40 jaar Landbouwhuishoudonderwijs in Zierikzee
11
AP 20 en 21 oktober gaat de Z. L. M.-vlag uit
V bij de Landbouwhuishoudschool „Prinses Ju
liana" te Zierikzee om uiting te geven aan de vreug
de, die er bestaat over het feit, dat de school 40
jaar geleden is begonnen.
Een tentoonstelling in het schoolgebouw en een
modeshow zullen op deze beide dagen een beeld
geven van het onderwijs toen en nu. Vanzelfspre
kend zullen leerlingen en leerkrachten tijdens spe
ciale bijeenkomsten ook in de feestvreugde delen.
DE EERSTE JAREN
IIOEWEL reeds eerder zogenaamde ambulante
1 Boerinnencursussen waren gegeven vond de
feestelijke oprichting van de Landbouwhuishoud
school op 1 oktober 1926 plaats.
De schoolbevolking bood echter wel een totaal
andere aanblik dan nu. Van de 243 dagleerlingen,
die de school thans bezoeken, is de helft, n.l. 122,
nog leerplichtig en behoort derhalve tot de leef
tijdsgroep 1215 jaar. Het onderwijs in 1926 be
stond uit 2-daagse cursussen aan boerendochters,
die de leeftijd van 17 jaar hadden bereikt. De duur
van de cursussen was twee jaar en het leerplan
vermeldde: koken, huishoudelijk werk, wasbehan-
deling, naaldvakken en tuinbouw. Het onderwijs
werd gegeven in een drietal lokalen van de Open
bare scholen voor L. O. en Mulo in de Nieuwstraat,
terwijl de kooklessen in een houten loods op het
schoolplein plaatsvonden. Begonnen werd met on
geveer 25 leerlingen van 1722 jaar. De „meis
jes" waren dus ouder dan nu ende rokken
langer! De schorten hoog dichtgeknoopt de kook-
mutsjes boven de ogen ziedaar de leerlinge uit
1926!
EEN EIGEN GEBOUW
HOEWEL de genoten gastvrijheid in de Open
bare school zeer op prijs werd gesteld kwam
het verlangen naar een eigen gebouw al spoedig
boven. Vooral toen bleek dat ook buiten Schouwen-
Duiveland voor het onderwijs te Zierikzee belang
stelling bestond, begon men met vaart aan het uit
werken van de plannen.
In november 1932 werd de eerste heipaal voor
de nieuwe school geslagen, gevolgd door de eerste
steenlegging op 9 maart 1933. Op 15 november 1932
werd mejuffrouw C. N. van Liere benoemd als
lerares-leidster, die zich niet beperkte tot het geven
van de lessen, maar ook de bouw van „haar" school
nauwgezet volgde.
Op 5 februari 1934 werd het schoolgebouw offi
cieel geopend door mevrouw Quarles van Ufford
echtgenote van de Commissaris van de Konin
gin in Zeeland, waarbij de school de naam „Prin
ses Juliana" ontving. Aan de school was een inter
naat verbonden, waar meisjes afkomstig van Tho-
len, St. Philipsland, Noord-Beveland en uit de
Westhoek van Schouwen waren gehuisvest.
Mejuffrouw van Liere ging op verzoek van de
inspectrice, mejuffrouw Gr. Gomit, voorlichtings-
cursussen geven in Brouwershaven, Nieuwerkerk,
Zonnemaire, Haamstede en Zierikzee. Deze cur
sussen waren het begin van de Stichting Huis
houdelijke Voorlichting ten Plattelande, die in de
crisisjaren ontstond uit de behoefte om de vrouwen
van vele werklozen te leren hoe met weinig geld
toch een goede maaltijd klaar te maken. Tenslotte
werden ook kookcursussen gegeven aan de leden
van de „Boerinnenbond" (de huidige Bond van
Plattelandsvrouwen) en wel op de zaterdagmid
dag.
BEWOGEN JAREN
NA een periode van rustig werken en een ge
stadige uitbreiding van het onderwijs brak
de 16e mei 1940 aan. Onmiddellijk na het uitbre
ken van de oorlog werd de school ingericht als
noodhospitaal voor gewonde militairen, terwijl het
gebouw van september 1941 tot begin 1943 in be
slag genomen werd door de Duitse bezetters.
Enkele lokalen in de Lagere Technische School
en de bovenzaal van het „Huis van Nassau" wer
den als noodhuisvesting ingericht.
