Ook in Amerika stijgen
de grondprijzen
Het schip van Staat vaart te wel
Niets voor niets (I)
Niets voor niets (il)
W isl dat
3
(Vervolg van pag. 1)
van Landbouw, die deel uitmaakt van een regering, landbouwprijzen weer een evenwicht hoopt terug
die de kosten zo weinig in de hand heeft gehouden te vinden. Het is el in flagrante tegenspraak met
en die nog geen voldoende blijken heeft gegeven de uitspraak, dat ook voor deze Regering de ver-
de kostenstijgingen in de naaste toekomst te kun- betering van de positie van de landbouwende be
nen tegengaen, in Brussel de voorgestelde prijzen volking een zaak is, die zeer hoog op de urgentie
voor de melk, het rundvlees en de suikerbieten aan lijst staat. Of zou deze lijst door de harde wind en
de hoge kant vindt. de moeilijke bestuurbaarheid van het „schip van
Hieruit blijkt, dat deze Regering weer naar het Staat" over boord gespoeld zijn?
oude middel grijpt en in de eerste plaats via de
Ir. M. A. GEUZE
IN de vorige eeuw werden via de Amerikaanse Spoorwegmaatschappijen daar gronden uitgegeven
voor een appel en een ei ofwel een paar dollar per acre (gemet). Volgens „Time" van 29 april
j.l. is ook in het land van de onbegrensde mogelijkheden en het land van naar wij in Europa
meenden de onbegrensde ruimte dit alles volledig veranderd en beginnen allerlei grenzen zich
ook daar reeds af te tekenen. Waar veel ontwikkelingen van de overzijde van de oceaan zich met
enkele tientallen jaren vertraging naar Europa plegen over te planten, is er nu wat de landprijzen
betreft een omgekeerd verschijnsel aan de gang. De landprijzen in de Ver. Staten kruipen al sinds
25 jaren omhoog en de laatste tijd is er zelfs meer sprake van een sprint met een stijging van 6
per jaar. Op sommige plaatsen, zoals in het hart van het maïsdistrict (Iowa) of een zuidvruchten
centrum (Florida) bedroeg die stijging in één jaar tijds 10
Een boerderij in Indiana die een jaar geleden voor een kleine ƒ3.000,— per ha werd verkocht,
bracht nu doorverkocht reeds 4.500,— per ha op. Weiland 40 km ten noorden van Houston in Texas
liep op van een dergelyke prijs tot 9.000,— per ha. Doch dit lag dicht bij een olieveld!
'«WANNEER een buurman bü zijn collega komt om
even een wagen te lenen, zal hem dat zelden
geweigerd worden, tenzij de collega de wagen moei
lijk kan missen of deze ongeschikt is voor het be
doelde transport.
De instelling van hulpvaardigheid siert de mens
en is bovendien in een groot aantal gevallen kosten
besparend. De landbouw wordt door de gedachte
van elkaar even helpen gesterkt, de samenleving
wint aan kracht door deze transacties met gesloten
beurzen. Aldus Ir. F. Coolman in „Landbouwmecha
nisatie" van juni 1966.
Anders wordt het, wanneer deze hulpvaardig
heid overgaat in een al of niet tevoren doelbewust
afgesproken vorm van samenwerking bij bepaalde
karweien of in een geregeld uitlenen van duurdere
dingen, kortom bij zaken waar meer tijd mee is
gemoeid en/of waarmee grotere investeringen ge
paard gaan. Om te voorkomen dat de hulpvaardig
heid dan als een last wordt gevoeld, is het goed
dat er een van geval tot geval variërende tegen
prestatie wordt geleverd en wel in de eenvoudigste
vorm hiervan: betalen Vooral wanneer het gaat om
het tijdelijk gebruik van werktuigen die vele hon
derden, ja vaak meerdere duizenden guldens hebben
gekost, is betalen beslist nodig. Zoals een garage
houder bij de verhuur van een auto niet alleen ben
zine en olie rekent, maar ook rente, verzekering,
afschrijving e.d. incalculeert, zo zal bij een betaalde
samenwerking tussen twee of enkele boeren ook
naar een betaling van alle kosten moeten worden
gestreefd. Tot een berekening van enige winst zal
men meestal niet willen en moeten gaan.
De vraag blijft echter, hoeveel men precies zal
kunnen rekenen, bijv. t.a.v. afschrijving, onderhoud,
etc. De vergoeding moet derhalve de kosten ook een
zeker risico dekken, bijv. voor extra reparatie
kosten als gevolg van breuk. Immers door geld te
accepteren aanvaardt men het „verhuurdersrisico".
Men wil anderzijds voor deze wat moeilijk te be
rekenen zaken ook weer niet teveel vragen: het to
taal bedrag moet binnen de perken der redelijkheid
blijven.
