De levensloop
van een
vee-exportman
9
De heer D. HARTOG over
ii.
1\E aankomst te Kaapstad vanuit zee is schitterend. De stad ligt tegen de Tafelberg als 't ware aange
plakt. De berg, een zeer hoog, zwaar massief, heeft een platte bovenlijn, vandaar de naam. Langs
de zee, waarvan de kust rotsachtig is, liggen verder nog Lionshead en de Seinheuvel.
Het Queenshotel, waar wij logeerden, lag aan de voet van deze Seinheuvel, waar in de Hollandse tijd
de zeevaarders hun brieven deponeerden voor de schepen, die óf thuis voeren óf naar Indië onder
weg waren. De stad zelf bevatte nog veel huizen gebouwd in Hollandse stijl en ook in de om
geving vond men zulke gebouwen als buitenplaatsen gebouwd, o.a. door Van Riebeek.
Nadat wij zo bij het feestelijke af waren ingehaald, gold ons eerste bezoek de veetentoonstelling te Rose-
bank waar wij kennis maakten met verschillendevooraanstaande fokkers. Het vee viel ons, wat de
kwaliteit van het exterieur betrof, erg mee, doch verdere gegevens, zoals over de melkproduktie en der
gelijke waren er ongeveer niet. Ook op een boerderij van de heer Graaf konden wij zien, dat onze dieren
het best deden in dat land. Ik zag er enkele afkomstig van een stier Mars, waarvan ik ook nakomelin
gen in Holland kende en deze leken veel jonger. Dit kwam zeer waarschijnlijk omdat deze dieren geen
staltijd kenden. Het klimaat is zó, dat ze steeds buiten kunnen blijven en, wat zeer voornaam is, men
kende hier geen mond- en klauwzeer.
BEVLOEIDE GROND
ONZE tweede tentoonstelling zou in Port Elisabeth
zijn. Dit was via Detar een treinreis van onge
veer drie dagen, waarop wij Cookehouse passeerden,
dat het middelpunt was van het z.g. Fischriverscame.
Dit was een zeer grote onderneming tot bevloeiing
van gronden. De regering had in deze onderneming
zeer veel geld gestoken om de duurste werken aan
te leggen als dammen in de rivier als hoofddrains,
die liepen naar de boerderijen, die nog wel eigendom
van de boeren waren gebleven, maar waarop de re
gering j.g. waterrechten had gelegd. De afwerking
van de aanleg was voor de eigenaren gebleven, die
al moeite hadden de jaarlijkse waterrechten op te
brengen en dus zeer gaarne een gedeelte van hun
land wilden verkopen. Daarom nu had men het op
ons gemunt. Eerder waren hier een groot aantal En
gelse oud officieren hun geld ontijdig kwijt geraakt,
in hoofdzaak door onkunde, maar ook wel door ver
keerde aankoop. Deze officieren werden na de eerste
wereldoorlog uitgekocht voor een bedrag van onge
veer 20.000,elk. De regering nu stelde ons ver
schillende auto's en geleiders ter beschikking ten
einde ons warm te maken voor het aanbevelen van
emigratie hierheen. Ik werd door al deze vriende
lijkheden en behulpzaamheden kopschuw en besloot,
(ADVERTENTIE)
VRUCHTDRAGEND
VERZEKEREN
Eén keer in het jaar beseft Karei
extra wat dat betekent: als het
nieuwe winstpercentage van het
OBF wordt gepubliceerd. Zijn
levensverzekering is dan weer
méér waard geworden (en niet
een beetje). Bovendien lage pre
mies, gunstige voorwaarden en
een deskundige en objektieve
voorlichting.
Een kostelijk bezit zo'n OBF-polis.
ONDERLING
BOEREN VERZEKERINGSFONDS
SOPHIALAAN 2 LEEUWARDEN
dat wij ons verder enkel aan onze zaken zouden hou
den. Ik verklaarde, dat wij ons wat immigratie in
Zuid-Afrika betreft terugtrokken tenzij de emigran
ten direct met de regering zaken zouden kunnen doen.
ZOUT
Inmiddels had ik ook ontdekt, dat op een plaats,
die men ons Het zien, een plantje groeide, dat veel
geleek op zeekraal, hetwelk veel voorkomt op de
Zeeuwse schorren en dus op zout in de grond wijst.