In september 1943 mocht het eigen schoolge
bouw weer worden betrokken, doch dit was van
korte duur. Na de verplichte evacuatie van de be
volking van Schouwen-Duiveland werd de school
in februari 1944 gesloten. Aan het eind van dat
zelfde jaar werd de school ingericht als slachthuis
en centrale keuken voor de Duitse bezetting. On
middellijk na de bevrijding n.l. op 10 mei 1945
werd het gebouw door de geallieerden gevorderd.
Deze bezetting duurde slechts kort, zodat men
al heel gauw kon beginnen met de herstelwerk
zaamheden, daar de schade als gevolg van oorlog
en bezetting niet gering was.
Helaas bleken niet alle leerkrachten de bezetting
te hebben overleefd. In maart 1945 kwam de heer
N. A. Quist tuinbouwleraar te Zierikzee door
granaatvuur o^ het leven.
OPBOUW EN HERSTEL
AP 1 januari 1946 werd met het onderwijs weer
U een aanvang gemaakt. De toeloop van de leer
lingen was zó groot, dat een tekenlokaal alsmede
het gymnastieklokaal van de Rijks H. B. S. werden
gehuurd.
Als gevolg van de distributie van de materialen
was het geven van de praktijklessen nog geen een
voudige zaak. Levensmiddelen en schoonmaakma
terialen werden met mondjesmaat en veelal onre
gelmatig toegewezen. Voorts bleek de toewijzing
van textiel en garens totaal onvoldoende te zijn.
Tenslotte kregen de leerkrachten, die ver van
de school verwijderd woonden een toewijzing van
rijwielbanden!
Ondanks deze moeilijkheden kwam het onder
wijs toch weer op gang. Werd de school voor de
oorlog bevolkt door oudere leerlingen thans
bleek een verschuiving te zijn opgetreden naar het
meisje, dat na 6 klassen lagere school te hebben
doorlopen, het huishoudonderwijs koos als ver
volgonderwijs. In dit verband moesten de leerplan
nen en de onderwijsmethoden, die vooral op de
oudere meisjes waren gericht worden aanseoast.
Naast de huishoud-technische en de naaldvakken
werden de algemeen vormende vakken op het les
rooster geplaatst.
Aanvankelijk verlieten nog vele leerlingen na
het eerste leerjaar de school, doch de leerplicht-
verlenging in 1950 drukte dit euvel de kop in. In
deze jaren werden de ouders er regelmatig bij
bepaald, dat een 2-jarige primaire opleiding wel
een goede ondergrond bood, doch dat het wense
lijk zou zijn na het behalen van het getuigschrift
00 school te blijven voor een verdere opleiding.
Het duurde wel enige jaren voor deze opvatting
van direktrice en leerkrachten door de ouders werd
gedeeld.
In 1948 werd het leerplan van de school in Zie
rikzee uitgebreid met een opleiding voor nuttige
handwerken (attek) en het jaar daarop met een
2-jarige opleiding voor huisnaaister. Als gevolg van
de verminderde belangstelling voor het beroep
„huisnaaister" werd met deze opleiding enkele ja
ren geleden weer gestopt.
Het aantal leerlingen groeide dusdanig dat in
1952 al in 5 lokalen buiten het schoolgebouw werd
lesgegeven. Het ministerie gaf toestemming plan
nen te ontwerpen voor de uitbreiding van het
schoolgebouw, toen de school opnieuw werd ge
troffen ditmaal door de grote stormvloed, die
als „de Ramp" de geschiedenis zou ingaan.
1 FEBRUARI 1953
IN die verschrikkelijke nacht van de le februari
werden het Landbouwhuishoudonderwijs
zware slagen toegebracht. Achttien leerlingen
kwamen om. voorts verdronken vijf oud-leerlin
gen, waaronder een lid van de Commissie van Toe-
mevrouw Gaandersev. d. Bijl. Voorts had
den vele leerlingen in de naaste familie slacht
offers te betreuren.
Het schoolgebouw kwam 1.60 m onder water te
staan. Tot 4 juni de dag, waarop de dam om
Zierikzee werd gesloten was de schon] onderhevig
aan de invloed van eb en vloed, zodat het water
2 x per etmaal vrij binnenstroomde. Bij laag wa
ter trok de direktrice de lieslaarzen aan en viste
van de inventaris op, wat nog enigszins bruikbaar
was.
Na een moment van verslagenheid trok men ech
ter weer aan het werk. Op 20 februari werd reeds
begonnen met het geven van enkele lessen aan
een groenje van 16 leerlingen in het Ned. Her
vormd Verenigingsgebouw. De lessen verlieoen
niet altijd even rustig, daar bij zeer hoge water
standen de zaal opnieuw dreigde onder te lopen.
