g
Problemen bij de vestiging van
978
ZEEUWS LAND- EN TUINBOUWBLAD
JJET Bestuur der Zeeuwse Landbouw Maatschappij besloot in zijn ver-
gadering van 5 april 1965 een commissie in te stellen, teneinde de
problemen die zich bij de vestiging van glastuinbouwbedrijven in onze pro
vincie voordoen, nader te doen bestuderen.
De voorlopige mening dat voor de verdere ontwikkeling van de glastuin
bouw in Zeeland verschillende moeilijkheden dreigen, wenste het bestuur
getoetst te zien aan het oordeel van een studiecommissie.
De verwachting bestond voorts dat de commissie zowel voor de prak
tijk als voor de beleidsinstanties zou trachten wegen aan te geven, waar
door een zo onbelemmerd mogelijke ontwikkeling van deze sector van de
tuinbouw in onze provincie gewaarborgd zou kunnen worden.
De commissie die als volgt werd samengesteld:
P. J. J. Dekker (voorzitter) Ir. D. van der Zaken
K. de Buck C. P. J. van Iwaarden
K. J. Drooger J. Markusse
A. de Jager G. C. de Rijk
W. Koster drs. D. H. Franssens (adviseur)
J. M. Stoutjesdijk Ir. J. Prins (secretaris)
Ir. L. Vellekoop
bracht op 4 oktober 1965 het bestuur verslag uit van haar bevindingen.
Deze nota die geheel aan de verwachtingen van het bestuur voldeed,
werd onder dankzegging voor het werk der commissie ongewijzigd aanvaard.
Het bestuur der Zeeuwse Landbouw Maatschappij beveelt deze nota gaarne
en in het bijzonder in uw aandacht aan.
Namens het Bestuur,
Ir. M. A. GEUZE, (Voorzitter.)
Ir. J. PRINS, (Secretaris.)
1. ONTWIKKELING GLASTUINBOUW
IN Nederland breidt de totale tuinbouw inclusief fruitteelt zich
weinig in oppervlakte uit. Van 1950 tot 1965 is de oppervlakte toegenomen
van ca. 136.000 ha tot ca. 138.000 ha. De groei zit in de stijging van de pro-
duktie-waarde van de tuinbouw. Deze produktie-waarde nam in dezelfde
periode toe van ca. 500,min. tot ongeveer 1.500 min., waarbij echter
de geldsontwaarding in aanmerking moet worden genomen 30
De glastuinbouw in Nederland breidde zich in de periode van 19501965
zeer snel uit. Totaal was deze ca. 3.300 ha in 1950 en in 1964 reeds 6.015 ha.
De groenteteelt onder glas is hiervan het belangrijkste onderdeel en deze
is in genoemde periode meer dan verdubbeld (1950 2223 ha 1964 4898 ha).
In de provincie Zeeland is in de laatste jaren een relatief sterke uitbreiding
van het glasareaal te constateren. In 1950 was de totale oppervlakte glas
17 ha, dat is uitgegroeid tot 30 ha in 1964. Dit is 0,5 van het totaal glas
areaal in Nederland.
In 1960 was er in totaal 16,53" ha groenten onder glas verspreid over 187
bedrijven en 3.63 ha fruit onder glas op 83 bedrijven. Reeds in 1964 was er
29.08 ha groenten onder glas op 249 bedrijven en 3.44 ha fruit onder glas
op 73 bedrijven.
De voornaamste produkten van de glasbedrijven in Zeeland zijn aardbeien,
tomaten, sla en komkommers.
voorziet in een bijdrage van 10 van de kosten boven de 2000,tot een
maximale bijdrage van 800,per aansluiting.
Door een aantal gemeenten (nl. op het eiland Tholen) wordt eveneens een
bijdrage in deze aansluitingskosten gegeven. Door deze regelingen wordt
tegemoet gekomen aan de bezwaren van deze verhoudingsgewijs hoge inves
teringen voor electriciteitsvoorziening.
2. TOEKOMSTVERWACHTINGEN
DE ontwikkeling van kleine bedrijven in de richting van intensievere
teelten vindt ook in Zeeland waar het aantal kleine bedrijven aan
zienlijk is plaats. Door de verkavelingen en streekverbeteringen wordt de
intensivering gestimuleerd. In onze provincie zijn de produktieomstandig-
heden voor de tuinbouw gunstig wat betreft bodem en klimaat. De bodem
in Zeeland is namelijk over het algemeen vruchtbaar, vochthoudend en
gemakkelijk te bewerken. De verdere verbetering van de verkeersverbin
dingen zal een positieve invloed uitoefenen op de afzet. Voor tuinbouw-
opleidingen en vakonderwijs bestaat in Zeeland een grote belangstelling.
Resulterend kan gesteld worden dat de toekomstverwachting ten aanzien
van de mogelijkheden van uitbreiding van de glastuinbouw in Zeeland gun
stig zijn.
Opgemerkt moet worden dat de fase. waarin de ontwikkeling van de
glastuinbouw in Zeeland zich bevindt, een geheel andere is dan bijv. in het
Westland. De glastuinbouw in onze provincie komt in het huidige stadium
voort uit de klein-fruitteeltbedrijven en uit de kleine gemengde land- en
tuinbouwbedrijven.
