Baken voor de juiste koers voor de akkerbouw in de toekomst!
10
(Vervolg van pagina 6)
UITGANGSPUNTEN
Voor het geven van een antwoord op de hiervoor gestelde vraagstukken, zijn
ét volgende bedrijfstypen nagegaan:
1 L éénmansbedrijf: eigen basisinventaris -f loonwerk
2 L tweemansbedrijf: eigen basisinventaris loonwerk
3 L driemansbedrijf: eigen basisinventaris -f loonwerk
2 ZL tweemansbedrijf: eigen basisinventaris gedeeltelijk eigen oogst-
machines -t- loonwerk
3 Z driemansbedrijf: eigen basisinventaris eigen oogstmachines
4 Z viermansbedrijf: eigen basisinventaris 4- eigen oogstmachines
5 Z vijfmansbedrijf: eigen basisinventaris eigen oogstmachines
Bij deze bedrijfstypen behoren verder nog de volgende uitgangspunten:
30 ha
60 ha
75 ha
45 ha
60 ha
75 ha
90 ha
VRUCHTWISSELINGSEISEN
Bij het vaststellen van de bouwplannen is van traditionele gewassen voor het
z. w. akkerbouwbedrijf uitgegaan. Dit betekent echter niet, dat andere gewassen
niet in de vruchtwisseling passen. Ook tuinbouwgewassen, fruitteelt, e.d. zijn bui
ten beschouwing gelaten. Per gewas worden de volgende procentuele oppervlakte
in het rapport maximaal toelaatbaar geacht.
Max. toelaatbaar percen-
Gewas tage v. d. totale
oppervlakte bouwland
33%
33%
33%
15
15
Wintertarwe
Zomertarwe
Zoraergerst
Erwten
Vlas
Graszaad (veldbeemd,
1-jarig gewas)
Cons-aardappelen
Suikerbieten
Opmerkingen
Max. 50 granen van
de totale oppervlakte
15
25
25
KG-OPBRENGST EN KG-PRIJS
Om een betrouwbare vergelijking tussen de verschillende bedrijfstypen en be-
drijfsgrootten mogelijk te maken, is 't noodzakelijk van een uniforme kg-opbrengst
en kg-prijs uit te gaan. Vanzelfsprekend zijn er belangrijke verschillen op onder
delen mogelijk als gevolg van de bedrijfsorganisatie. Voorbeeld: in bepaalde geval
len worden de aardappelen te velde verkocht. In een dergelijk geval wordt niet
uitgegaan van de kg-opbrengst en kg-prijs, doch van.de totale bruto-geldopbrengst;
ditzelfde geldt ook voor de bruto-opbrengst van het "las te velde resp. uit de
schelf verkopen.
Gewas per ha
Wintertarwe
Zomertarwe
Zomergerst
Erwten (kl. gr.)
Vlas (uit de schelf)
Vlas (te velde)
Aardappelen (te velde)
Aardappelen
Suikerbieten
Graszaad (veldbeemd)
Kg-opbrengst
5000
4600
4500
4000
28000
48000
1100
Prijs per 100/
1000 kg
34,-
34,—
30,—
40,—
11-
65,-
175,-
Totaal
geld-opbrengst
1700,—
1564,—
1350,—
1600,—
1600,
1400,—
2400,—
3080,—
ƒ3120,—
1925,—
De aardappelopbrengst ligt de laatste jaren gemiddeld belangrijk hoger. Een
meeropbrengst van bijv. 5 ton/ ha zal het netto-overschot per bedrijfstype iets
doen toenemen, doch het bouwplan zal daar nauwelijks door beïnvloed worden.
Bij welke oppervlakte is loonwerk en/of eigen mechanisatie ekonomisch
verantwoord.
BIJPRODUKTEN PER HA
Voor de bijprodukten worden per ha de volgende opbrengsten geraamd: Winter-
tarwestro 160,—; zomertarwestro 160,—; zomergerststro 105,—; erwtenstro
f 120,graszaadstro 175,Bietenblad en -koppen worden ondergeploegd.
Bedrijfstype 3 L (3 man loonwerk) verzorgt zelf het transport van de suiker
bieten naar de fabriek. Hiervoor is als opbrengst 150,per ha begroot.
Het rapport gaat verder nog in op het arbeidsaanbod en de knelperioden, wan
neer er belangrijke arbeidstoppen zijn.
DE NIET TOEGEREKENDE KOSTEN
Uitgegaan is van uniforme kosten per ha; n.l. voor pacht 300,— en arbeids
kosten 10.000,per jaar. De algemene kosten op 75,per ha met een mini
mum van 2500,— per bedrijf.
WERKTUIGEN- EN MACHINEKOSTEN
Een basisinventaris werd vastgesteld voor een bedrijfstype van 15 ha of een
veelvoud daarvan. Op de bedrijven (van hetzelfde type) die groter of kleiner zijn
dan het basisbedrijf, zijn de totale kosten respectievelijk hoger of lager, omdat
de inventaris als gevolg van de groter of kleiner te bewerken oppervlakte meer
of minder slijt dan wel meer of minder uitgebreid is. De jaarkosten rente,
afschrijving en onderhoud van de basisinventaris zijn voor alle genoemde
oppervlakten op 18 gesteld. Is de oppervlakte groter dan zijn deze jaarkosten
vermeerderd met de helft van het procentuele oppervlakte-verschil x de bereken
de jaarkosten van het basisbedrijf. Is de oppervlakte kleiner dan worden de kosten
op eenzelfde wijze berekend, verminderd.