Een groot aantal leerlingen v/as geëvacueerd.
Een aantal van hen verbleven in de Westhoek van
Schouwen en voor deze meisjes begonnen op 15
april de lessen in het gebouw, waarin later de Chr.
Landbouwhuishoudschool te Haamstede zou wor
den gehuisvest.
Nadat het schoolgebouw was drooggevallen werd
op 29 juni door de beschikbare leerlingen een aan
vang gemaakt met de schoonmaak, waarna een
voorlopig summier herstel volgde.
- ."v„v SSlgSïf'.. I-
De tweede week van september kon weer enigs
zins normaal worden begonnen zij het dan, dat.
de school weer tijdelijk uitgebreid was met een
leerlinginternaat.
Achtentwintig leerlingen afkomstig uit Bruinisse
en Oosterland vonden op de schoolzolder een ge
riefelijke slaapplaats zolang de verbindingen met
deze plaatsen praktisch geheel verbroken waren.
Op 7 juni 1954 bracht de staatssecretaris van On
derwijs, Kunsten en Wetenschappen mej. dr. A. de
Waal een officieel bezoek aan de school om zich
op de hoogte te stellen van de stiuatie.
De plannen voor herstel en uitbreiding begon
nen vaster vorm aan te nemen. Na alle stadia van
schetsplan t/m aanbesteding te hebben doorlopen
werd op 25 april 1955 met de uitbreiding van het
bestaande gebouw begonnen.
In januari van het daaropvolgende jaar werd de
scheidingsmuur tussen het oude en het nieuwe
gedeelte gesloopt, waarna een aantal klassen weer
elders werden ondergebracht, omdat het onmoge
lijk was les te geven bij het lawaai van pneuma
tische boren.
Ook aan deze noodtoestand kwam weer een
einde en op 22 mei 1957 werd tijdens een feeste
lijke bijeenkomst de school officieel in gebruik ge
steld door de inspectrice, mejuffrouw E. E. M. Ber
gervoet (thans mevrouw LensinkBergervoet).
NIEUWE OPLEIDINGEN
DE uitbreiding van het leerplan ging inmiddels
ook voort. In 1955 voor het eerst een Assis
tentenopleiding aan de school verbonden. Het betrof
hier een niet verplicht derde jaar aansluitend op
de primaire opleiding. Tijdens deze opleiding
wordt, voortbouwend op het geleerde in de voor
afgaande jaren de meisjes meer inzicht in de taak
van huisvrouw en een grotere zelfstandigheid bij
gebracht.
In 1956 startte de school in Zierikzee als eerste
in Zeeland met een nieuwe beroepsopleiding
de z.g.n. Inas-opleiding (Inas is een afkorting van
Inrichtingsassistente). In een 2-jarige cursus,
waarvan 1 jaar praktisch wordt gewerkt op ver
schillende inrichtingen worden meisjes, die in het
bezit zijn van het Assistentendiploma voorbereid
op een leidinggevende funktie in de huishoude
lijke afdeLng van ziekenhuizen, bejaardentehui
zen, verpleeginrichtingen e.d.
In 1957 volgde de vormingsklas, een éénjarige
huishoudelijke opleiding voor meisjes in het be
zit van een U. L. O.-diploma of een 3-jarige op
leiding op een Middelbare school.
Op dit moment wordt de school bevolkt door de
volgende groepen:
primairen - 122 leerlingen - assistenten - 45 leer
lingen - vormingsklas 13 leerlingen - Inasopleiding
- 44 4- 19 in de praktijk; in totaal 243 dagleerlin
gen. Voorts komen 170 cursisten tijdens middag-
of avondcursussen hun kennis op culinair gebied
en op het terrein van naaien of fraaie handwer
ken vergroten.
NIEUWE PLANNEN
ALLEREERST staat de bouw van een gymna
stieklokaal op het programma mede ten be
hoeve van de Technische school. De invoering van
de Mammoetwet vraagt reeds thans om bezuini
ging en voorbereiding om de veranderingen in
leerplan en lesrooster tijdig te kunnen verwer
ken. Het bestuur der Z. L. M. prijst zich geluk
kig in deze te kunnen vertrouwen op de ijver en
de vakkennis van een toegewijd leerkrachten
corps, die bnder de bezielende leiding van de direk
trice de school tot zo grote bloei wist te brengen.
En daarom steken we ook yoor hen op 20 en 21
oktober de vlag uit!
