De afzet van konsumptie-aardappelen in het Zuid-Westen
Voorjaarswerk in de Land- en Tuinbouw
DE
Marktontwikkelingen maken aanpassingen aktueel
L. C.C
Goes
De Coöperatieve Telers Vereniging te Zierikzee, schakel tussen producent en
afnemer, in een modern gebouw.
IN 1965 weiden in het zuidwestelijk zeeklei-
gebied 23.000 van de totaal 56.000 ha in Ne
derland verbouwde konsumptie-aardappelen ge
teeld. In dit areaal neemt Bintje met 69 °/o de
eerste plaats in. Ook de Eigenheimer bezet een
aanmerkelijke oppervlakte (15% °/o).
Afzet vindt plaats op de markt voor binnen
landse konsumptie en op de toeleveringsmarkt voor
export en fabriekmatige veredeling (frites, chips
en dergelijke).
De toelevering van de telerspartijen aan deze
markten is steeds verzorgd door de kollekterende
landhandel, een groep van handelaren en kom-
missionairs die als zodanig een vertrouwde scha
kel vormen tussen teler en afzet-groothandelaar.
Afhankelijk van de eigen sorteer- en opslag mo
gelijkheden neemt deze landhandel de telerspar
tijen hetzij gesorteerd of als veldgewas van de
telers over.
TECHNISCHE MOGELIJKHEDEN
EN ORGANISATIE
HE technische mogelijkheden van de aardappel-
bewaring die vroeger hoofdzakelijk in kui
len plaatsvond zijn de laatste jaren sterk ver
beterd. Het systeem van met buitenlucht gekoel
de bewaarplaatsen werd steeds meer toegepast.
In de vijftiger jaren zijn daarvoor een veertigtal
coöperatieve aardappelbewaarplaatsen in het zuid
westen gesticht. Organisaties, voortspruitend uit
overleg tussen naburige aardappeltelers. Momen
teel funktioneren in Zuid-Holland twintig coöpe
ratieve bewaarplaatsen, in Zeeland zestien en in
West Brabant zes. Daarnaast leggen enkele be
staande aan- en verkoop verenigingen zich in een
aparte afdeling ook speciaal toe op de beharti
ging van de belangen van de aardappeltelers in
hun werkgebied.
Naast de bewaarfunktie hebben deze coöpera
tieve bedrijven ook, in toenemende mate verzor
gende funkties gekregen. Bij de oogst wordt al
een groot beroep op de ontvangstorganisatie en
-kapaciteit gedaan. De mechanisatie van de oogst
is afgestemd op zo hoog mogelijke arbeidsproduk-
tiviteit. Zo is het systeem gegroeid van rooien los
op de wagen met direkte afvoer naar de defini
tieve opslagplaats. Om snel te kunnen werken en
beschadiging tot het uiterste te voorkomen wordt
niet alle grond door de rooimachine uitgezeefd*
De aangevoerde aardappelen bevatten dan ook
nog veel grond, die uitgezeefd moet worden om
de aardappelen grondvrij op te kunnen slaan.
De ontvangstkapaciteit moet erop afgestemd zijn,
dat de werkende rooimachines aan de gang kun
nen blijven. Dat is een veelbetekenende eis, want
de rooikapaciteit is groot. Bij goed werkbaar weer
kan de oogst in acht tot tien dagen van het veld
gehaald worden. In de onderscheiden gebieden
Zeeland, Zuidhollandse eilanden en West Brabant
lopen alleen al van het CEBECO-merk AMAC
respektievelijk 55, 18 en 6 eenrijige en 54, 38 en
6 tweerijige rooiers.
Deze, jongste ontwikkeling stelt de besturen
van de bewaarplaatsen voor de nodige problemen.
In samenwerking met de CEBECO-technische
dienst, de rijkslandbouwvoorlichtingsdiensten, ir.
X). C. M. Boonman te Wageningen en het IBVL
wordt op initiatief van het Land- en Tuinbouw
Coöperatie Centrum naar oplossingen voor de in-
dividuële coöperatieve bewaarplaatsen gezocht.