Om aan het probleem van het wat onsympathieke
loven en bieden bij hulpverlening tegemoet te
komen, stelde de Stichting Onderzoek-Centrum voor
tie Landbouw in de IJsselmeerpolders een boekje
samen met de vele tarieven (kostprijsnormen), die
ais een richtlijn kunnen dienen voor de landbouwers
In de nieuwe periode voor de verrekening van over
Mi weer geleverde hulp met machines en arbeids
kracht. Een lofwaardig initiatief, dat in alle land
bouwgebieden zou moeten worden nagevolgd. Het
vroegere helpen voor niets zal dan in beide beteke
nissen „gewaardeerd" worden. Een suggestie van
Ir. Coolman, die wij gaarne onderschrijven
Dezelfde hierboven omschreven moeilijkheden
voor verrekening van kosten kunnen eveneens ge
constateerd worden bij het onderling uitlenen van
arbeidskrachten van het ene aan het andere bedrijf.
Geregeld wordt ons gevraagd hoe hoog in feite
de kosten zijn die boven het betaalde loon doorbe
rekend moeten worden om de sociale en andere
lasten op het loon te dekken die de werkgever in elk
geval in één of andere vorm dient te betalen.
Onderstaand geven w\j ter informatie een over
zichtje van de verschillende premiepercentages van
de Sociale Verzekering (in °/o van het premieplichtig
inkomen). Tevens is daarin verwerkt de te ver
wachten premiepercentages tot 1970, indien aan het
voornemen van de regering tot het invoeren van de
arbeidsongeschiktheidsverzekering, de volksverzeke
ring zware geneeskundige risico's en de wijziging
Ziekenfonds Wet gevolg wordt gegeven.
Daaruit blijkt dat deze lasten in de komende
jaren nog belangrijk zullen sty gen. Tevens willen
wij er op wijzen dat nog geen rekening is gehouden
met enkele andere lasten die de werkgever be
taald, zoals vakantietoeslag, verletdagen, onwerk
baar weer en andere tegenvallers. Het is, behoudens
de vakantietoeslag die 6 n/e bedraagt, bijzonder moei
lijk de kosten hiervan in een percentage van het
loon uit te drukken, daar e.e.a. afhankelijk is van
omstandigheden die van bedrijf tot bedrijf kunnen
verschillen.
VOLKSVERZEKERING
1966
1967
1970
Alg. Ouderdoms Wet
8,7
9,2
9,2
Alg. Weduwen-Wezen Wet
1,5
1,5
1,5
Alg. Kinderbijslag Wet
2,1
Verz. Zware Geneesk. risico's
1,6
2,-
12,3
12,3
12,7
WERKNEMERSVERZEKERINGEN
(premie door werkgevers op te brengen)
Arbeidsongeschiktheidsverz.l)
3,7
3,8
Werkloosheid verz.
1,-
1,-
1,-
Ziekte Wet2)
6,-
7,-
7,-
Ziekenfonds x)
5,8
5,8
6,-
Interim Wet Invaliditeit
2.4
Ongevallen Wet
1,3
Kinderbijslagwet loontrekkenden
3,-
3,-
3,-
19,5 20,5 20,8
Helft van de premie op te brengen door werk
nemers.
Voor de land- en tuinbouw wordt hiervan 1
van de premie door de werknemers betaald.
BL
IIET gaat veel te snel, zeggen de experts. We
verkopen eigenlijk niet eens, we noteren al
leen maar orders. En een makelaarsfirma, die in
30 jaar tijds 7500 boerderijen verhandelde, ver
klaarde: „De voorraad goede boerderijen loopt
hard terug".
De oorzaak van dit effekt blijkt gezocht te moe
ten worden in een hoek, die ook wij kennen: de
noodzaak tot schaalvergroting. Vaak komt de druk
op de prijzen van boeren die grotere bedrijven
nodig hebben om hun steeds duurdere inventaris
sen te kunnen financieren. Dit bracht echter mee,
dat in de laatste 10 jaren de prijzen van agrarische
grond 60 sneller gestegen zijn dan het boeren-
inkomen zelf. Daarmee is de oude economische
theorie omvergeworpen dat de waarde van grond
afhankelijk is van de rentabiliteit. Wel is ook het
winstvermogen, het inkomen in 1965 groter ge
weest dan ooit tevoren. Het totale agrarische in
komen passeerde voor 't eerst de 15 billioen dol
lar. Ook verwacht men daar iets van het pro
gramma „Voedsel voor Vrijheid" voor de ontwik
kelingslanden en dat jaagt de expansie op.
IN de omgeving van grote steden wordt veel
land opgekocht uit speculatieve overwegin
gen. Men mikt op stadsuitbreiding en wegenaan
leg en dergelijke. Ook in Amerika speelt de infla
tie verder een rol, zij het niet als hier. Maar som
mige beleggers laten zich toch door dit argument
bewegen land te kopen. Er komen gevallen voor
van verviervoudiging van de prijs in luttele ja
ren tijds en een en ander heeft op sommige plaat
sen zo'n omvang aangenomen dat toch maar wei
nige gelukkige eigenaars ooit van de beoogde voor
delen zullen profiteren.