Een voorbeeld moge een en ander verduidelijken: Bedrijfstype 2 L, 2 man -f
loonwerk. Het basisbedrijf heeft een oppervlakte van 60 ha. Vervangingswaarde
basisinventaris 55.000,—. Jaarkosten 18 van 55.000,— 9.900,—. Het be
drijf in deze groep van 75 ha is 25 groter dan het basisbedrijf. De jaarkosten van
de inventaris zijn 25 2 12,5 hoger berekend 'dan voor het basisbedrijf van
60 ha. De jaarkosten bedragen dan 9.900,12,5 van f 9.900,— 11.138,-.
Het rapport geeft nadere berekeningen, voor de verschillende bedrijfstypen en
oppervlakten.
DE OOGSTMACHINES
Onderstaand zijn de oogstmachines per bedrijfstype weergegeven. De bedrijfs
typen 1 L, 2 L en 3 L hebben geen eigen oogstmachines.
Oppervlakte graszaad
niet groter dan die
van vlas en erwten
gezamenlijk
Oogstmachine
Maaidorser 8 voet
Maaidorser 12 voet
Maaidorser 18 voet
Kleine pers
Grote pers
Vlastrekmachine
Aardappelrooiers
1-rijige bunkerrooier
1-rijige wagenrooier
2-rijige wagenrooier
Bietenrooiers
1-rijige bunkerrooier
2-rijige wagenrooier
Ver
vangings
waarde
25.000,—
f 33.000,—
43.000,—
9.000,—
15.000,—
8.500,—
10.000,-
9.000,-
14.000,-
13.000,—
16.500,—
Bedrijfs
type
ZL 3 Z
Z
4 Z
Z
Z
Z
Z, 4 Z, 5 Z
Max. kapaciteit in ha
60 graan erwten
7 graszaad 67
90 graan erwten
8 graszaad 98
130 graan erwten
12 graszaad 142
103
154
32
3 Z
4 Z
5 Z
2 ZL 4 3 Z
4 Z 5 Z
12
15
27
25
56
De jaarkosten van deze oogstmachines bedragen bij maximale benutting voor
aardappel- en bietenrooiers 30 en voor maaidorsers, stropersen en vlaspluk-
machines 20 van de vervangingswaarde. Bij een niet maximale benutting van
de kapaciteit wordt een aftrek op deze jaarkosten toegepast, die bestaat uit de
huift van het procentuele verschil tussen de maximale en de aangewende kapa
citeit.
Als VOORBEELD het bedrijfstype 3 Z; 3 man -f eigen mechanisatie 60 ha is een
8-voets maaidorser opgenomen met een kapaciteit van 60 ha. De jaarkosten be
dragen bij volledige benutting 20 van 25.000,5.000,De oppervlakte
42
te maaidorsen is b.v. 42 ha, een benutting dus van x 1 70 niet benut
60
100 70 30 De helft van de niet benutte kapaciteit is 30 2 15
15
De jaarkosten worden derhalve 5.000,x 5000) 5.000,750,-
100
4.250,Voor de kosten van loonwerk zijn de geldende tarieven in het zuid
westen gebruikt.
ARBEIDSORGANISATIE
Er is geen scherpe scheiding gemaakt tussen de bedrijven met loonwerk en de
bedrijven waarbij alle werkzaamheden door het eigen bedrijf worden verricht
(eigen mechanisatie). De werkzaamheden als grondbewerking, zaaien (exklusief
precisiezaaien van de bieten) en het kunstmeststrooien worden alle door het be
treffende bedrijf zelf verricht. Ook voor de overige werkzaamheden gaat de alge
mene type-aanduiding: loonwerk of eigen mechanisatie, niet altijd op.
Dit komt omdat de te bewerken oppervlakte voor een bepaalde machine te klein
of het aantal arbeidskrachten te gering is voor het rondzetten van de organisatie
van een bepaalde werkzaamheid. Het rapport geeft een opsomming van de belang
rijkste werkzaamheden voor die bedrijfstypen (groepen van bedrijven met dezelf
de bedrijfsorganisatie), waarbij het betreffende werk door de loonwerker wordt
verricht, dan wel wordt uitgevoerd met eigen mensen en machines.
DE VERKREGEN BEDRIJFSMODELLEN
Op basis van de uitgangspunten zijn in het rapport een groot aantal bedrijfs
modellen berekend en van commentaar voorzien. De oppervlakte, de arbeidsbezet-
ting en de werktuigeninventaris variëren hierbij evenals het bouwplan dat uitge
voerd kan worden.
Het „éénmansbedrijf" en het „tweemansbedrijf" met loonwerk
Bedrijfstypen „één man loonwerk" 1 L) en „twee man loonwerk" 2 L) bij
variërende bedrijfsoppervlakte
1 L
1 L
1 L
2 L
2 L
2 L
2 L
2 L
Kengetallen
20 ha
30 ha
38 ha
30 ha
45 ha
60 ha
75 ha
77 ha
graan
50
50
50
50
50
50
50
50
aardappelen
25
21
13
25
25
21
14
15
bieten
25
25
17
25
25
25
20
17
diversen
4
20
4
16
18
Per ha:
Arbeidskosten
500
333
261
667
444
333
267
261
Werktuigenkosten
242
193
172
247
193
165
149
147
Werk door derden
515
503
403
493
493
491
431
410
Tjpt. bewerkingskosten
1257
1029
836
1407
1130
989
847
818
Totaal opbrengsten
2287
2258
1937
2287
2287
2262
2017
1978
Totaal kosten
2120
1838
1565
2233
1948
1790
1587
1561
Netto-overschot
167
420
372
54
339
472
430
417
(Zie verder pagina 11)
