derijen in
Zeeland
UOLGENS de gevonden gegevens heeft Leen-
dert Cornsz. de Oude zeer lang op de hof
stede gewoond; nog in 1811 komt hij voor op een
belastingkohier en reeds in 1778 is hij begonnen
als zelfstandig landman, dus in totaal zo ongeveer
35 jaren.
Het bedrijf was.onder zijn leiding nog iets in
omvang toegenomen en was al in 1801 109 gemet
groot, waarvan 18 gemet in het 17e bevang (Groot
Poelant).
Dt- zijgevel met ramen inplaats van inrijdeuren voor het koetshuis (linker helft). (xie verder pagfn* 15)
Ondergedeelte van de voorgevel met freat gemetselde hogen,
muurankers en kelder raampje.
Zeker is dus dat Dingeman J. Buurman vanaf
1761 de hofstede bewoont en beheert. Hij moet
een landman van betekenis in zijn omgeving zijn.
geweest. We zullen straks zien dat hij zijn grond
bezit nog wist uit te breiden en tevens bekleedt
hij verschillende functies in de gemeenschap. Zo
treffen we hem in 1763 aan als lid van de wees
kamer en in 1773 als schepen van de heerlijkheid
Welland.
Nog in dat jaar en in 1774 komt zijn naam voor
in de kohieren van diverse belastingen. Hij be
taalt dan familiegeld, n.l. -.10.- en „zoiitgeld"
(een recht op het zout geheven).
In 1775 is Dingeman Buurman op 2 september
overleden. Zijn weduwe, Willemijntje Krijnjsse
Wisse, zet hèt bedrijf voort. Ook haar naam vin
den we in de genoemde belastingkohieren en wel
in de jaren 1775 tot en met 1778.
Dat haar bedrijf van geen geringe omvang was
blijkt wel uit het feit, dat er in 1777 7 paarden bij
de hoeve behoorden en toen haar man overleed
bezat zij aan gronden 101 gemet en 114 roeden.
o
UET ziet er naar uit, dat het huwelijk tussen.
Dingeman Buurman en zijn vrouw kinder-»
loos is gebleven. Wij vonden althans geen enkele
aanwijzing dat dit niet zo was en als zij zelf in
1777 een testament laat opmaken, bepaalt zij daar
in dat al haar bezittingen, t.w. de hofstede (zowel
huis als schuren) en alle landerijen bij haar over
lijden zullen toekomen aan haar beide neveni
Leendert Cornsz. de Oude en Krijn Cornsz. de
Oude.
Zij moeten daartoe 1400 Ponden Vlaams inbren
gen. Verder legateert zij aan een nicht al haar
kleren en sieraden, waaronder gouden ha'arnaal-
den en een tas met zilveren beugel.
Aan enkele tantes en andere familieleden zul
len bedragen van 100 Pond Vlaams voor ieder
worden bestemd.
Hét jaar waarin de Wed. Dingeman Buurman
overleed moet wel 177-. geweest zijn. Vanaf dat
jaar treffen we haar naam nergens meer aan, doch
wel ontmoeten we regelmatig Leendert Cornsz. de
Oude, een van de beide neven dus. t)e andere
wordt niet meer genoemd en zal waarschijnlijk
zijn deel uitbetaald gekregen hebben.
I EENDERT de Oude wordt dan steeds in vele
documenten genoemd, o.a. als betaler vaia
belastingen (in 1778 en vele volgende jaren). Ook
komt hij steeds voor op het kohier voor de boom
gaarden in 1805 en een aantal jaren daarna. Hg
bezat overigens weinig boomgaard, n.l. slechte
0.130 gem., gelegen bij de hofstede en meer dan
20 jaar oud.
Verder was zijn inkomen in 1795 van dien aard
dat hij stemgerechtigd was, waarvoor ook een
voorwaarde was, dat men politiek betrouwbaar
was, dus niet uitgesproke» Prinsgezind.
Dan stond hij in 1797 niet op de lijst van de
1840-jarigen, die wapens mochten dragen. Hij
was dus waarschijnlijk toen al ouder dan 40 jaar.
Tenslotte konden we vaststellen dat Leendert
Cornsz. de Oude in 1789 tarwe van 6 gemet in
leverde en in 1796 van 8.150 gemet. Bij een telling
in 1794 had hij 50 zakken ongedorste gerst in
voorraad. De voorschriften der Bataafsche Repu
bliek bewogen zich zoals men ziet en niet zon
der reden ook vooral op het terrein der agra
rische produktie.
VAKKUNDIGE RESTAURATIE
7IJN wens is, ruim 40 jaar later, in vervulling
gegaan. „Monumentenzorg" heeft er zich kort
na de watersnood, die ernstige schade aanrichtte,
over ontfermd. Thans staat deze 17e eeuwse boe
renwoning weer in oude luister hersteld, als staal
van oerdegelijke burgerbouwkunst uit die tijd,
temidden van het Schouwse landschap.
Het metselwerk der gevels in weer intact en we
kunnen de details (trapgevel, raambogen, water
lijst, e.d.) van kundig vakmanschap bewonderen.
