De boer en tuinder als
ondernemer
De 4e tentoonstelling
Het Landbouwwerktuig 1966
Het Landbouwwerktuig 1966
s
Tijdens de persconferentie van Het Land
bouwwerktuig 1966" hield drs. R. Zijlstra een
inleiding over „De boer en tuinder als onder
nemer", waaraan wij het volgende ontlenen.
MEN kan moeilijk volhouden dat er te weinig beschouwingen worden gehouden over de landbouw-
politiek. Uit deze beschouwingen blijkt dat wij langzamerhand heel wat kennis vergaard hebben. Wilt
u gegevens over de ontwikkeling van de beroepsbevolking, de grondprijzen, de export, de veestapel, de
mechanisatie, u schudde slechts een enkele maal aan onze statistische bomen en de rijpe vruchten vallen
u in de schoot. Nu is dit niet zo erg verwonderlijk, want deze gegevens zijn nodig voor landbouwpolitieke
doeleinden en landbouwpolitiek in de zin zoals wij deze hanteren, is naar zijn aard globaal. Minder ge
makkelijk valt te ontdekken hoe de boer, bijvoorbeeld op Hoeve „Welgelegen" bij Krimpen aan de Lek,
binnen deze landbouwpolitiek zijn plaats vindt; hoe hij reageert op de maatregelen die worden getroffen.
Toch zou men dit moeten weten. Immers, hij is deze ondernemer; hij is de man die door middel van zijn
beslissingen, gecombineerd met die honderdduizend anderen, de produktenstroom op gang brengt. Hij is
de man ten wiens behoeve de land- en tuinbouwpolitiek wordt bedreven.
Een objectieve beschouwing over het ondernemersaspect van het boer zijn laat het volgende zien:
Na de Tweede Wereldoorlog valt een snelle afname te constateren van de agrarische beroepsbevolking.
In 20 jaar tijds liep deze met 40% terug. Niettemin steeg de bruto-produktie sinds 1950 met 100%, nl. van
3,4 miljard naar 6,8 miljard. De export steeg in dezelfde periode van 2,4 miljard tot 5,8 miljard gulden.
Naast deze vermeerdering van de landbouwproduktie valt ook een verschuiving te constateren in de
richting van de veredelingslandbouw. De produktiewaarde van akkerbouwprodukten steeg in 8 jaar, nl. van
1954-1962, met 12 die van de veehouderij met 42 en die van de tuinbouw met 133
Vanaf 1954 is het steeds moeilijker geworden, met name voor verschillende akkerbouw- en vee-
houderijprodukten, om deze gestegen produkten tegen een lonende prijs af te zetten, temeer waar
het niet mogelijk bleek de sterk gestegen kosten volledig op te vangen. In 10 jaar, nl. van 1953-1963,
stegen de kosten nl. met 60 terwijl de prijzen, inclusief de subsidies, slechts met 20 stegen.
WELKE CONCLUSIES VALLEN HIERUIT TE
TREKKEN:
le. dat de land- en tuinbouw in haar totaliteit
gezien, bezig is aan een enorme krachttoer; een
krachttoer, die hierin bestaat, dat vrijwel het ge
hele produktie-apparaat gemoderniseerd wordt,
waarbij intensivering en specialisering, met name
in de veredelingslandbouw, naar voren komt, ter
wijl bij aan de grond gebonden produktie, met name
de vergroting van bedrijven naar voren komt.
2e dat deze aanpassing gepaard gaat met een
belangrijke verschuiving van arbeidsintensieve naar
kapitaalintensieve bedrijven, met de daarbij be
horende afneming van het aantal in de landbouw
werkzame personen. De tuinbouw is, wat de kapi
taalintensiteit betreft, wel een heel sprekend voor
beeld. Het blijkt, dat voor onverwarmd glas rond
ƒ200.000,per ha nodig is aan investering, voor
verwarmd glas 375.000,
3e dat de aanpassing, die al bereikt is, tot de op
merkelijkste prestatie van de na-oorlogse Neder
landse land- en tuinbouw gerekend kan worden en
als bewijs gezien mag worden dat de boeren en
tuinders, ook als ondernemers in de zin van het
steeds zoeken naar nieuwe mogelijkheden, hun taak
terdege hebben verstaan.
Deze ontwikkelingen voltrekken zich enerzijds
als gevolg van de spontane beslissingen van de on
dernemer, anderzijds krijgen zij een stimulans door
de gevoerde landbouwpolitiek met als hoofdaccent
„de structuur". De belangrijkste instrumenten hier
voor zijn het onderzoek, het onderwijs en de voor
lichting, zowel door Overheid als door de Land
bouworganisaties, op ruime schaal gegeven.
Daarnaast wordt een omvangrijk programma van
cultuurtechnische werken uitgevoerd en tenslotte,
(Vervolg van eerste pag.)
kan aan de hand van het nummer teruggevonden
worden op het overzichtskaartje op de middenpagina.
