Aardappelbewaarplaatsen
en de kosten
11
J. H. VAN NIEUWENHUIZEN
R. L. V. D. - Goes
De van oudsher bekende aardappelkuilen zijn in Zeeland vrijwel verdwenen.
De aan deze werkwijze verbonden bezwaren zijn voldoende bekend. Het be
waren van aardappelen in gebouwen kan op verschillende manieren gebeuren.
Aangezien de investeringen nogal uiteen kunnen lopen, zullen de meest voor
komende systemen met hun voor- en nadelen wat nader worden toegelicht.
TIJDELIJKE OPSLAG
Onder tijdelijke opslag verstaan we het bewaren van aardappelen, welke
vóór de winter worden afgeleverd. Bij een tijdelijke opslag zijn dure voorzie
ningen niet verantwoord en bieden wanden van pakken stro en/of montage
wanden de meest praktische en goedkoopste oplossing. Hierbij worden de
wanden opgebouwd met een dikte van één pak stro (2 m storthoogte) of met
een dikte van 2 pakken stro (3 m storthoogte). Deze stro-wanden worden dan
meestal verstevigd door tussen de pakken stro ruiterstokken te leggen. Deze
liggen dan gedeeltelijk ook horizontaal in de aardappelen, zodat door de druk
van de aardappelen op de ruiterstokken de pakken stro op hun plaats blijven.
Om de investering zo laag mogelijk te houden, ontbreekt bij tijdelijke op
slag in veel gevallen een ventilator met luchtverdeelsysteem. Dit behoeft
geen groot bezwaar te zijn, mits de aardappelen goed van kwaliteit zijn, de
storthoogte niet meer dan lVa a 2 m bedraagt en de aardappelen vóór de win
ter worden afgeleverd. In de praktijk blijkt echter dat soms om verschillende
redenen niet vóór de winter wordt afgeleverd (meestal de prijs).
In zo'n geval loopt men risiko's door het ontbreken van een ventilator en
bovendien door een te geringe isolatie van de wanden. Op veel bedrijven
probeert men de aanschaf van de ventilator te omzeilen door de aardappelen
direkt bij het in de schuur brengen te behandelen met een kiemremmingsmid-
del. Hieraan kleven echter bezwaren, omdat een dergelijke behandeling op
vochtige aardappelen huid-irritaties (blaasjes) kan veroorzaken. Ook de af
gelopen winter kwam dit verschijnsel veelvuldig voor en gaf dit „schoonheids
foutje" aanleiding tot een lagere verkoopsprijs. In feite is bij ieder systeem van
bewaring een ventilator onmisbaar. Een praktische en beslist niet dure oplos
sing is bij tijdelijke opslag de aanschaf van een ventilator met een boven
gronds houten luchtkanaal en lattenroosters. De ventilator is bevestigd in een
kist en wordt meestal op de deel geplaatst.
Ondanks de tijdelijke opslag heeft men bij aanwezigheid van een ventilator
de mogelijkheid om de aardappelen droog te draaien en uitbreiding van phy-
tophthora tegen te gaan. Bovendien kan men, indien niet vóór de winter
wordt afgeleverd de aardappelen alsnog met een kiemremmingsmiddel be
handelen.
Een ander voordeel is de betere benutting van het gebouw door de grotere
storthoogte. Indien de strowanden voldoende drukvast zijn gemaakt, kan bij
gebruik van een ventilator de storthoogte 2Vz3 m bedragen.
WAT KOST EEN BEWAARPLAATS MET PAKKEN STRO
EN EEN LUCHTVERDEELSYSTEEM
Als voorbeeld een bewaarplaats met een netto-vloeroppervlakte van 10 x
6 60 m2 of een opslagkapaciteit van ca. 100 ton aardappelen bij een stort
hoogte van 2l/2 m.
Investering
2 pk ventilator, ventilatorkist en aansluiting (krachtstroom aanwezig) 1000,
10 m luchtkanaal met 45 m lattenroosters 1100,—
thermometer 100,—
Totaal 2200,
Jaarlijkse kosten aan afschrijving, rente en elektriciteit 14 308,
of 0.3 ct. per kg aardappel, waarbij geen kosten voor het
stro zijn berekend.
Aangezien zowel bij het inbrengen en het afleveren van de aardappelen
een stro-wand langs de deel moeilijk werkt, wordt hiervoor in de plaats vaak
een montage-wand geplaatst. Deze wand kost ca. 125,per strekkende meter
(zie foto).
Bij voldoende ruimte bieden wanden van pakken vlas een goed oplossing
i&xivïw. >:V
Verplaatsbare montage-wand met L of T steune
HOKKEN EN SCHELVEN
Hiervoor kan allereerst worden verwezen naar
Vlugschrift voor de landbouw nr. Ill „Kwaliteits
vlas geeft kwaliteitslint", welke op aanvrage gra
tis verkrijgbaar is bij het Proefstation voor de
Akker- en Weidebouw te Wageningen.
Tijdens een vaste droge weersperiode kan men
de schoven beter even laten liggen om te besterven,
waardoor ze wat stijver worden en zich gemakke
lijker laten hokken. Samengevouwen vlasharrels
dienen rechtgestreken te worden langs de schoof.
Bij het hokken plaatst men doorgaans vier tot
zes schoven in één hok, terwijl de lengterichting
van een hok in de heersende windrichting moet
lopen. Bij slecht weer, grote schoven met veel on
kruid of ondervrucht, moet men de schoven regel
matig op broei controleren. Indien broei optreedt
zal men de schoven moeten opensnijden, uitleg
gen en keren.
Afhankelijk van de grootte van de schoven en
de weersomstandigheden zal men na vier a vijf
dagen tot schelven kunnen overgaan. Bij schelven
op ruiters zal men vlugger tot schelven kunnen
overgaan dan bij schelven op de grond (zgn. tol
len) of bij het in mijten zetten.
Een schelf bevat gemiddeld 60 schoven, terwijl
er 45 tot 55 schelven op een ha gaan. Zit het vlas
eenmaal in een goed gebouwde schelf of mijt en
is deze afgedekt met een muts of geïmpregneerd
jute-kleedje, dan loopt men geen risico's meer en
is het vlas geborgen.
AFVOER VAN HET LAND
Bij de afvoer van het land kan men in plaats
van het gebruikelijke opvorken op de wagen met
voordeel o.a. gebruik maken van een trekker met
schelvendrager, een Unimog-achterlader of een
trekker met laad vork. In de schuur biedt het ge
bruik van een strovlastransporteur voordelen.
Hoofdzaak is dat het opladen en afladen met de
nodige zorg en zo efficiënt mogelijk gebeurt, zodat
geen kwaliteits- en tijdsverlies optreden. Slordige
schoven geven later bij het repelen, roten en zwin
gelen veel verlies in lintopbrengst en lintkwaliteit
en extra werk.
TREKKEN VAN NAK-GEKEURDE PERCELEN
Aangezien het rassen-sortiment in Nederland
momenteel uit drie vlasrassen bestaat met nog en
kele selecties in onderzoek, dient bij de overgang
van het ene perceel naar het andere de vlastrek-
machine grondig schoongemaakt te worden. Indien
men hieraan onvoldoende zorg besteedt, dan is
vermenging met zaaizaad van een ander ras zeker
niet uitgesloten, met alle nadelige gevolgen hiervan.