Er is nog wel zoveel ruimte in Amerika dat de
boereneigenaren, die met hun boerderij aan een
stadsrand liggen en deze duur kunnen verkopen,
rustig elders in een minder duur gebied een nieuw
bedrijf kunnen aankopen.
In Californië, schrijft „Time", zijn de landprij
zen sinds 1957 met 60 omhoog geschoten en
boeren die juist ten zuiden van de wereldstad Los
Angeles wonen vertrekken op de zo even be
schreven wijze van daar naar de 800 km noorde
lijker gelegen vruchtbare Sacramento Valley. Het
gevolg is echter dat daar de landprijzen inmiddels
behoorlijk omhoog zijn gelopen.
Wanneer wij zien wat zich in ons land af
speelt en b.v. de invloed van de onteigeningen
in de omgeving van Rotterdam en Antwerpen
in dit opzicht nagaan en voorts kennis ge
nomen hebben van het artikel van Ir. Knott-
nerus vorige week dan geeft dit de mede
delingen van het Amerikaanse weekblad be
paald een apart en ook voor ons zeer interes
sant reliëf.
L^R vorige week een zeer belangrijke bijeenkomst is geweest in de Prins van Oranje, Goes?
Het Landbouw Coöperatie Centrum Z. W. Nederland, meer bekend als het L.C.C., heeft een
z.g. bankendag voor het Deltagebied, georganiseerd. Speciaal voor onze Boerenleenbanken was het
dus een wel zeer belangrijke dag, maar eveneens voor ieder die belang stelt in de problemen van de
agrarische sector.
Het punt dat aan de orde is gesteld was de problematiek van de BEDRIJFSOVERDRACHT en be
grijpelijkerwijs was de belangstelling hiervoor groot. Een drietal sprekers heeft, elk op eigen wijze,
hun licht laten schijnen op dit moeilijke probleem, of liever op de vele problemen die zich bij de be
drijf soverdracht voordoen. Hieraan wordt, elders in dit nummer ruime aandacht besteed.
rr/E mogen gerust stellen dat het vraagstuk van de bedrijfsoverdracht zeer veelzijdig is belicht.
Natuurlijk konden de sprekers, hoe deskundig ieder op eigen deelterrein ook, de problemen
niet voor ons oplossen. Dit hadden we ook niet verwacht. Wat wel plaatsvond was het stellen van
een goede diagnose van het geval en dit is bijzonder nuttig.
Nog maar al te dikwijls hoort men theorieën verkondigen en zien we praktische toepassing die aller
lei gevaren in zich bergen.
Hiertegen is door de drie sprekers gewaarschuwd en op deze wijze heeft het L. C. C. de agrariërs
in ons gebied gewaarschuwd en daarmee een dam helpen opwerpen tegen allerlei verkeerde en on
doordachte praktijken.
Uit de zeer grote reeks van vragen die werden ingediend en die door een forum, bestaande uit
de drie sprekers en onder leiding van de secretaris van het L. C. C. de heer Dijkgraaf, werden be
antwoord bleek duidelijk dat de behandelde stof zeer in de belangstelling staat.
ll/l EN heeft het het forum niet gemakkelijk gemaakt, terwijl bovendien de forumleden onder-
ling ook nog diverse moeilijkheden naar voren brachten. De conclusie inzake het behandelde
zouden we zo willen stellen, dat de sprekers van een gematigd optimisme blijk gaven, maar ander
zijds over zoveel werkelijkheidszin beschikten, dat niet alle pessimistische geluiden werden geban
nen. Het probleem is moeilijk en er zijn zeer vele moeilijkheden te overwinnen, maar in het alge
meen achtte men het niet onoplosbaar.
Natuurlijk kunnen er zich gevallen voordoen, waarvoor geen goede oplossing is te vinden, maar dit
is bepaald niets nieuws. Nog zeer goed herinner ik mij hoe een halve eeuw terug zich ook bij de
bedrijfsoverdracht allerlei moeilijkheden voordeden, ook al kenden we toen de begrippen inflatie en
wanverhouding tussen verkoopwaarde van de grond en de rentabiliteitswaarde (gebruikswaarde)
daarvan niet of in veel mindere mate.
Al met al een mooie dag voor het L.C.C. en daarmee voor agrarisch Z.W.Nederland. We wa
ren het geheel met de voorzitter Ir. Luytjens eens, dat op deze wijze wordt medegewerkt aan een
goede begripsvorming waardoor de foutenkans bij de bedrijfsoverdracht kan worden verkleind
MEIJERS.