Tijdens het verloop van de bewaarperiode is er
druk werk met het „klaarmaken" van de partijen
voor aflevering, zowel van die welke centraal
zijn opgeslagen als van die welke de leden in
eigen bewaring hebben. Steeds meer worden ech
ter de telers-bewaarpartijen centraal klaarge
maakt. Het personeelstekort op de telersbedrijven
en de grotere efficiëntie die op het centrale be
drijf gehaald kan worden door de betere inrich
ting leiden hiertoe.
FUNKTIE VERRUIMING
VOOR AFZETORGANISATIES
DEN toenemend aandeel in de afzet wordt op-
genomen door de grootwinkelbedrijven en
de veredelingsindustrie. Zowel de ene als de an
dere groep kopers hebben vergaande wensen be
treffende konstante kwaliteit, konstante toeleve
ring en liefst een konstante prijs. Deze kopers
zoeken de verwezenlijking van hun wensen in het
afsluiten van kontrakten. Het eerst wordt daar
voor kontakt gezocht met een organisatie die groot
genoeg is om werkelijk garant te staan voor zijn
toezeggingen. Wanneer de leverancier daarnaast
nog de zorg voor sortering en bewaring op zich
kan nemen, wil de koper daarvoor extra betalen.
Vooral als daarbij aan zijn speciale wensen ten
aanzien van de diverse behandelingen wordt vol
daan.
Het merendeel van de coöperatieve aardappel
bewaarplaatsen kan nu al voldoen aan de speciale
wensen van de grootkopers. De coöperatieve aan-
en verkoopverenigingen in Zeeland en West Bra
bant vormen samen met andere aan- en verkoop-
verenigingen in Nederland een afzetkombinatie
in coöperatief verband die over ruime mogelijk
heden beschikt. Bovendien neemt CEBECO ge
deeltelijk in samenwerking met een groot deel van
deze aan- en verkoopverenigingen deel in aard
appel veredelingsindustrieën. Een voorbeeld hier
van is N.V. Lanco te Ter Aar. Hierdoor is reeds
voor een deel van de aardappelen die coöperatief
worden afgezet een vaste plaats op de markt ver
zekerd.
In het gebied van de Zuidhollandse eilanden is
de Nedato een belangrijke aardappelafzetorganisa
tie. Deze organisatie wordt gedragen door een
kombinatie van vier regionale coöperatieve ver
enigingen en CEBECO-Rotterdam. De CEBECO-
afzetkombinaties vervullen als zodanig al een be
langrijke export- en groothandelsfunktie.
NIEUWE METHODE VAN PRIJSVORMING
MAARMATE de grootkopers een groter aandeel
van het aanbod opnemen zal de grootver
koper zich nauwer moeten indekken met teeltkon-
trakten. Hierdoor zal de aardappelmarkt ener
zijds sterker het karakter krijgen van een kon-
stante-prijzenmarkt, wat zeer vele telers aantrek
kelijk vinden. Anderzijds zal de resterende, niet
gekontrakteerde markt zeer spekulatief kunnen
worden. Deze markt wordt steeds nauwer en zal
steeds onevenwichtiger reageren op overschot en
tekortsituaties. Omdat de kostprijs per ha aard
appelteelt vrij hoog ligt zullen meer en meer telers
besluiten voor een direkt, dan wel indirekt kon-
trakt te telen. Deze ontwikkeling zal meebrengen
dat de feitelijke koop vervroegd zal worden tot
vóór het poten, waardoor de bestemming van de
aardappelen vast ligt en de teeltmaatregelen daar
op afgestemd kunnen worden.
Onder invloed van de technische ontwikkelin
gen en de nauwer omschreven kwaliteits- en gra-
deringseisen wordt de taak van de kollekterende
handel steeds meer omvattend en technisch ook
gekompliceerder. Aan. de eisen kan door de goed
geoutilleerde groothandelaren, waaronder de
coöperatieve bewaarplaatsen en aan- en verkoop
verenigingen een niet onbelangrijke plaats in
nemen, voldaan worden.
