Oogstmethoden van suikerbietenkoppen en -blad
7
A. REMIJN EN J. T. ANDRINGA,
spec, werktuigen en arbeidsmeto-
den R.L.V.D., resp. te Axel en
Goes.
Het laden van bietenloof met de „Harras" opraaplader. De wagen is aan de lader
gekoppeld.
zijn. Door de aanzienlijke prijs afhankelijk van het type wagen, 5.000,
8.000,zal deze wagen echter moeilijk rendabel te maken zijn enkel voor
het laden van bieteloof.
3. Voorlader op de trekker
De trekkervoorlader vindt de laatste jaren op steeds meer bedrijven ingang.
Dit werktuig kan dan ook voor velerlei doeleinden gebruikt worden. Ook voor
het laden van bieteloof leent dit werktuig zich uitstekend. De beste resultaten
worden bereikt wanneer men vanuit flinke dwarszwaden kan werken, omdat
men dan per keer een flinke hoeveelheid kan opnemen en er weinig grond in
het produkt terecht komt. Gebleken is dat een contra-gewicht van ca. 500 kg
aan de hefinrichting aanbeveling verdient om de aandrijfwielen te belasten
en de stabiliteit te vergroten. Hierdoor kan onder vrij moeilijke terreinom
standigheden nog vlot een schoon produkt geladen worden. De groenvoervork
op de voorlader kan op twee manieren uitgevoerd zijn, namelijk
a. met afschuifbord, waarbij het bieteloof tot 3,50 meter hooggebracht kan
worden;
b. als kipbare vork, waarbij het lossen geschiedt door de vork te kippen; het
produkt kan minder hoog worden opgestapeld.
In het eerste geval kan sneller geladen worden zonder dat een extra man
op de wagen nodig is. De kosten van de voorlader groenvoervork met af-
schuifbord zijn 2.500,Zonder afschuifbord ca. 2.100,
Gezien de vele mogelijkheden van de voorlader en de grote kapaciteit bij
het laden, zal dit werktuig op veel bedrijven rendabel gemaakt kunnen worden.
4. Diverse werktuigen
Naast de hiervoor omschreven werktuigen is op enkele plaatsen in Zeeland
nog bieteloof geladen met een minder bekende laadapparatuur. De hoge- en
lagedrukpers kunnen voor het laden van bieteloof gebruikt worden.
Het produkt wordt, evenals bij de groenvoerladers, uit langszwaden opgenomen
en via perskanaal en een gesloten opvoergoot met opstaande randen recht
streeks op de wagen geperst. Het produkt wordt hierdoor enigszins gekneusd
en moet door minstens één man op de wagen met een biete- of loofvork ver
deeld worden.
De maaikneuzer kan ook als groenvoerlader worden gebruikt. Een bèzwaar
is vaak, dat de machine laag afgesteld moet worden om het produkt op te
nemen, waardoor verontreiniging met grond kan voorkomen. Onder droge
omstandigheden wordt veel stof en zand opgezogen. De maaikneuzer kan ook
gebruikt worden voor het koppen van de bieten. Het dan sterk gekneusde
loof kan opgevangen of verspreid worden.
Onderstaande tabel geeft globaal de arbeidsbehoefte aan bij verschillende
methoden van bieteloof laden. De cijfers hebben alleen betrekking op ladingen
van 2500 kg en flink gevormde langs- en dwarszwaden. De draaitijd op de
wendakker is inbegrepen.
