevallen van kopziekte worden gemeld. Kunnen
we iets doen om kopziekte te voorkomen?
De oorzaak is een te laag magnesiumgehalte in
het bloed, genaamd Hypomagnesemie.
Ook zijn er middelen om het dier te genezen,
mits de dierenarts tijdig aanwezig kan zijn om ze
toe te dienen.
Het is echter beter om kopziekte te voorkomen,
door maatregelen te nemen, zodat het magnesium
gehalte van het bloed op peil blijft.
VERSCHIJNSELEN
De koe ligt op de zijde met gestrekte hals. De
oogpupillen zijn weggedraaid, zodat het wit dui
delijk zichtbaar is.
Met tussenpozen maakt het dier spartelende be
wegingen met voor- en achterbenen.
Minder opvallende verschijnselen zijn:
onvoldoende melkgift
afzonderen van de koppel
zich moeilijk laten pakken voor het melken
schrikachtig en onrustig (loeien)
slingerende gang
in zeer korte tijd sterk vermageren
dikwijls ontlasting met dunne stinkende mest.
Bij het waarnemen van een of meerdere van
deze verschijnselen, waarschuw dan onmiddellijk
de dierenarts.
Kopziekte treedt het meest op in het voorjaar
op de weide, maar ook in het najaar. De laatste
jaren komen ook steeds meer gevallen op stal voor.
OORZAAK
De oorzaak van kopziekte is een te sterke da
ling van het magnesiumgehalte van het bloed.
Uit onderzoekingen is gebleken, dat een volwas
sen koe voor onderhoud 2.5 gram magnesium en
voor de vorming van 1 kg melk 0.12 gram magne
sium nodig heeft.
Bij een melkgift van 25 kg melk is dit 2.5 -f
25 X 0.12 5.5 gram magnesium. De hoeveelheid
magnesium, die de koe opneemt moet aanzienlijk
groter zijn, daar het grootste deel weer met de
mest wordt uitgescheiden. Het percentage van het
voedermagnesium dat wordt benut, heet het nut-
tingspercentage.
Bij rundvee is het benuttingspercentage van
magnesium gemiddeld 17 dat is bijzonder laag.
Bü een melkgift van 25 kg melk moet het voer dus
geen 5.5 gram, maar 100/17 X 5.5 32 gram mag
nesium bevatten.
Een koe heeft weinig opneembare reserve aan
magnesium in het lichaam, daarom moet dagelijks
voldoende magnesium met het voer worden opge
nomen.
MAGNESIUMGEHALTE VAN GRAS
Weidegras met 0.200.25 magnesium in de
droge stof geeft onder normale omstandigheden
geen moeilijkheden Er zijn echter een aantal fak-
toren, die het magnesiumgehalte van het gras en
de benutting ervan kunnen beïnvloeden. Bij een
goede, dus niet te hoge kalitoestand en een mag
nesiumgehalte van minstens 150 mg per kg grond
is meestal ook het magnesiumgehalte van het gras
voldoende.
Kalium werkt ongunstig op de opname van mag
nesium. Een hoge kalitoestand van de grond of een
zware kalibemesting verlagen het magnesiumge
halte van het gras. Ook is het benuttingspercen
tage van het aanwezige magnesium lager.
Naarmate het gras jonger en eiwitrijker is, is
de benutting van het magnesium slechter.
Bij koud en guur weer komen de meeste geval
len van kopziekte voor, omdat dan niet alleen de
benutting minder is, maar ook is dan de hoeveel
heid droge stof, die de koeien uit gras opnemen,
kleiner.
MAATREGELEN TER VOORKOMING
VAN KOPZIEKTE
Een goede magnesiumvoorziening van het vee
voorkomt in de meeste gevallen kopziekte. Dit kan
men op een drietal manieren trachten te bereiken:
1. Het magnesiumgehalte van het gras verhogen
door een bemesting met magnesium en geen
overmatige kali- en stikstofbemesting.
2. Het voeren van magnesiumhoudende koek.
3. Het bestuiven van het weidegras met gebran
de magnesiet direkt voor het inscharen van het
vee.
