Oude weggetjes in de Western Ban van Schouwer
omstreeks 1783
29
GELIJK een ingewikkelde werkwijze is het tegenwoordig niet meer noodzakelijk een kaart te
raadplegen om zich over het mooie Schouwse platteland te begeven, want voor elke weg staat
een fraai bordje waarop de naam van die moderne, aan elk verkeer aangepaste weg, staat aange
geven. Een grote hoeveelheid weggetjes, weegjes en wekkens zijn met de uitvoering van de herver
kavelingswerkzaamheden verdwenen. Zowel lande lijk als pittoresk een verlies, doch de moderne land
bouwtechniek vraagt aanpassing.
Een gedeelte van Schouwen werd niet in de herverkaveling opgenomen en daar komt men nog tal
rijke oude paadjes en weggetjes tegen met zonderlinge namen die zelfs ver in de geschiedenis geen
uitkomst geven waaraan ze die namen te danken hebben. Dat in de oudheid echter alle weggetjes en
landerijen zorgvulidg werden geregistreerd bewijst een veldboek van de Westeren Ban van Schouwen
uit het jaar 1783 dat we een dezer dagen in handen kregen. Een zeldzame schat aan gegevens, in
prachtige krulletters met een verenpen legt deze polder geheel bloot en tot in de kleinste stukjes
grond is de toenmalige eigenaar terug te vinden, waarbij een aantal namen te vinden zijn, die nu niet
meer in de Schouwse Westhoek voorkomen. Eveneens zijn in dit veldboek de namen der wegen, in
dien men van wegen mag spreken in die tijd, genoteerd en een groot gedeelte hiervan volgt hier
onder met daarachter de ligging, waarbij sommige lezers een aanknopingspunt zullen vinden, doch
ook velen tevergeefs zich zelf vergeefs afvragen waar of dit geweest kan zijn.
UET veldboek is samengesteld door Jacobus de
Fouw, geadmitteerd landmeter binnen de
provincie Zeeland. De gegevens zijn overgezet
reeds uit 1667 en door deze „behoorlijk gequali-
ficeerde Hovenmeester van gemelden Ban in 1783,
volgens aanwijzing van Gerret Braber, ingelande
van voorschreven Ban en Gerechtsbode van de
Baander Heerlijkheid en vrijdommen van Haam
stede" samengesteld.
De Hoogezoom. Begin einde Noordstraat, bij het
voormalige klooster der Grauwe Zusters tot aan
het einde der gemeente Renesse.
Lagezoom. Begin bij. het voormalige klooster der
Grauwe Zusters en einde bij de hofstede van L. C.
de Oude.
Cornelis Kluizen-wekken (hier beginnen de
puzzels) lopend van Galgenveld Lagezoom tot
aan Thonis Pieter Gijzen, geheel beplant. Schei
ding tussèn de Westeren Ban en de Heerlijkheid
van Renesse en Noordwelle, later Schouwen.
Paulina-wekken: Hoogezoom Lagezoom tot
aan Kampwekken.
Breedste weg: Hoogezoom Lageweg langs
de hofstede van Jacob Ger Bliek.
Galgcveld - wekken. Hoogezoom Gravelijke
binnen duinen.
Breede weegje. Hoogezoom bij hofstede Pieter
Jansz Braber, einde Jonge Jan Boeijes weg bij
Corn Vrijdag.
Bijsterveldsweegje. Vanaf Breede weegje
achter Pieter Jansz. Braber, eindigend J. J.
Boeijes weg tussen de Ganze- en de Lely Vate.
Ganze Vate. Deze Vate wordt thans (1783)
nog prompt onderhouden en gebruikt om des
zomers vee dat op de duinen graast van goed
drinkwater te voorzien. Dezelfde leid aan J. J.
Boeijesweg tussen de hofstede van Adriana Cent-
se Koyman en van Jacobus Gerrits Bliek.
Lely Vate. Deze vate is tegenwoordig (1783)
bijna geheel vernietigd. De zelve leid in een
hoek van J. J. Boeijesweg, nader aan de hofstede
van J. G. Bliek en de Ganze Vate.
