OVER SCHAPEN
SCOTLAND YARD BIJ DE KOEIEN
MAAR zo'n herder, die dag-in, dag-uit wegtrok
met zijn dieren, de wijde wereld in, met nie
mand om mee te praten dan zijn hond en zijn scha
pen, zo'n herder stond als het ware moederziel
alleen in de Natuur. Hij stond zo voelde men
het aan in direkt kontakt met de Schepper aller
dingen. Deze opvatting werd nog versterkt doordat
de herders wijze lieden werden, die de wereld en
het leven filosofisch leerden bekijken en beoor
delen.
Laat je neus eens zien!
20
llardy Welsh Mountain sheep
Misschien werd een herder ook, alweer net als
zijn schapen, onbewust gebonden aan de Bijbelse
voorstelling van de „Goede Herder"?
Het schaap is al geruime tijd als huisdier in onze
lage landen in gebruik. Het werd eerder huisdier
dan het paard en het varken, zeggen de geleerden.
De terpen hebben ons veel geleerd omtrent de
veestapel van onze voorouders. Zo is bekend ge
worden, dat de oudste bewoners van Friesland om
streeks het begin van onze jaartelling er een schaap
op na hielden, dat de regelrechte voorouder is
van het nog steeds bestaande Drentse Heide-schaap.
S3HAPEN hebben de eeuwen door op de fantasie van ons volk gewerkt. Er zijn
spreekwoorden door ontstaan, ledereen weet wat het zeggen wil „zijn schaap
jes op 't droge te hebben" of wat bedoeld wordt met „veel geschreeuw en weinig
wel". Minder bekend is de uitdrukking „belhamel", waartegenover „het zwarte
schaap" maar al te bekend is. Een schapen-jong het lam is door dichters, schrij
vers en schilders graag als voorbeeld genomen voor alles wat lief en zachtaardig
is. Vandaar dat men zegt dat iemand zich als een lammetje gedragen heeft, maar
ook dat een ander zich voordeed als „de wolf in schaapsvacht". Veel uitdrukkingen
of gelijkenissen, waarbij het lam een rol .speelt, zal men echter moeten terugvoeren
op het Nieuwe Testament, waarin sprake is van „Het Lam Gods". En op de Joodse
offeranden van lammeren. Een nog bestaande Ridderorde is die van het Gulden
Vlies, gesticht in 1429 te Brugge. Aan een gouden keten om de hals draagt de Ridder
in de Orde van het Gulden Vlies het orde-teken n.l. een gouden lamsvacht. Een lams-
vacht. Een vacht wordt ook wel vlies genoemd.
Dat het schaap meer dan een varken ons gedachten- en verbeeldingsleven is
binnengedrongen zal wel v.n.l. terug te voeren zijn op religieuze gronden, waarvan
we er enkele aangaven. Maar bovendien is het schaap voor de primitieve mens vooral
van belang geweest omdat het hem wol leverde voor zijn kleding, behalve de melk
en het vlees voor zijn voeding. Er zijn tijden geweest, dat de veestapels van de West-
Europese boeren vooral uit schapen bestonden en minder uit rundvee. Schapen
waren trouwens ook veel gemakkelijker te houden dan grootvee. Men denke slechts
aan de schrale, hooggelegen gronden in het Midden, Zuiden en Oosten van ons land.
Door die intensieve schapenhouderij werd de hoeder herder of scheper een
man van gewicht. Hij toch droeg tijdens het weiden de volle verantwoordelijkheid
voor het bezit van de boeren. Eén verloren schaap of zelfs maar één verloren lam
betekende een grote schadepost. Van de kunde van een herder hing dan ook veel
af. Zo'n man werd door de gehele agrarische gemeenschap in ere gehouden.
Dartmoor (ooi)
Dorset Down
iheep (ram, lam)
Devon Longwoolled (ram)
Ook in N. W. Duitsland wordt dit schaapje nog
gevonden op de Luneburger Heide. Het werd vnl.
gehouden terwille van de wol. De beharing was
aan de bonte kant en de staart was lang. Niet de
rammen alleen droegen horens, want soms hadden
de ooien ook horens.
TOEN ons land nog in de vorige eeuw over
enorme woeste gebieden beschikte, zoals de
heidevelden in Drenthe en die in de Peel, werden
er veel schapen van dit Heideras gehouden. In 1880
telde men in ons land niet minder dan 900.000
schapen en het merendeel ervan scharrelde zijn
kostje op de heide op. Thans vindt men dus nog
wel enig ehonderden Drentse Heide-schapen, maar
het merendeel van onze schapenstapel bestaat uit
Texelaars, al vindt men ook nog een klein aantal
Friese melkschapen.
Het rondzwerven met schapen komt in ons land
J|ET identificeren van mensen is een koud kunstje,
sinds men uitgevonden heeft, dat er geen twee
vingerafdrukken ter wereld gelijk zijn. Daarbij
komt dan nog de kleur van de ogen en het haar,
littekens, grootte en andere uiterlijke kenmerken
en men moet van goede huize komen om de recher
cheurs om de tuin te kunnen leiden.
Er zijn, behalve veel mensen, ook veel runderen
op onze aardbol en dat grote aantal, maar méér
nog hun onderlinge dikwijls grote uiterlijke over
eenkomst, heeft menig veehouder of stamboekman
grijze haren bezorgd. Dat zou men tenminste moe
ten opmaken uit de pogingen, welke men in het
werk stelt om een afdoende methode van identifi
ceren van rundvee te vinden.