BEMESTING
Op zandgronden met een goede of lage kalitoe
stand kan men met een magnesiumbemesting, een
voldoende hoog magnesiumgehalte in het gras ver
krijgen. Een jaarlijkse gift van 50 kg MgO/ha is
voldoende om het magnesiumgehalte van de grond
op peil te houden. Hiervoor kan men kieseriet,
magnesamon of magnesiumhoudende stikstofmest
stoffen gebruiken.
Op kleigronden is het effekt van een magnesium
bemesting klein.
De kalibemesting moet gebaseerd zijn op de uit
slagen van het grondonderzoek. Percelen die in
het voorjaar beweid worden mag men alleen kali
of gier geven als de grond kaliarm is.
Ook met zware stikstofgiften moet men voor
zichtig zijn, in het bijzonder op kalirijke gronden.
Een goede bemesting is meer gericht op gezond
gras in de toekomst, dan dat men er direkt effekt
van kan verwachten.
BIJVOEREN
Vooral het voeren van magnesiumkoek helpt om
kopziekte te voorkomen. De dieren moeten 50 gram
magnesiumoxyde per dag opnemen. Dit kan men
bereiken door iedere koe dagelijks 1 kg magnesium-
koek met 5 MgO te voeren. Hiermee kan men
het best een week voordat de koeien de wei in
gaan, beginnen en er mee doorgaan tot eind mei.
Men moet er voor zorgen dat de koeien deze koek
dagelijks krijgen. Slaat men één of meerdere da
gen over dan is de kans groot dat er toch nog
kopziekte optreedt.
Van het bijvoeren van andere produkten moet
men weinig resultaat verwachten. Eventueel kan
2 kg droge of 20 natte pulp per dier per dag een
min of meer gunstig effekt uitoefenen, door het
hoge magnesiumgehalte. Het bijvoeren van hooi
of stro helpt weinig tegen kopziekte. Aardappelen
en voederbieten zijn rijk aan kali en moeten daar
om beslist worden afgeraden als bijvoer.
BESTUIVING VAN WEIDEGRAS
Het is ook mogelijk, dat de koeien voldoende
magnesium opnemen, door het weidegras zo kort
mogelijk voor het inscharen, met 30 kg poeder-
fijne gebrande magnesiet te bestuiven. Men moet,
zolang men een ongunstige samenstelling van het
gras kan verwachten voor iedere weidegang op
nieuw een bestuiving toepassen. Dit geldt zowel
voor het voorjaar als najaar. Het bestuiven kan
met elke kunstmeststrooier gebeuren. Men moet er
voor zorgen dat de gebrande magnesiet goed droog
blijft, daar dit produkt gemakkelijk hard wordt.
De kunstmeststrooier direkt na het gebruik met
een droge borstel goed schoonmaken. Bij voorkeur
het magnesiumoxyde 's morgens bij weinig wind
over een dauwnat gewas verstuiven.
Ook bij een droog gewas of bij regen wordt het
magnesiumgehalte van het gras nog voldoende ver
hoogd.
Gebrande magnesiet kost ongeveer 33.per
100 kg franco boerderij. De kosten per ha zijn dan
10,plus een half uur arbeid.
KONKLUSIE
Bij de strijd tegen de kopziekte is het volgende
van belang:
zorg dat het vee voldoende magnesium kan op
nemen;
bemest het grasland met kali volgens de uit
slagen van het grondonderzoek;
geef geen zware stikstofgiften op percelen met
een hoog kaligehalte;
wees voorzichtig met het uitrijden van gier;
bijvoeren van ruwvoer heeft meestal weinig ef
fekt;
aardappelen en bieten niet bijvoeren;
bijvoeren van magnesiumkoek geeft goede re
sultaten;
een bestuiving van het gras met gebrande mag
nesiet kan het bijvoeren vervangen;
laat een week voor het inscharen het gras be
monsteren, om te weten in hoeverre een per
ceel kopziektegevaarlijk is;
waarschuw bij de eerste verschijnselen van kop
ziekte de dierenarts en neem alsnog de nodige
voorzorgsmaatregelen.
