PLATTELANDSJEUGD
TOEN - NU - STRAKS
Schouwen-Duiveland
P. J. G.
Dit Schouvven-Duiveland-nummer is
tot stand gekomen met medewerking
van Joke van Schelven, Adrie Boleijn,
Jaap Schoof, Co van der Valk, Con-
stand van Schelven, Jan Gaanderse.
Stadsescholieren op Schouwen-Duiveland
12
Deze week kunt u kennis maken met de afdeling Schouwen-Duiveland; de volgende week bent u
onze gast op de jaarlijkse sportdag te Nieuwerkerk, waar velen de sportieve prestaties van de P. J. G. tot
uiting zullen doen komen. Op deze manier komt u iets te weten over het schier-eiland waar u dan de
gast bent.
TOEN
SCHOUWEN-DUIVELAND is ontstaan rond het begin van onze jaartelling. Achter de strand wallen
ontstonden uitgestrekte veengebieden. Bij storm zijn hier grote gaten in geslagen. Het hierdoor
binnenstromende water zorgde er voor dat het land langzamerhand met een laagje slib bedekt werd.
De stroomgaten werden groter en zorgden voor de afscheidingen tussen de verschillende delen. Al in
de tweede en derde eeuw was er bij Haamstede een Romeinse vesting die de Scheldemond beheerste.
Er moet in die tijd al een levendige handel geweest zijn met Engeland. Waren er toen alleen nog maar
nederzettingen op de hoger gelegen delen, later gaat men grote delen bedijken. Er komen vele plaat
sen, waarvan er weer verschillende verdwijnen, bij de vele overstromingen of stormrampen die het
eiland teisteren. Voorbeelden hiervan zijn Borrendamme en het bekende Westenschouwen, in de Han-
zetijd een machtige stad, die leefde van handel en visserij. De vissers vingen een zeemeermin. Haar
echtgenoot ontstak in woede en sprak het overbekende:
„Westenschouwen!
't Zal u rouwen,
Het ontroven mijner vrouwe;
Westenschouwen zal vergaan
Slechts de toren zal blijven staan".
EN inderdaad is de haven verzand, de toren is
tot 1845 blijven staan en toen gesloopt. Niet
alleen deze plaatsen verdwenen in zee, talloze
andere plaatsen volgden. Zierikzee kwam op als
centrum. Gesticht in 849 door Zierik kreeg het in
1248 stadsrechten van graaf Willem II. Zoutwin
ning, meekrapteelt, handel en visserij brachten
haar tot ongekende bloei. In de 15e eeuw begon
men met de bouw van de St. Lievens-monster tor en
met de kerk. De toren moest 200 meter hoog wor
den, maar pest, branden, dijkbreuken en zeerovers
luidden de teruggang in en de toren werd nooit
af&emaakt. In een brief uit 976 is er sprake van
schapen die ten (noord) oosten van Zierikzee gra
zen. Later wordt deze streek het verbanningsoord
van Karei de Grote. Hij stuurde er Saksen naar
toe. Door de vele koortsen en de ongezonde toe
stand kreeg het de naam Duivel-land.
Vele overstromingen en veldtochten teisterden
het eiland. Stukken land gingen verloren, op an
dere plaatsen werd land aangewonnen. De Gouwe
slibde dicht. Langzamerhand vormde zich het
eiland zoals we het nu kennen. In 1944 werd het
eiland geïnundeerd. Vele plaatsen werden zwaar
gehavend in het laatste oorlogsjaar, toen Schou
wen-Duiveland nog bezet was en overig Zeeland
al bevrijd. Na de oorlog werd met de opbouw be
gonnen. Deze opbouw vorderde gestaag, tot op
1 februari 1953 ook Schouwen-Duiveland getrof
fen werd door de watersnoodramp. 531 slachtoffers
werden geteld, bijna 1/3 van het totaal aantal
slachtoffers. De schade was zeer groot. Het lande
lijke verwoestings-percentage lag op 1,8 Voor
gemeenten als Nieuwerkerk, Ouwerkerk en Kerk-
werve resp. 58,3 59,3 en 59,4 Ondanks de
verslagenheid werd de opbouw krachtig ter hand
genomen. Schouwen-Duiveland werd een ruil- en
herverkavelingsgebied. En toen op 6 november
1953 om vier minuten vóór twaalf 's avonds het
laatste gat bij Ouwerkerk gesloten werd, ging het
leven opnieuw verder op weg naar een toekomst
achter de dijken van de Deltawerken.
