Groei en prijs bij groene kruisbessen
7
IVE oogst van groene kruisbessen is, naast die van
aardbeien uit kassen en bakken, en van de
voliegrond, één van de eerste oogsten in de fruit
teelt ieder jaar. In Zeeland is de teelt van kruisbes
sen niet meer zo belangrijk als in de dertiger jaren.
Toen werden jaarlijks miljoenen kilo's groene
kruisbessen in de Zeeuwse veilingen verhandeld.
Het boomgaardtype van toen leende zich voor de
teelt van kruisbessen beter dan nu. Toen werden
onder en tussen de hoogstam- en tussen de ruime
halfstam- en struikaanplantingen meestal bessen
geteeld. Een flink gedeelte daarvan waren kruis
bessen, welke ook toen overwegend groen werden
geplukt en in onrijpe toestand door de fabrieken
werden afgenomen. Bij de sterk toenemende aan
voeren daalden de prijzen al vlug tot een peil van
slechts twee, of enkele centen per kg. Grote hoe
veelheden begonnen door te draaien, ook omdat de
waarde welke de groene kruisbessen voor de fa
brieken hadden, door andere producten werd over
genomen. De belangstelling minderde hard voor
deze teelt. Nog een andere oorzaak hiervoor was het
hierboven genoemde: de boomgaarden werden an
ders aangeplant. Nauwe beplantingen van enkel
app^l- en perebomen werden aangelegd. Hierin was
geen plaats voor kruisbessenstruiken. In en na de
oorlog werden wel percelen volvelds aangeplant.
Met de prijzen ging het echter bij de nu veel minder
grote aanvoeren niet naar wens. Met als gevolg dat
een gedeelte van deze jonge aanplant ook weer
werd opgeruimd. De aanvoeren van de dertiger ja
ren met miljoenen kilo's per jaar zijn daardoor te
ruggelopen tot in Zeeland jaaraanvoeren van rond
100 ton.
Hoewel de teelt sterk verminderd is, blijft de
teelt voor diegenen welke deze nog trouw bleven,
vanzelf nog wel van groot belang. Een heel belang
rijk ding is nog steeds: wanneer zal ik met de pluk
beginnen, zal ik de nog kleine vruchtjes zo vroeg
mogelijk plukken, of zal ik deze eerst wat verder
laten uitgroeien?
IVE laatste jaren bleek dat geen grote hoeveel-
heden groene kruisbessen konden worden ge
ëxporteerd, maar wel dat er dikwijls vroeg in het
seizoen vraag was naar kleine hoeveelheden hier
van. De commissionairs kregen van verschillende
exportëurs van groenten al vroeg de vraag of er
al wat groene kruisbessen te koop waren? Deze
werden dan in kleine hoeveelheden meegezonden
met zendingen groenten.
Voor de eerste kleine hoeveelheden nog heel
kleine vruchtjes werden vooral de eerste paar da
gen dikwijls primeur prijzen besteed. Verschillen
de telers stonden daarmee meteen voor de vraag:
wat te doen? Ten eerste moeten de besjes aleer met
plukken te kunnen beginnen aan de minimummaat
welke bij export gesteld is voor groene kruisbes
sen, n.l. 15 mm doorsnede, voldoen. Uiteraard wordt
deze maat het eerst bereikt in beschut liggende
percelen met jonge struiken of met struiken welke
voldoende gesnoeid zijn. Bemesting, en bestrijding
van de Amerikaanse kruisbessenmeeldauw zijn
hierbij eveneens belangrijk.
Maar ook als de besjes voldoende maat hebben,
dan blijft voor iedere teler de vraag: wat zal uit
eindelijk het beste resultaat geven, vroeg plukken
met weinig kilo's en een hoge kilo-prijs, of enige
tijd later plukken met veel meer kilo's welke ech
ter een veel lagere kilo-prijs opbrengen?
In de praktijk blijkt dat een groep telers er al
tijd naar streeft om bij de allereersten te zijn. Al
vlug wordt de grootte van de besjes gemeten. Als
er maar een kansje is wordt geplukt om de hoge
prijzen van de eerste dag of enkele dagen te kun
nen bedingen. Als daaraan niet meegedaan kan
worden dan wordt al vlug gedacht dat het voor
zo'n jaar verloren is.
Interessant is de vraag of dit zo is, is het werke
lijk nodig om de besjes vroeg heel klein te pluk
ken om de beste geldelijke resultaten te bereiken?
Uiteraard is dit in geen enkel jaar voorop vast te
stellen. Maar enkele gegevens over enkele jaren
hiermee opgedaan, zijn van belang voor een mo
gelijk antwoord op deze vragen.
IN een jaar met een volle kruisbessenoogst wer-
den tijdens de plukperiode wegingen van de
groeiende besjes gemaakt om de toename in ge
wicht te kunnen vaststellen. 30 mei vond de eerste
weging van 100 besjes welke toen net de maat
van 15 mm doorsnede hadden, plaats. Het gewicht
hiervan was toen 210 gram. Op dezelfde dag brach
ten de geveilde groene kruisbessen 150 cent per kg
op. De volgende wegingen gebeurden op 10, 25 en
27 juni.