Laadmethode Minimum Laadtijd in man-minuten Vorm van de
aantal per vracht van 2500 kg zwaden
personen
Handladen 1 90-110 dwarszwaden
Groenvoerlader 2 20- 28 langszwaden
Laadwagen 1 12- 15 langszwaden
Voorlader 2 20- 24 dwarszwaden
Voorlader met
afschuifbord 1 6-8 dwarszwaden
C. LOSMETHODEN AAN DE KUIL
Door de grote verscheidenheid van de kuilen die gemaakt worden, kan de
methode van lossen ook zeer verschillend zijn. Speciaal de vorm en de hoogte
van de kuil zijn dikwijls bepalend of een losmethode al dan niet toegepast kan
worden. Het gebruik van bietenetten op de wagen kan bij niet te hoge kuilen
een belangrijke arbeidsbesparing opleveren. Wanneer de wagens vanaf de
voorzijde volgeladen worden, zal men deze het gemakkelijkst lossen door eerst
het achterste net van de wagen over te trekken en zo vervolgens naar voren
te werken. Als de wagens vanaf de achterzijde geladen worden, begint men van
de voorzijde te lossen. Lossen met bietenetten gaat snel en kost weinig.
Wanneer voor het transport en het lossen gebruik wordt gemaakt van los-
wagens, kan bij een langwerpige grondkuil aanvankelijk dikwijls over de kuil
gereden worden. Hierdoor kan op de kuil gelost worden. Als de kuil hoger
wordt is het berijden van de kuil dikwijls niet meer uitvoerbaar. Met een
daartoe geschikte brede opvoerband achteraan de wagen, kan dan veelal nog
op de kuil worden gelost. Het opzetten van een kuil is ook mogelijk met behulp
van een voorlader. Wanneer de wagens naast de kuil gelost worden kan de
voorlader het produkt op snelle wijze hoog op de kuil brengen.
Ook is in kombinatie met handwerk, loswagen en voorlader het gebruik
van een transporteur mogelijk. Het horizontaal en vertikaal transport wordt
daarmee aanzienlijk verlicht. Tenslotte kan worden gewezen op het gebruik
van de speciale bieteloof vork, een 3- of 4-tandige vork met aan de onderzijde
verdikte tanden en voorzien van knoppen. Dit eenvoudig stuk handgereedschap
wordt nog te weinig gebruikt.
De oogst, het transport en de verwerking van verschillende produkten heeft
de laatste jaren een geheel nieuwe ontwikkeling doorgemaakt. Bij enkele, is
deze echter duidelijk achter gebleven, zoals bij de oogst van suikerbietekoppen
en -blad.
Op akkerbouwbedrijven is er weinig of geen belangstelling voor het ver
zamelen van bieteloof omdat het dikwijls ondergeploegd of uit het zwad ver
kocht wordt. Voor de gemengde bedrijven evenwel vormen suikerbietekoppen
en -blad een belangrijk onderdeel bij de veevoeding. De prijs van het bieteloof,
de aanwendingsmogelijkheden binnen het bedrijf, de omstandigheden van de
grond tijdens het transport alsmede de behoefte van de grond aan organische
stof zullen uiteindelijk bepalen of men dit produkt onderploegt dan wel be
stemt voor veevoer.
Voor alle werkmethoden moet het criterium zijn: het winnen van schoon
loof. Wellicht is de kans op verontreiniging bij inschakeling van mechanische
hulpmiddelen iets groter dan bij volledig handwerk. Daar staat echter tegen
over dat door deze mechanisatie een aanzienlijke tijdsbesparing en werkver-
lichting kan worden bereikt.
Mede daardoor kan onder gunstige omstandigheden belangrijk meer worden
gepresteeerd. In de toch reeds drukke periode op de gemengde bedrijven kan
dit het nodige perspektief bieden.
A. OOGSTMETHODEN VAN BIETELOOF
1. Machinaal koppen en verzamelen van het loof in langs- of dwarszwaden
Van de huidige bieterooimachines zijn de meeste uitgerust met een blad-
verzamelinrichting. Een klein gedeelte ervan brengt het bieteloof op langs
zwaden, terwijl de machines die het blad in dwarszaden afleggen het meeste
gangbaar zijn.