Ook de ramen die aan de zijgevel waren uitgebro
ken, zijn weer aangebracht. Een passende voor
deur met bovenlicht en een fraai gemetselde boog
siert de voorgevel. Vroeger werd voor de ramen
wel glas-in-lood gebezigd, dat nu plaats gemaakt
heeft voor houten roeden.
Zoals gezegd is a^n het interieur der woning
practisch niets meer van de oude stijl en indeling
overgebleven, doch wegens en koetsen zijn er
toch uit verdwenen.
DRIE EEUWEN EIGENAARS (BEWONERS)
DOVEN de voordeur in de gemetselde boog be-
vindt zich een rechthoekige hardsteen, waar
in het jaartal 1364 is gebeiteld en daarboven twee
maal de hoofdletter L. Hiermede zal aangegeven
zijn het bouwjaar en de initialen van de stichter.
Wie was deze?
Ondanks de aanwezige letters een moeilijk te
beantwoorden vraag, temeer omdat nu in 1966
niet meer beschikt kan worden over doop-,
trouw- en begraafregisters van Noordwelle. Deze
2ijn in 1940 te Middelburg verloren gegaan.
Architect Hoogenboom kon er in 1912 nog ge
bruik van maken. Hij geeft als mogelijke eigenaars
aan: Leendert Leendertsz. de Jonge of Lambreght
Lambreghtsz. die omstreeks 1660 te Noordwelle
®f Renesse woonden. Geheel zeker was hij er niet
van en hij vermeldt slechts dat deze namen in het
doopboek voorkomen.
Ondanks het gemis der bovengenoemde bevol
kingsgegevens konden we toch wat meer positiefs
over de vroegere eigenaars vaststellen.
Uit het oudst aanwezige veldboek van het Wes
ter Vierendeel van Schouwen uit 1599, dus ver
vóór de bouw van dit huis, blijkt dat een zekere
Braber hof en boomgaard, ter grootte van 3 gemet
50 roeden bewoonde, of althans bezat.
|j|OEWEL het volgende nog aanwezige veldboek
dat van 1676 i; en en dus geen aansluitende
gegevens oplevert, vonden we in oude belasting
kohieren, dat in 1660 eigenaar is Leendert Crijnse
en in 1664 (het bouwjaar dus) Leendert Leen
dertsz. Crijnse. In 1669 komt deze nog voor met de
toevoeging de Jonge, en eveneens in 1671. De bei
de hoofdletters L zijn dus hierdoor wel verklaar
baar.
Daarna, in de jaren 1672 tot en met 1675 is het
Corns. Trompert, die voor de bedoelde eigendom
men in de belastingkohieren is genoemd en hier
stemt dit overeen met het veldboek van 1676,
waarin het 17e bevang genoemd wordt: „Het Be
vang daer Crijn de Jonge in plag te wonen en nu
Corn. Trompert". Hierbij zij opgemerkt dat in dit
bevang slechts één hoeve stond.
Als volgende eigenaar treedt dan op in 1677 de
Heer van Couwenburgh en wel tot 1682. In dat
jaar overlijdt deze en zijn erfgenamen staan dan
gedurende enkele jaren als eigenaars te boek, tot
de Heer van Keetenburgh de hoeve in bezit krijgt,
welke situatie tot minstens 1694 voortduurt, waar
na aansluitende gegevens ontbreken. Deze twee
laatstgenoemde eigenaren zijn beiden in die periode
burgemeester.der stad Zierikzee geweest (zie Cro-
nijk v. Zeeland, pag. 507 en 508).
AVER de periode lopend tot 1752 ontbreken dan
y de veldboeken en pas in dit jaar wordt Jan
Dingemanse Buurman als eigenaar genoemd. In
andere stukken komt zijn naam reeds voor in 1741
en het kan mogelijk zijn, dat hij de hofstede toen
al bezat.
In 1752 was de hoeve groot 66 gemet en 124 roe
den, waarvan in het Groot Poelant 12 gemet 243
roeden, terwijl de rest was gelegen in het Groot
Bevang, Haard Bevang, Adr. Meertensbevang en
Jan Corns. Leendertsz. bevang.
Hoelang Jan Dingemanse Buurman na 1752 nog
heeft geleefd konden we niet nauwkeurig vast
stellen, doch zeker is dat hij in 1756 een testament
liet opstellen en we van hem daarna niets meer
vernemen.
yOOR het eerst in 1760 en wel op 20 augustus
is sprake van zijn zoon Dingeman Jansse
Buurman, die op dat moment ziek te bed ligt. Er
wordt, mogelijk in vérband daarmede, voor Schout
en schepenen van Welland een akte van Assumtie
en Surrogatie (toevoeging en vervanging) opge
maakt, hetgeen kennelijk betrekking heeft op de
testamentaire regelingen ten aanzien van het over
lijden van zijn vader, hetgeen in of kort vóór 1760
te dateren zal zijn.
Het jaar daarop 1761 treedt Dingeman op
als executeur van het testament van zijn vader,
waarbij van de bezittingen een deel toekomt aan
zijn zuster Adriaantje Buurman, gehuwd met Mar-
tinus Montfoort.
ÏA