Toen ik de onteigening en aankoop van de gronden
door de regering besprak met de heer Smuts, wilde
hij daarop niet ingaan, zeker uit politieke overwegin
gen. Mijn redenering was, dat dit niet meer dan van
zelf sprak. Al die eigenaren waren immers al jaren
lang de waterrechten schuldig en zouden door geld
gebrek nimmer kunnen betalen.
Naar Port Elisabeth reist men door een landschap
„De Karoo" geheten, dat zich enkel onderscheidt
van een woestijn doordat de grond in plaats vanuit
zand, uit een soort bruine klei bestaat. Hier en daar
ziet men een doornachtige struik, maar ook groeit
er een soort heide, die na regen wat voedsel voor
schapen oplevert. Het regent er echter zelden, van
daar dat men tracht bevloeiing toe te passen.
Cookehouse was het middelpunt geweest van onze
reis. Hier moesten wij een nacht overblijven om de
volgende morgen vroeg de reis op een andere lijn
voort te zetten. Wij kwamen vrij laat aan, vonden
het enige hotel dat er was, maar konden geen leven
de ziel ontdekken, zodat we door de openstaande
deur naar binnen gingen, elk een bed opzochten en
de volgende morgen vroeg vertrokken na wat geld
op een tafel te hebben gelegd zonder dat we iemand
hadden ontmoet; Zuid-Afrika was toen wel een veilig
oord
BOERDERIJENBEZOEK
Wij waren nu in de buurt van Graaf Reinet, waar
de heer A. A. Kingwill woonde. Wij hadden hem op
de tentoonstelling te Rozenbank ontmoet waar hij
jurylid was, bij welke geledenheid hij ons had uit
genodigd hem te komen bezoeken. Hiertoe hadden wij
nu goed de gelegenheid en wij brachten enkele dagen
bij hem door. Deze dagen waren voor mij de aange
naamste van de gehele reis.
Wij waren bij betrouwbare, vriendelijke en gastvrije
mensen aangeland, die zonder verdere nevenbedoe
lingen met ons omgingen. De heer Kingwill bezat
een boerderij van enkele duizenden hectaren groot,
waarvan enkele tientallen hectaren volgens een eigen
systeem werden bevloeid en met lucerne bezaaid, die
drie of vier keer per jaar konden worden geoogst.
Hij had een veebedrijf van ongeveer 80 stuks en
enige duizenden schapen voor beweiding van de droge
gronden. De melk van de koeien werd aan het jonge
vee gevoederd en hiervan werd twee keer per jaar
een gedeelte verkocht op de centrale veilingen te
Bloemfontein. De wol van de schapen was de voor
naamste bron van inkomsten. Voorwaar een ideaal
leven voor een boer in dit gezonde land.
Op de veilingen te Bloemfontein werd de waarde van
de dieren meer bepaald door de naam van de fokker
als wel door hun afstamming. Mogelijk is dit nu wel
anders geworden.
Vooral dit verschijnsel vond ik niet prettig te ver
nemen met het oog op onze Dlannen.
Het gezin van de heer Kingwill was naar onze
indrukken een en al rust. Het ontzag voor de ouders
vanwege de kinderen er waren drie zoons en 2
dochters, bijna allen volwassen viel ons in het bij
zonder op. Men was godsdienstig en zondags werd
een familiegodsdienstoefening gehouden.
Aan logeergelegenheid is op de boerderyen geen
gebrek. Ik had een kamer met twee dubbele bedden.
Toen ik een keer onverwachts in mijn kamer terug
keerde was een kaffermeisje met haar kind op de rug
bezig mijn bed op te maken.
STRUISVOGELS
Graaf Reinet is een district waar enkele tientallen
jaren voor wij er waren de struisvogel een bloeitijd
had teweeg gebracht. Nu werden de eieren voor het
maken van zeep gebruikt. Wij bezochten nog een
struisvogelboerderij en zagen hoe deze vogels door
mensen te paard werden verzameld en in een soort
stal gedreven, een kous over de kop gegooid en zo
maar van de mooiste veren werden ontdaan. Dikwijls
worden de vleugels in zakken gebonden ter bescher
ming van de veren tegen vuil worden.
Op de Coöperatieve veiling te Port Elisabeth had
dan de verkoop plaats. Wij kochten er nog enige om
mede te nemen naar Holland.