De standbeschrijving moest in verband met de be
schikbare plaatsruimte kort gehouden worden. Daar
naast een aantal „nieuwtjes", zoals deze opgegeven
werden door de exposanten. Ook „Voor de Vrouw"
is er weer het nodige te vinden in de vorm van een
„ontspanningsprogramma".
CR zal weer enorm veel te zien zijn op de 4e Ten-
toonstelling „Het Landbouwwerktuig", nog meer
dan in vorige jarenZoveel dat, bij een rondgang
door de R. A. I., men wellicht het idee krijgt erin „te
verdrinken". Het verdient dan ook aanbeveling zich
van te voren te oriënteren, waarover voorlichting en
inlichtingen worden gewenst. Tracht het bezoek te
„plannen". Daarnaast kan men zich algemeen oriën
teren over de nieuwste ontwikkelingen en er zijn nut
mee doen.
Twee jaar geleden was het de spitmachine, een
nieuwe uitvoering van de bonenplukmachine, evenals
een nieuw geconstrueerde bietenrooier, die sterk de
aandacht trokken.
Wanneer men de noviteitenlijst van dit jaar bekijkt
ziet men dat er weer enkele interessante nieuwtjes
zijn. Straks als „Het Landbouwwerktuig 1966" haar
poorten weer zal hebben gesloten, zal blijken of deze
een wereldsucces zullen worden, zoals met zovele
hierboven genoemde machines het geval is geweest
Een goede reis en een goede Tentoonstelling
BI.
van meer recente datum, bevordert het Ontwikke-
lings- en Saneringsfonds de bedrijfsbeëindiging van
die bedrijven, die geen levensvatbaarheid meer be
zitten.
NIEUWE COMBINATIES
JJINNEN deze ontwikkelingen en deze politiek
opereert de boer en tuinder. De ontwikkelingen
zijn het gevolg van honderdduizenden beslissingen
van honderdduizenden boeren, die hebben zitten na
denken, rekenen en voorspellen; beslissingen heb
ben genomen met alle risico's, die er aan verbonden
waren; vaak de spijker op de kop hebben geslagen
en ook de plank volledig hebben misgeslagen.
Kortom, datgene gedaan wat iedere ondernemer
moet doen, natuurlijk in een andere entourage, met
een andere kleur, met andersoortige risico's, vaak
meer traditioneel bepaald, maar toch ondernemer.
De ondernemer die de produktiefactoren her
groepeert, zodanig, zodat er een optimaal resultaat
bereikt kan worden. Een boerenstand, die niet meer
het beste gekenschetst wordt door de beroemde
dichtregelen „en de boer, hij ploegde voort", maar
door de regel „en de boer, hij hield op met ploegen".
Hij doet niet meer hetgeen hij jarenlang gedaan
heeft. De continuïteit is verbroken.
VERANDERENDE WERELD
MAAR niet een mentale verandering bij de boer
zelf, ook de reusachtige wijzigingen in de ver
werking en afzet van levensmiddelen stellen aan
het primaire produktiebedrijf hun eisen; de ge
weldige investeringen, de opbouw van de markt, de
massale verkooppunten, dwingen de industrie tot
het stellen van eisen aan de hoeveelheid, kwaliteit
en continuïteit bij produktie en levering; de steeds
sterker wordende vervlechting van de verschillende
stadia die het produkt moet gaan doorlopen, de ver-
tikale integratie, maken de boer in toenemende mate
een rader in dit geheel.
Dr. Constandse vermeldde vorige maand op een
Congres, dat door het K.N.L.C. georganiseerd was,
ook in verband met dit vraagstuk, dat in Amerika
plm. 30 van de beroepsbevolking in de zgn. agri
business werkzaam was. Slechts 1/5 hiervan was
boer of tuinder.
In deze veranderende wereld is de boer en
tuinder verzeild geraakt. Aan alle kanten wordt op
hem ingepraat. Hij moet zich aanpassen jawel
maar waaraan Aan de gewijzigde omstandigheden
voegen wij hem zelfverzekerd toe. Ja, maar dan
druk ik mij misschien niet helemaal duidelijk uit,
zegt een boer. Ik ben 30 jaar, heb het bedrijf van
mijn vader over kunnen nemen, niet eens zo gek
duur, een gemengd bedrijf akkerbouw en vee
houderij van 25 ha, met een stal die niet erg best
meer is. Moet ik gaan overschakelen, gaan speciali
seren Een ton extra is er al gauw mee gemoeid.
