Kijkje achter de deuren bij een graszaad-verwerkingsbedrijf
14
DEZER dagen hadden wij het genoegen eens wat nader ken
nis te maken met de drogings- en schoningsafdeling, spe
ciaal wat betreft de graszaden, van het Koninklijk Kweek
bed rijf en Zaadhandel, D. J. VAN DER HAVE N.V. te Kapelle-
Biezeiinge.
Na alle verzorging die de graszaadteler aan zijn gewas geeft,
begint een nieuwe fase van bewerking. Wij zouden dit haast
kunnen noemen: „Een kijkje in de graszaadfabriek".
Droging
ZOMER 1965 zal voor vele landbouwers een herinnering blijven als een
jaar met hoge vochtpercentages. Met alle zorg wordt het graszaad na
aanvoer van de graszaadteler eerst gedroogd. Deze droging vindt plaats in
de zak, zoals aangevoerd is door de telers, waarbij de zakken niet open ge
maakt worden en onder het N.A.K.-voorplombe in de droger komen. Dit is
voor vermenging een groot pluspunt.
De droging vindt plaats met een betrekkelijk lage temperatuur, n.l. maxi
maal 30° C. Partijen met een hoog vochtgehalte worden met een lagere tem
peratuur voorgedroogd. De hoeveelheid lucht die door de zakken wordt ge
perst bedraagt circa 10 m3 per minuut per zak, waardoor toch een snelle
droging wordt verkregen.
Scheming
NADAT de droging van de graszaden heeft plaatsgevonden tot beneden
13 worden de zakken, hetzij direkt in schoning genomen of opgesla
gen in de ruime, droge opslagplaats om in de loop van de herfst of het winter
seizoen gereed gemaakt te worden. De schoning van graszaden is een tech
nisch ingewikkelde bewerking. Vooral de Poa-soorten, zoals Veldbeemdgras
Prato en Merion Blue, komen vermengd met strodeeltjes van de telers. Het
produkt is zeer kleverig en de eerste bewerking is dan ook om dit zaad aan
de „loop" te krijgen, waarvoor een z.g. zelfvoederaar wordt gebruikt.
Nadat deze zelfvoederaar de strodeeltjes en het stof heeft verwijderd,
wordt het zaad eerst van „den baard" ontdaan met een borstelwrijfmachine,
waarmee tegelijk alle stofdeeltjes afgezogen worden. Na het wrijven wordt
het zaad via een aspirateur of een klipperschoningsinstallatie nagereinigd.
Deze machine verwijdert het lichte zaad, kaf en strodeeltjes. Daarna komt
het produkt in twee trieurs, de z.g. rondkorreltrieurwaar de gronddeeltjes
en onkruidzaden verwijderd worden, daarna de z.g. langkorreltrieur die stok
jes en strodeeltjes verwijdert. Als laatste behandeling valt het zaad op een
z.g. langzeef. Dit apparaat maakt ec.i enigszins hobbelende beweging en is
uitgerust met een zeer fijn nylongaas, dat op ingenieuze wijze wordt schoon-
gehouden door rubber ballen die regelmatig tegen de onderzijde van het gaas
springen en door de hobbelende beweging de zeef schoonhouden.
Zuiverheid gewaarborgd
NA al deze achtereenvolgende bewerkingen is de schoning meestal in één
keer goed. Een aantal afwijkende partijen vormen echter een uitzon
dering op de regel. Nadat de schoning heeft plaatsgevonden volgt op het
eigen laboratorium een onderzoek op zuiverheid, bijmenging van kuituur
zaden, schadelijke onzuiverheid en kiemkracht. Bij deze onderzoeken moet
rekening gehouden worden met de zaadeisen van diverse landen. Zo stelt
bijna ieder land bij import van zaden speciale eisen ten aanzien van de zui
verheid, onkruidbezetting en kiem, welke per land steeds verschillen. Wij
kennen o.a. Engelse, Federal, Zweedse, Australische zaadwet enz. Opvallend
is dat de mensen op het leboratorium de beschikking hebben over een uitge
breide kollektie onkruiden. De zuiverheidsbepaling voor de graszaden is een
moeilijk karwei, waartoe een speciale opleiding nodig is voor de analystes.
De laatste jaren wordt in het laboratorium bij Van der Have ook een zorg
vuldige kontrole op de tetraploidie gehouden. Hiertoe zijn een aantal analys
tes opgeleid voor het tellen van de chromosomen in de plantencellen m.b.v.
speciaal hiervoor uitgeruste microscopen.
Hoge eisen aan vakmanschap
rJDENS dit bezoek is wel komen vast te staan dat aan het telen en de
voorbewerking van graszaad heel veel vastzit en dat de techniek van
drogen en bewerken van al deze partijen, waaraan zeer hoge eisen gesteld
worden, een grote mate van vakmanschap vereist.
Wij hebben in dit grote zaaizaadbedrijf zes grote installaties in bedrijf
gezien die kontinue bezig zijn met de graszaden, d.w.z, het begint des maan
dagsmorgens om 5 uur tot en met zaterdag 5 uur, in een drieploegensysteem.
Deze uitermate kostbare installaties worden in het herfst- en winterseizoen
tot het uiterste benut, om tijdig de partijen gereed te maken voor binnen
land en voor exportverlading.
Nadat het interne onderzoek op zuiverheid en kiemkracht heeft plaatsge
vonden worden er verzamelpartijen van 10 ton of meer gereed gemaakt in
originele verpakking voor diverse landen in West-Europa en daar buiten.
Onze provincie mag zich gelukkig prijzen een dergelijk vooraanstaand be
drijf te huisvesten. Daar het verbruik van weidegrassen en ook gazongras
sen in de westerse wereld steeds groter wordt, waarvoor de Zeeuwse land
bouwers het produkt leveren dat een welkome aanvulling kan zijn in het
bouwplan, niet alleen uit financieel oogpunt doch ook uif het oogpunt van
vruchtwisseling/struktuurverbetering, daar op veel landbouwbedrijven het
bouwplan een smalle basis heeft en de verbouw van suikerbieten en granen,
speciaal tarwe, een zeer grote plaats innemen.
Schoningslnstallatie een kostbare investatie.
Zorgvuldige controle op eigen laboratorium.
Droging in de zak zoals aangevoerd door de teler.
Opslag gereed voor binnenlandse afzet of export.