VEE UIT NOORD-HOLLAND
Op de tentoonstelling te Porth Elisabeth zag ik
enkele koeien van de heer Paul Michau van een zui
verheid zoals men zelden aantreft. Dit waren afstam
melingen van de stier Max, gefokt door de heer Klaas
Blauboer te Schagen uit het Frans bloed. Een onder
wijzer, die met verlof naar Nederland ging, had deze
stier van de heer Blauboer gekocht.
Van P. E., zoals men daar zegt, gingen wij per
passagiersboot naar Durban. P. E. heeft geen haven,
de boot lag op de rede en wij werden met een schuit
langszij gebracht en in een grote mand aan boord
gehesen.
Wanneer hier al eens vee werd gelost, dan werden
ze in zee gezet en moesten verder zwemmende de
kant bereiken.
DORPSBEZOEK
Te Durham, waar de temperatuur vrij wat hoger is
dan in Kaapstad, zagen wij verkeer per riksha, een
sport sulky waar een kaffer voor loopt. Wij verble
ven hier niet lang omdat wij via Pieter Marisburg naar
Bloemfontein moesten en wel per trein. Het reizen
per trein was destijds niet aangenaam omdat vrijwel
alle comfort ontbrak. Meestal kreeg men een mond
voorraad mee van zijn gastvrouw, onder andere be
legd met de bekende biltong. Restauratierijtuigen
reden slechts op de hoofdlijnen.
In Bloemfontein, waar het kantoor van het Zuid-
Afrikaanse Stamboek is gevestigd, bezochten wij dit
kantoor en vervolgens nog enige veefokkersbedrijven
waarvan een te Standerton in Transvaal. Hier waren
wij zo ongeveer in de buurt van Heidelberg, welke
plaats mij aantrok omdat hierheen Ds. Lagerwei van
uit Scherpenisse was vertrokken.
Ik was zijn eerste dopeling geweest en had daar
om van hem een klein aandenken gekregen.
Wij besloten aan deze plaats dus een kort bezoek
te brengen, temeer daar het op onze weg lag. W
troffen er een vrij grote kerk aan, gelegen od een
zeer ruim dorpsplein. Hierop stonden verschillende
ouderwetse ossenwagens. Het was in de tijd van
Pasen en men trok daarom van heinde en ver op de
kerk aan, vergezeld van het nodige kaffer-keukenper-
soneel. Enkele weken bleef men hier om de kinderen
de catechisatie te laten leren en daarna had de aan
neming plaats en volgde het nachtmaal met de be
vestiging. Tevens was dit de gelegenheid voor de
jonge huwbare kinderen elkaar te ontmoeten.
Men vertelde ons dat vroeger bij deze gelegenheid
vooral veel giften in natura naar de kerk werden
meegenomen. Dit was thans niet meer het geval.
COMPOST ALS DIERGENEESMIDDEL
Het is zeer te betreuren dat nog zoveel stads- en
huisvuil zonder meer wordt vernietigdterwijl er
grote behoefte bestaat om hiervan een uitstekende
meststof te maken. Deze meststof, compost, houdt
immers de bodemvruchtbaarheid op peil.
De nieuwste ontwikkeling in het compostgebruik
is de toepassing van compost als diergeneesmiddel.
In de praktijk hebben varkenshouders steeds meer
klachten over bloedarmoede bij biggen. Dit wordt
veroorzaakt door een tekort aan ijzer in de moeder
melk. In de natuur voorzien de biggen in de ijzer
behoefte door het wroeten in het land. Omdat de
biggen steeds meer „binnen" worden opgefokt moet
naar andere middelen worden gezocht.
Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat
V.A.M.-compost rijk is aan ijzer en andere voor de
big belangrijke bestanddelen. Vergelijkende proe
ven hebben uitgewezen dat compost meestal betere
resultaten geeft dan ijzerpreparaten die als pasta
worden toegediend of moeten worden ingespoten.
Bovendien is de behandeling met compost veel
goedkoper.
Reeds vanaf de eerste dag kan compost worden
verstrekt. De biggen zijn er verzot op en nemen
het ijzer al etende op. Alleen de FIJNSTE COM
POST is hiervoor geschikt.
Het is opmerkelijk dat de belangstelling voor
biggencompost steeds toeneemt. Gezien de resul
taten is dit niet te verwonderen. Ook hier geldt
vooral „Voorkomen is beter dan genezen