Het zal vooral van de verdere verwerking van het bieteloof afhangen of
langszwaden dan wel dwarszaden gewenst zijn. Een langszwad van zes rijen
bieteblad zal gemiddeld ca. 10 kg bieteloof per strekkende meter bevatten,
terwijl een flink dwarszwad al gauw 100 kg per strekkende meter bevat. Het
behoeft geen twijfel dat een flink, goed gevormd dwarszwad minder met grond
verontreinigd zal worden dan een langszwad waarvan een veel groter gedeelte
met de grond in aanraking komt.
2. Loofklapper en de bietekoppenverzamelaar
Een vrij nieuwe ontwikkeling is het verspreiden van bieteblad met behulp
van een aangedreven loofklapper. Hierna worden de bieten normaal gekopt.
De opbrengst aan koppen kan uiteraard sterk variëren, maar bedraagt ge
middeld ca. 10 ton per ha. Doordat de bladmassa op het land achterblijft, be
tekent dit een welkome bijdrage tot de organische stof voorziening van de
grond, temeer omdat het een in verhouding grotere bemestingswaarde heeft
dan de kop. Ongeveer 80°/e van de totale bemestingswaarde blijft op deze
manier op het veld. Al naar gelang de mogelijkheden van aanbouw zal de
apparatuur een investering vragen van 2.000,3.000,
B. WERKTUIGEN VOOR HET LADEN VAN BIETELOOF
Op talrijke bedrijven wordt het loof, althans voor een deel, benut voor
voederdoeleinden. Dit houdt in dat dit produkt op de een of andere wijze
geladen moet worden.
I. Groenvoerladers
Groenvoerladers zijn aan de voorzijde voorzien van een opraaphaspel, waar
mee het produkt goed kan worden opgenomen. Daarachter volgt een opvoer
en transportmechanisme waarmee het bieteloof op een wagen kan worden
gebracht.
Trekker-voorlader (K. G.) voorzien van groenvoedervork met afschuifbord voor
o.a. het laden van bietenloof.
Van deze laders zijn in ons gebied de Diadem en de Harras de meest be
kende machines. Deze laders worden achter de trekker gekoppeld en d.m.v.
de aftakas aangedreven. Het loof komt op een aangekoppelde wagen terecht.
Voor het werken met deze laders is men aangewezen op langszwaden, om
dat dwarszaden een te grote hoeveelheid materiaal per strekkende meter be
vatten. Om de wagens voldoende te kunnen afladen is naast de trekker
chauffeur minstens één man op de wagen nodig om te stapelen.
Laden zonder voerlegger is mogelijk indien de wagen voorzien is van
oogsthekken en de lader uitgerust is met een werp- of verlengband. Wanneer
de bodemomstandigheden gunstig zijn, kan een zeer grote kapaciteit behaald
worden.
Naast de originele groenvoerladers zijn de laatste jaren enkele bieteladers
ingezet voor het laden van bieteloof, o.a. de Hilleshög en de La Picarde. Met
deze machines kan men ook goed loof uit langszwaden opladen, wanneer de
omstandigheden gunstig zijn.
Dat hiermee zowel de bieten als het bieteloof geladen kunnen worden,
komt de rentabiliteit van dit werktuig ten goede. Naast de trekkerchauffeur
voor de lader zal een tweede trekker met chauffer nodig zijn voor de mee
rijdende wagen.
2. Laadwagens
Een nieuw type wagen welke de laatste tijd in tientallen merken op de
markt verschijnt is de laadwagen (loswagens). Deze worden voorzien van een
opraapmechanisme waardoor hooi en groenvoer uit het zwad zonder handwerk
geladen kan worden. Bij het werken in bieteloof is wel gebleken dat het op
raap- en opvoermechanisme aan hoge eisen moet voldoen. Wanneer de om
standigheden op het veld gunstig zijn kan men op snelle wijze uit langszwaden
bieteloof laden. Omdat het laden geheel door één man kan geschieden (trekker
chauffeur), zou dit voor vele bedrijven een aantrekkelijke methode kunnen