JkLS welverzorgd pootgoedaardappeltje dat het gehele najaar en de daarop volgende winter als een
troetelkindje van grote waarde behandeld is, moet het toch wel een rare gewaarwording zijn om
na de eerste dag aan de grond te zijn toevertrouwd met een laag sneeuw te worden bedekt. Niet alleen
de Eersteling of het Bintje werden door een aprilgrap der natuur in een winters pakje gestoken doch
ook het bietenzaad, heel zorgvuldig met een precisiemachine gezaaid deelden in deze smart. Ook de al
flink uit de kluiten gewassen wintertarwe met zijn diepgroene kleur kreeg het op die donderdagnamid
dag te kwaad met een striemende sneeuwbui bij een temperatuur van 0 graden. De eerste gerst- en
zomertarwesprietjes die net hun teer lijfje boven de grond hadden uitgeworsteld moeten toch wel enorm
geschrokken zijn bij de omarming door koude sneeuwvlokken en hebben zich wellicht afgevraagd of een
en ander niet op een misverstand berustte.
«HEER is het eens temeer gebleken dat iemand die in het agrarische vlak opereert danig afhankelijk
is van de natuur. Enkele weken klaagden de landbouwers al dat het een laat jaar zou worden en
op veel akkers werd de voorjaarsarbeid al begonnen hoewel de grond toch nog niet voldoende droog
was. Doch in het voorjaar begint het bij de boer te kriebelen en dan is er geen houden meer aan. De
machines staan welverzorgd en goed gesmeerd al met één wiel buiten de grote schuurdeuren te wach
ten op het teken van de baas waarop ze met hun tanden de grond open kunnen rijten. Het zaaizaad
ligt gereed om aan de reeds van kunstmest voorziene grond te worden toevertrouwd. De week vóór
Pasen bromde het overal op de akkers en de trekkers trokken hun gekooide wielen door het land om
weldra de zaaimachine voorzichtig in keurig nette rijen achter zich mee te nemen.
Na Pasen zijn de werkzaamheden praktisch overal gestopt door de zeer slechte weersomstandighe
den. En het ziet er nog niet naar uit dat in de komende week op dit natte land veel gedaan zal kun
nen worden.
kE fruittelers zijn van hun winterwerkzaamheden waarvan de snoei de hoofdmoot uitmaakt, over
gegaan op het voorjaarswerk. De aanblik van het veel rook veroorzakende snoeihoutverbranden
is voorbij en zo hier en daar werd het eerste geluid van de nevel- of snelspuit opgevangen. De ziekte
bestrijding vraagt alweer de aandacht en naast de mogelijke schurftinfecties zijn er dit voorjaar enorme
massa's bladluizen uit hun eieren tevoorschijn gekomen. Deze moeten vi*oeg bestreden worden, omdat
ze anders in de bloemknoppen kruipen en daar een ruïne kunnen veroorzaken. Veel kwekers hebben
hun onkruid op de bomenrij chemisch doodgespoten en het is niet uitgesloten dat in diverse niet alle
bedrijven de rest „in gras" blijft liggen. Regelmatig byhouden met de cirkelmaaier is dan de enige
grondbewerking die de kweker moet uitvoeren. Het biedt voordelen want het zwart houden kost veel
mechanisch werk. Alleen de grond moet er geschikt voor zijn, want op droge grond vraagt de grasmat
teveel vocht. De bomen staan er overal goed voor met hier en daar wat minder perebloesem. De appels
zullen weer heel rijk bloeien en het opengaan der bloesems staat bij omslaand weer voor de deur.
De lente kreeg donderdag met de vallende sneeuw een winters aanzien en de spinazie met de er
naast staande sla en radijsjes zullen heel lelijke gezichten getrokken hebben. De natuur gaat niettegen
staande winterse omstandigheden, toch door. „Ondanks deze sneeuw eten we in juni toch weer aard
beien", zei iemand die in de sneeuwbui zijn moeilijke weg zocht. En daar zullen we het maar op hou
den.