De groenteteelt in de open grond, die op dit laatste type bedrijf vaak voor
komt, verschuift in toenemende mate naar de grotere bedrijven.
Tenslotte kan nog gewezen worden op de situatie in de Randstad Holland,
waar de tuinbouwontwikkeling steeds meer bezwaren ondervindt.
Vestigingen van tuinders uit andere gebieden van ons land in onze pro
vincie kunnen in de toekomst tot de mogelijkheden gaan behoren, hoewel
de commissie hier voorlopig nog niet veel van verwacht.
3. PROBLEMEN BIJ NIEUWE VESTIGINGEN
IVE financiering van de te stichten glasopstanden, vergt grote bedragen en
mag dan ook zeker als een belangrijk knelpunt worden genoemd. De
investeringen (afgezien nog van die in de grond) variëren voor koude
warenhuizen tot verwarmde en volautomatische glasopstanden van respec
tievelijk 20,tot 60,per m2.
De commissie meent in dit verband te moeten wijzen op het borgstellings
fonds en het waarborginstituut voor de tuinbouw, waarop voor financiering
door de ondernemers een beroep kan worden gedaan.
Voor wat betreft de afzet zijn er nog geen belangrijke problemen, zolang
men zich richt op de regionale behoeften. Wanneer door uitbreiding en
intensivering de nieuwe tuinbouwgebieden uitgroeien, moeten hogere eisen
gesteld worden aan de structuur van de afzet.
Wel kan gesteld worden dat voor een verdere toekomst er in E.E.G.-
verband mogelijkheden liggen.
Samenwerking c.q. concentratie van veilingen is voor een efficiënte afzet
noodzakelijk. Naar het oordeel van de commissie moet bij een verdere uit
breiding van de glastuinbouw de betekenis van een geconcentreerd aanbod
van behoorlijke omvang niet onderschat worden.
De utiliteitsvoorzieningen zijn in Zeeland slechts met hogere kosten dan
elders te verkrijgen. Zowel waterleiding als electriciteit is in Zeeland per
eenheid van afname duurder.
Ten aanzien van de aansluitingskosten op het electriciteitsnet bestaat er
sinds kort voor warenhuizen een provinciale subsidieregeling. Deze regeling
Aardbeien onder glas. Een belangrijke teelt in Zeeland.
De voorziening van de glastuinbouwbedrijven met zoet water (voor be
regening en bevloeiing) is eveneens een probleem. Het is gebleken dat op
kritieke momenten in dit agrarisch bedrijf de druk en capaciteit van de
waterleiding onvoldoende is om in de behoefte te voorzien. Bovendien
geven de aansluitingsmogelijkheden op het waterleidingsnet wel eens zorgen.
Voorts moet vermeld worden dat de hoeveelheid geschikt grondwater in
Zeeland gering is.
De problemen van de watervoorziening kunnen in de practijk vrij goed
worden ondervangen door het bouwen van voorraadbassins, die in de goede
uren gevuld kunnen worden en waarin tevens het regenwater kan worden
opgevangen. Alleen betekent dit weer een extra investering.
Voor een bedrijf van 1000 m2 is nodig een bassin van 30 m3, kosten
1250,—.
Voor een bedrijf van 5000 m2 is nodig een bassin van 100 m3, kosten
f 4500,—.
De verzoeting van het Zeeuwse Meer na de afsluiting van de Ooster-
schelde in 1978 is, naast de betekenis die het heeft voor de andere sectoren
van het economisch leven in ons gewest, van groot belang voor de land- en
tuinbouw.
Het is echter de vraag of de kwaliteit van dit water van dien aard zal
zijn, dat het direct voor de fijnere tuinbouwteelt onder glas is te gebruiken.
Behalve al deze vermelde technische problemen zijn het ook de plano
logische maatregelen die bij het vestigen van glastuinbouwbedrijven in
toenemende mate een rol gaan spelen.
Sinds korte tijd is de uitspraak van de Raad van State bekend omtrent
de bezwaren die tegen de kassenbouwverboden in enkele Zuid-Hollandse
streekplannen waren ingebracht.
Uit deze uitspraak in hoogste instantie gedaan, mag worden afgeleid dat
het kassenbouwverbod'in beginsel is aanvaard. Verwacht mag dan ook wor
den dat deze verboden om kassen in een bepaalde streek te bouwen ook in
de toekomst in de planologische regelingen zullen worden opgenomen. Vooral
omdat in Zuid-Holland een kassenverbod van kracht is geworden voor een
gebied waarvan men van mening is dat het ook in recreatief opzicht een
functie kan vervullen, kan verwacht worden dat gepoogd zal worden om
ook een dergelijk verbod voor verschillende Zeeuwse gebieden tot stand
te brengen.
4 GROTE BEZWAREN TEGEN KASSENBOUWVERBODEN IN ZEELAND
I\E commissie -is van_m£ning dat mede gezien en de aard van de ontwik-
keling van de glastuinbouw in Zeeland tegen kassenbouwverboden in