Jonge Jan Boeijesweg. Deze weg begint tus
sen de Vate aan de Hoek van de Haamsteedse
Duinweg en tussen het westeinde van het Breede
weegje bjj de hofstede van Cornelis Krijnsz Dag
en strekt voorbij de hofstede van Adriana Cent-
se Koyman en van J. G. Bliek, eindigende om
de Gravenlijke duinen, voorbij de Oude Hoeve.
(Nota: deze weg werd vroeger Jonge Jan Beij-
esweg genoemd. Een kleine verbastering maakte
er „Boeijes" van.)
De Reën. Is laag veld liggende op Meetjes,
zijnde voorheen altijd plat effen wejje en bouw
land geweest, doch thans geheel weiland. Op
deze Reeën werd voormaals zeer veel en goed
hooi gewonnen en zouden ook nog zeer goed
zaailand zijn, indien het inbreken van het rund
vee en het overvloede water tijdig ontlast kon
den worden.
De Polder. Is onbeplant effen veld onder be
naming van Polder op ieders bezitters. Naam ten
Veldboeke gespecificeerd. Deze polders komen
in het Veldboek ook wel als belending der stuk
ken zonder behoorlijke kenbare onderscheiding
gemeen en door elkander liggen.
Haamsteedse Duinweg. Deze weg begint aan
het Noordeinde der Noordkant van Haamstede
tussen de schuren van Adriaan Thonisz Gijse en
van het gewezen klooster der Grauwe Zusters
strekkende voorts voorbij de hofstede van Her-
manus van Dorp tot by de Hofstede van Cornelis
Krijnsz Dag. Daar met een hoek aan welke een
Vate ligt tegen J. J. Boeijesweg stoot en voorts
vandaan voorbij het Agtkant en Jacob Centse
Koyman's hofstede, mitsgaders voorbij de Maire
op Ruiters hofstede strekt tot aan de zuidelijk
ste watering, daar Hugo de Geests Bane begint.
Scheid van de Vrije Gemeten Haamstede.
Dit scheid begint agter de Keet van het klooster
der Grauwe Zusters tot aan het zijl onder de
Haamsteedse Duinweg en van daar door de Plan-
tagie van het Slot te Haamstede tot aan den
dam van den Tempel en verder van daar tot op
het Noordeind van den dijk tussen de Haymans
van den Plaatsen Armen te Haamstede en van
Pieter Dijkgraav, alwaar de Vrije Gemeten te
Burgh beginnen en ook het scheid tussen de
zelve en de Vrije Gemeten te Haamstede.
Oly Molenwekken. Dit wekken aan de Haam
steedse Moolweg, regt over de Korenmolen van
Haamstede en eindigt op den Noord Westhoek
van den Tempel aan den Duinkant. (Nota: Bezat
Haamstede vroeger dan toch een tempel?)
Duinkant. Deze begint aan het eind van het
Olymolenwekken op den Noordhoek van den
Tempel en eindigt aan het stukje veld, genaamd
Verlore Kost daar de Nieuwe Weg eindigt en het
Duinwekken en Bloms Weg beginnen.
Nieuwe Weg. Deze weg begint aan de Haam
steedse Duinweg op de hoek van de Plantagie
Watering. Tegen het zesde ttfvang van den Wes
teren Ban geheel Watering.
Hugo de Geests Bane. Deze begint aan de
Haamsteedsche Duinweg aan de Zuidelijke Wate
ring en eindigt in de Duine.
De Klooster Bane. Deze begint aan Hugo de
Geests Bane en eindigt aan Bloms weg.
Bakkers Weg. Deze weg begint in de Duine op
het scheid van Graavlijkheid van Mevrouw van
Haamstedes Duine regt over Krijn Witte's Wek
ken en eindigt in de Graavlijke Duine voorbij
de hofstede van Daniel Danielsz Bakker.
Platte weg. Deze begint apparent op de Noord
Oost Hoek van Mevrouw van Haamstedes Duine
en eindigt aan Bakkers weg en bezuiden het
eind van Bakkers Bane.
Scheiddijk tusschen het twintigste en het drie
en twintigste bevang welke vroone aan de Kie-
vits Vate eindigt, alwaar Bakkers begane begint
die wederom aan Bakkers weg eindigt.