NU
SCHOUWEN-DUIVELAND is nu een modern
eiland. Na de ramp zijn er nieuwe wegen ge
komen, die op vele plaatsen beplant zijn. Het land
GONGSLAG 7e RONDE
De schrijver dezer stukjes hoopt u allen volgen
de week te Nieuwerkerk te vinden. Hopelijk dat u
evenals hem gefascineerd wordt door het vele
beenwerk, waar ongetwijfeld een ruime kollektie
van te zien zal zijn, en gekluisterd langs het lijntje
staande, hevig kauwgom kauwend de verrichtin
gen van zijn favo;rieten' en „rietjes" te volgen.
Mag de verzinner van deze verhaaltjes u een
goede suggestie aan de hand doen? Vergeet u
vooral niet uw spieren na afloop van de sportdag
soepel te houden Beste remedie: bezoek „The
Moonlight Stars". Speciaal adres: het „Huis van
Nassau" te Zierikzee. Zitting vanaf 20 uur.
S.
is geëgaliseerd en verkaveld. Vele boerderijen zijn
gesaneerd en in de polder geplaatst. Zodat men
nu langs de rechte polderwegen vele nieuwe boer
derijen ziet staan. De uitvoering van de Deltawer
ken is in volle gang. De Grevelingendam verbindt
ons eiland met Goeree-Overflakkee, en de werk
zaamheden aan het Brouwershavense Gat zijn al
begonnen.
Het eiland ontwikkelt zich tot toeristische trek
pleister. In de tijd dat het nog alleen per boot be
reikbaar was, hadden velen het er voor over om
zeven of acht uur voor de boot bij Zijpe te wach
ten. Nu kan men uit Holland ons eiland via de
Grevelingendam bereiken. Uit het zuiden komt
men er via de Oosterscheldebrug. Reeds nu is de
toenemende drukte goed merkbaar. Niet alleen op
de Schouwse stranden, zelfs de meest afgelegen
polderwegen worden door de toeristen of door de
vele sportvissers ontdekt. De toerist kan verder
zijn hart ophalen aan de 600 gebouwen, die de Zie-
rikzeese monumentenlijst telt, waaronder de pas
gerestaureerde poorten. Ook Brouwershaven stelt
zijn oudheid in dienst van de toerist. Jacob Cats
ziet er op toe dat alles rustig verloopt. Vlak bij
Renesse staat slot Moermond, vroeger een kasteel,
nu vestiging van de Outward Bound School, een
„hardingskamp" voor jongens. Wie door Schouwen
rijdt ziet ongetwijfeld de delingsdijk, bedoeld om
bij een nieuwe dijkdoorbraak er voor te zorgen dat
niet de hele polder Schouwen onderloopt. Op vele
plaatsen zullen de houten huizen opvallen, meren
deels geschonken na de ramp door het buitenland.
Vele dorpen kregen geschenken in de vorm van
gebouwen e.d. Het grootste en mooiste is ongetwij
feld het Rode-Kruisziekenhuis bij Zierikzee, ge
schonken door Zweden.
Het eiland leeft hoofdzakelijk van de landbouw.
Er zijn maar twee industrieën vai? betekenis, bei
de te Zierikzee. Vele mensen, afgevloeid uit de
landbouw, pendelen naar Rotterdam. Te Brou
wershaven, Zierikzee en Bruinisse heeft men een
vissersvloot die op garnalen en misselen vist. Jaar
lijks terugkerende festijnen zijn de mosselfeesten
te „Bru" en in „de stad", waar men mee mag varen.
De Schelphoek en de caissons van Ouwerkerk zijn
nu toeristische trekpleisters, evenals de reusach
tige kreken die hier in het land gespoeld zijn. Vele
van deze punten kan men vinden door straks de
uit te zetten A.N.W.B.-route te volgen.
STRAKS
O CHOUWEN-DUIVELAND zal in de toekomst
omringd zijn door grote zoetwaterbekkens,
ideale plaatsen voor rekreatie, voornamelijk zei
len. Planologen hebben voorspeld dat Zierik
zee in het jaar 2.000 vijftigduizend inwoners zal
hebben. Het zal dan liggen aan de noord-zuid
spoorlijn, die Rotterdam verbindt met de tunnel
onder het kanaal naar Engeland. Het eiland zal
zich dan waarschijnlijk nog meer gaan instellen
op toeristen. Het eiland zal zijn rustig karakter
verliezen. Vele plaatsen zullen uitgroeien tot
een soort villadorpen, waar de hogere ambte
naar woont, die dus naar zijn werk gaat foren
sen. Duiveland maakt een kans om tot tuin
bouwgebied uit te groeien, terwijl Schouwen
zich nog meer op de toeristen zal specialiseren.