By een stellen van de eerste weging op 100 om
de vergelijking te vergemakkelijken, ontstonden
in dat seizoen uit gewicht maal prijs de volgende
geldelijke ontvangsten op de achtereenvolgende
data:
datum gewicht kilo-prijs bedrag in
30 mei 100 150 150,—/100 kg
10 juni 183 51 93,—
25 257 66 170,—
27 262 55 154,—
Na een hoge startprijs trad later een sterke da
ling in, gevolgd door prijsherstel. Aan het eind
van het seizoen daalde deze weer. Het gewicht
Kruisbessen plukken
bleek de eerste tien dagen wel flink toe te nemen,
echter toch niet genoeg om de sterke prijsdaling
op te vangen. Twee weken later, bij een iets betere
prijs, bleken de bessen zoveel gegroeid te zijn dat
de geldelijke uitkomst boven die van de eerste da
gen kwam te liggen. De laatste dagen gaf weer
enige teruggang te zien.
IVAN de resultaten in een jaar met een geringe
kruisbessenoogst (tengevolge van nachtvorst
beschadiging). De metingen over de verschillen
de weken lieten daarbij zien, in verrekening met
de veilingprijzen, over de achtereenvolgende we-
ken in het seizoen
van het plukken van de
groene
kruisbessen:
periode
gewicht
kilo-prijs
bedrag
in f
le week
100
252
252,—
2e
210
95
200,—
3e
320
99
317,—
4e (le
helft)
360
100
360,—
4e (2e
helft)
400
50
200,—
In grote lijnen dezelfde resultaten als in het eerst
genoemde jaar.
De beste resultaten werden verkregen kort voor
het beëindigen van de pluk voor de industrie. Bij
het goeddeels wegvallen van deze vraag was het
niet meer lonend om met het groen plukken van
de kruisbessen door te gaan.
SEIZOEN 1967
IVE tijd van pluk en verkoop van groene kruis-
bessen voor '67 is nu achter de rug. De resul
taten van de waarnemingen in de oogsttijd gaven
voor dit jaar:
periode gewicht
le week 100
2e
3e
4e
5e
5e
(le helft)
(2e helft)
152
270
373
391
400
kilo-prijs
192
138
116
115
123
55
bedrag
192,—
210,—
313,—
„429,-
481,-
220,-
Het blijkt dat het seizoen 1967 niet gelijk ver
liep, zoals dat in de twee voorgaande jaren van
waarneming het geval was. Wél bleek dat het groei
en van de bessen overeenkomst vertoonde met het
hiervoor genoemde jaar waarin de oogst minder
groot was tengevolge van nachtvorstbeschadiging.
Dit was ook in '67 namelijk in sterke mate het ge
val. In vergelijking met het eerste jaar met een
volle kruisbessenoogst, blijken de bessen in deze
jaren groter uit te groeien: een door nachtvorst in
grijpende „dunning" werkte een groot uitgroeien
van de overblijvende bessen in de hand.
HET grote verschil met de voorgaande jaren
was dit seizoen te zien aan de kant van de
afzet. De prijsvorming vertoonde een ander beeld,
de prijsval was minder groot dan anders. Een heel
belangrijke factor hierin was dat de industrie, om
dat een geringer aanbod verwacht werd, vlugger
in de markt was. Kocht deze in het eerstgenoemde
jaar in voor prijzen van 5065 cent, in het twee
de jaar voor 90100 cent per kg, nu kocht de in
dustrie al vlug in voor prijzen van eerst 100, dan
van 110116 cent per kg. Terwijl de eerste inzet
voor export juist niet zo heel hoog was. Drie fac
toren: niet hoge beginprijzen, snelle groei door
het overwegend dun hangen van de bessen, en het
voor hoge prijzen inkopen door de industrie, be
werkten dat de beste financiële uitkomsten dit jaar
pas werden verkregen toen de bessen al flink wa
ren uitgegroeid.
Eerst was de regel: jonge, en ook oudere goed
gesnoeide struiken geven vooral als deze op be
schutte plaatsen staan, al vlug goed uitgegroeide
besjes. Hiermee kan voldaan worden aan de vraag
in de eerste dagen voor export met hoge prijzen.
Daarna volgt een tijd dat de groei van de bessen
de grote prijsval niet voldoende opvangt om tot be
vredigende financiële resultaten te komen. Later in
het seizoen is de grote groei voldoende om voor
lagere prijzen tot evengoede resultaten te kunnen
komen. Terwijl de laatste dagen van de groene pluk
bleek dat de bessen minder van kwaliteit worden
voor de fabriek: lagere prijzen maken de gelde
lijke uitkomst te veel minder.
In 1967 was het beeld dus anders. De relatief
minder dalende prijzen zorgden voor oplopende
eindbedragen. De paar laatste dagen bleek de kwa
liteit (losser worden van de bessen), echter weer
sterk de geldelijke opbrengst te drukken. De haast
vaststaande regel: vroeg plukken voor hoge prij
zen, dan afwachten tot de vele kilo's weer voor
voldoende opbrengst zorgden tot soms meer gelds
waarde dan' in het begin van de oogst, ging dit
seizoen niet op. De late plukkers waren duidelijk
in het voordeel. Zo zullen er voor oogst 1968 weer
vragen overblijven. Ook met een terugblik op de
resultaten van de hier genoemde drie oogstjaren.
v. d. G.