Scheid van de Vrije Gemeten van Bnrgh. De
Limietscheiding tusschen de Vrije Gemeten te
Burgh en de Westeren Ban van de Duine is aan
de Westzijde van het dorp Burgh de grippe welke
regt over de Kakelstraat aan den Hooge Weg
naar Westenschouwen begint en vandaar regt uit
naar de Duine loopt en dit de Oostelijke be
lending van nummers 36 en 37 in het zestiende
bevang van de Westeren Ban van de Duine. Aan
de Noordzijde van het dorp Burgh is de questieu-
ze Hayman van welk hun wezen Folio 87 isr ge-
van het Slot van Haamstede en strekt langs dezelfde
Plantagie tot aan het Verlore Kostje.
Duinwekken. Dit wekken begint aan het Vore
Kostje by het einde van de Nieuwe Weg, strekt
vandaar voorbij de hofsteden van Grietje Lie-
vense van Orizande en van Leendert Krijnsz
Dag en eindigt bij de Vate tegen de Haamsteed
sche Duinweg bij het Agtkant.
Blomsweg. Deze weg begint aan het Verlore
Kostje aan het einde van de Duinkant strekt
voorbij de hofstede van Cornelis Danielsz Bak
ker en van Machiel Blom en eindigt aan het
Kloosterland.
Kloosterland. Het Kloosterland heeft gelegen
ten Noorden van Machiel BlomHofstede en is
op de Veldboeken van de Westeren Ban van de
Duine niet anders bekend dan voor belending
zodat het zelve waarschijnlijk de Graavlijkheid
van Zeeland toebehoort doch is tegenwoordig
geheel en al overstoven en onder zand gewaaijd.
Scheid van den Oosteren Ban. Reeds eerder
is gezegd dat Cornelis Kluisenswekken de Li
mietscheiding is tusschen den Westeren Ban van
den Duinen en de Heerlijkheden Renesse en
Noordwelle. Zoo verre nu het gemelde Wekken
tegen het Territoir van Renesse aankomt is het
zelve de Limietscheiding tussen de Oosteren en
Westeren Ban van de Duinen en is het scheid
van de Oosteren Ban als volgt: Tegen het derde
bevang van den Westeren Ban van den Duine,
het Galgenveld-Wekken, vervolgens een gedeelte
van de Graavelijken Ban der Duine en voorts
Duindijk. Tegen het vijfde bevang van den Wes
teren Ban naast den Duindijk en een klein eind
sproken, wordt gedeeltelijk de Limietscheiding
tusschen de Vrije Gemeten van Burgh en de
Westeren Ban van de Duine en ook gedeeltelijk
het scheid tusschen de Westeren Ban van den
Duine en de Vrije Gemeten van Haamstede.
Hooge Weg na Westenschouwen. Deze weg
begint op het Westeind van het dorp Burgh aan
de Kakelstraat, die regt op de hofstede van Job
de Glopper aanloopt en door den zeiven met een
hekken is afgesloten en strekt vandaar tot voor
bij Daalboutsweegje, de hofstede van Willem
Hokke, de Plantagie van Molenberg, het Mool-
wekken, Krijn Witte's wekken en de hofstede van
Roeland Steur en voorsgaders voorbij het Ver
schoorde wekken de hofstede van Machiel Adri-
aansz Daalbout, Kommertjes weegje, het hoevje
van Cornelis Gerritsz van Zuijen en voorbij Stof
fel Mooijs wekken tot aan het Noordeinde van
de Plaats Westenschouwen daar Lieven Theu-
nisjes weegje begint.
Lieven Theunisjes weegje. Begint aan het
Westeinde van den Hooge Weg na Westenschou-
weA en eindigt in den Duine.
Stoffel Mooijs wekken. Dit wekken begint aan
de Noordzijde van den Hoogen weg na Westen
schouwen en eindigt in den Duine.
Kommertjes weegje. Begint aan den Zuidzijde
van den Hoogen weg na Westenschouwen en ein
digt aan den hoek van de Lage weg na Westen
schouwen. Kort bij de hofstede van Marinus Maar-
tensz. van Burgh.
(Nota: Dit weegje is het scheid van de Westeren
(Zie verder pag. 31)