Verder zullen er misschien langs de kusten hier
en daar jachthavens verrijzen. In het landschap
zal weinig veranderen, omdac ons eiland een
buffer moet blijven tussen het geïndustriali
seerde Waterweggebied en het gebied rond de
Westerschelrie, dat dan waarschijnlijk ook sterk
geïndustrialiseerd zal zijn, Wat de toekomst zal
brengen weet niemand, maar men zal mee moe
ten gaan, niet te hard vooruit lopen, en ook niet
achteraan komen, maar vooral niet stil blijven
staan.
QNLANGS is er een groep scholieren van het O. Huijgens Lyceum uit Voorburg een week op ons
eiland geweest. Het kontakt tussen de Z. L. M. en dit lyceum bestaat al verscheidene jaren.
Dit jaar bestond de groep uit 22 scholieren van 15 t/m 19 jaar, die bij landbouwers waren onder
gebracht. Graag willen wij op deze pagina aandacht aan dit bezoek besteden.
We zijn nog steeds van mening dat er vanuit de landbouw veel meer kan en moet worden gedaan,
om meer begrip en inzicht te verschaffen aan mensen die niets of weinig van de agrarische sektor
weten. Er zijn genoeg mogelijkheden om dit te verwezenlijken, bijv. zoals hier gebeurd is, door adop
tie van een schoolklas, verder door kontakten te leggen met verenigingen in een stad, in het zomer
seizoen het rondleiden van toeristen met een landbouw excursie in samenwerking met de V.V.V. enz.
Zelf hebben we met een zestal enthousiaste scholieren een aardig gesprek gehad. We hebben eens
naar hun mening gevraagd over een aantal dingen waarvan er hier een paar volgen. Een vraag was:
wat heeft tot heden op jullie de meeste indruk gemaakt of wat is jullie het meest opgevallen? Daar
bij kwam toch unaniem en heel duidelijk naar voren:
1. Ze stonden versteld van de boeren waarmee ze in kontakt kwamen, ze vonden ze zeer ruim den
kend. 0
2. De verhouding boer-personeel was heel anders dan ze gedacht hadden.
3. Ze vonden de landbouw erg gemechaniseerd.
4. De boeren rijden hard met de auto (waarschijnlijk door de zaaidrukte)De vrouwen kunnen het
stuur ook goed hanteren.
5. De families waar ze verbleven waren bijzonder vriendelijk en gastvrij.
6'. Naar iedereen die men onderweg tegenkomt steekt men zijn hand op.
QOK een vraag naar hun mening over de leefwijze van het boerengezin. Ze vonden het een beetje
moeilijke vraag, maar na wat heen en weer gepraat kwamen er de volgende antwoorden:
1. Het gezin vormt een grotere eenheid dan in de stad.
2. Als de boer in huis is heeft hij direkt aandacht voor de kinderen en het is niet zo, zoals enkelen ge
dacht hadden, dat hij zich nergens wat van aantrekt.
3. Het is een onregelmatig leven als gevolg van arbeidspieken.
4. Er wordt erg veel naar televisie gekeken, maar men gaat toch vroeg naar bed.
5. Er wordt weinig gerookt en ook niet veel gesnoept, maar wel veel koffie gedronkeai.
6. Ze hadden de indruk dat er nog vrij intensief aan het verenigingsleven wordt deelgenomen.
HAiV als slotvraag: Wat hebben jullie voor je zelfwaan deze week gehad? Er werd direkt op ge-
reageerd met te zeggen dat wanneer ze thuis waren en de term „boer zonder kop" zou worden
gebruikt ze die meteen zouden veranderen in „boer mèt kop" omdat ze toch wel hadden ingezien,
vooral door de groepdiscussie, dat er toch heel wat in dat hoofd van die boer zit.
Er was er één die meer naar het weerbericht ging luisteren. Ook vonden ze dat een week eigenlijk
te kort was om een goed inzicht van de landbouw te krijgen. En dat ze er voortaan niet vanuitgaan dat
iedere boer lid is van een politieke partij die genoemd is naar een vogel die je in mei hoort roepen.