Deze ton, gevoegd bij de anderhalf die ik er al in
heb zitten, betekent dat ik op dit bedrijf een kwart
miljoen gulden heb geïnvesteerd. Is dit verant
woord Wat vindt U ervan
Dit is de vraag die in allerlei variaties vandaag
naar voren komt op boeren- en tuindersvergade
ringen. De moderne ontwikkelingen hebben de schaal
van de beslotenheid, tradities en behoudenheid doen
openbarsten en zij kijken onthutst rond, alles lijkt
een vijand. Is het een wonder dat er dan een groep
is die gemakshalve ook alles maar tot vijand ver
klaart. Het Landbouwschap, de vakbonden, de grote
pers, de standsorganisaties allemaal gladde, goed
betaalde jongens, die met behulp van een onbegrij
pelijke hoogdravende terminologie als structuur,
verticale integratie, interventie, restitutie, contin-
genteringen en forfaitaire bedragen, eigenlijk maar
één doel hebben, nl. een groot deel van de nijvere
agrarische stand de nek om te draaien.
In dit spanningsveld moet vandaag landbouw
politiek worden bedreven, moeten er individuele
boeren en tuinders als ondernemers vandaag beslis
singen nemen over investeringen, produktierich-
tingen en afzet.
In deze situatie komt hy begin januari mei
tienduizenden collega's dit gebouw binnen om
de formidabele prestaties van de landbouw
werktuigenindustrie te bewonderen en dit niet
alleen, maar ook om deze aan te schaffen.
Waarschylyk heeft hy by het bekijken wel
hetzelfde gevoel als vier weken geleden zjjn
kinderen hadden toen ze door de speelgoed
afdeling van de Bijenkorf liepen.
Alleen hij kan helaas niet verwachten dat een
goedheilig man op een ochtend een maaidorser,
een bietenrooimachine of een melkmachine
voor zijn deur zet.
Hy zal hopenlyk alleen kopen, na zorgvuldige
afweging van kosten en opbrengsten en als
hy nadien de overtuiging heeft dat de „nieuwe
combinatie", die dit werktuig op zijn bedrijf
betekent er een is die de rentabiliteit gunstig
beïnvloedt, bewijst hy daarmede dat hy in
toenemende mate op het punt van de in
vesteringen het ondernemersinzicht heeft, dat
zijn toekomstige positie in de landbouw zal
bepalen.
Financieringsvraagstukken, kennis van afzet-
verhoudingen, marktinzicht, contractuele ver
bindingen enz., in het algemeen gezegd een
juist bedrijfseconomisch inzicht, dat de keus
van alternatieve mogelijkheden moet verge
makkelijken, zijn de onderwerpen waarmede
men in toenemende mate te maken krijgt en
die de steeds meer zakelijk ingestelde onder
nemer in Land- en Tuinbouw zal moeten
kunnen overzien om de strijd in deze moeilijke
periode vol te kunnen houden.
99
99
De officiële opening van de tentoonstelling „Het Landbouwwerktuig" zal worden verricht door de
Minister van Landbouw en Visserij, Zijne Excellentie Mr. B. W. Biesheuvel.
Naast de totale oppervlakte van het RAI-gebouw van 45.000 m- welke deze tentoonstelling beslaat, zal
ook de Glazen Zaal als centrum voor de gehele voorlichting worden ingeschakeld. Hier krijgt de „man"
gelegenheid zich ruimschoots te kunnen laten voorlichten terwijl de „vrouw" in de grote zaal van het
Internationaal Congrescentrum een programma kan volgen dat op haar is afgestemd.
190 fabrikanten, importeurs en handelaren van werktuigen, machines, gereedschappen en aanverwante
produkten van land- en tuinbouw tonen hun nieuwste ontwikkelingen. De voorlichtingsdiensten op het
gebied van land- en tuinbouw nemen deel aan deze tentoonstelling en hebben zich zoals genoemd
verenigd in de Glazen Zaal.
Naast het hoofdthema van Het Landbouwwerktuig 1966 mechanisatie en rationalisatie in land- en
tuinbouw" is deze maal als speciaal onderwerp het transport op het bedrijf gekozen, onder het motto
GOED TRANSPORT MINDER KOSTEN. In de Glazen Zaal zal.de voorlichting op dit onderwerp
inhaken. Ook zullen vele exposanten op de tentoonstelling met machines en werktuigen de praktische
kant van dit onderwerp tonen.
De Cultuurtechnische Dienst is met een stand aanwezig, voornamelijk gericht op de mechanisatie op
de landbouwbedrijven en de ver doorgevoerde mechanisatie bij de uitvoering van ruilverkavelingen.
De „Bovag" afdeling landbouwmechanisatiebedrijven heeft op de tentoonstelling een voorlichtings
centrum dat uitgebreide voorlichting en inlichtingen verstrekt over al datgene wat de Bovag voor zijn
leden doei.
Voor de vrouw „Een uurtje voor U"; in de grote zaal van het Congresgebouw wordt een ontspannings
programma van luchtige aard geboden met o.m. een quiz met prijzen.
