Enkele problemen in de ruilverkaveling
„De Poel-Heinkenszand"
911
Belangrijke suikerbietenrooidemonstratie in Zeeland
VRIJDAG 2 4 SEPTEMBER 1965
Op dinsdag 14 september j.l. vond in het Landbouwcen
trum te Goes de installatie plaats van de Voorbereidingscom
missie voor de ruilverkaveling „De Poel-Heinkenszand".
De commissie, die bestaat uit de volgende personen: D. J.
Dees uit 's-Gravenpolder (voorzitter) Jac. van 't Westeinde,
s-Heer Abtskerke (plv. voorz.) en J. Goense, Ovezande, J.
op t Hof, 's-Heer Arendskerke, Iz. Luteijn, Nisse, C. Too-
renaar, Kloetinge en M. J. Vermue, Heinkenszand (lid), terwijl
als secretaris is toegevoegd Ir. G. Frieling, districtsingenieur
van de Cultuur Technische Dienst in Zeeland, werd door het
lid van de Centrale Cultuurtechnische Commissie, de heer
Ir. J. D. Dorst, geïnstalleerd.
Gelukwensen werden op deze bijeenkomst gericht tot de
pas benoemde leden door het lid van Gedeputeerde Staten
de heer J. M. A. C. van Dongen, en door de heer Ir. J. Prins
namens de georganiseerde landbouw.
Bij de voorbereiding en uitvoering van deze ruilverkave
ling. die van zo groot belang is voor de ontwikkeling van de
betreffende streek, zullen vele problemen aan de orde komen.
Wij verzochten de heer Ir. D. v. d. Zaken, hoofdingenieur
directeur van de Cultuur-technische Dienst in Zeeland, een
overzicht te geven van de belangrijkste punten die bij de
voorbereiding een rol spelen.
RED.
Wateroverlast in De Poel.
Zoals de naam al zegt is dit blok van 6600 ha een combinatie van twee ruilverkavelingsaanvragendie
van de Poel (4200 ha) en van Heinkenszand (2400 ha). Hoe de plannen er uit zullen zien, is op dit moment
nog niet te zeggen, wel kunnen we enkele problemen noemen waar gedurende de voorbereidingsperiode
een oplossing voor gevonden moet worden.
OMZETTING GRASLAND IN BOUWI/.ND
De Goese Poel is een laaggelegen oudland-ge-
bied, omringd door hoger gelegen jongere polders.
Bodemkundig is er ook een groot verschil: in de
Poel vinden we grillig verlopende kreekruggen met
daartussen poelkleigronden. De poelkleigronden zijn
het laagst gelegen en bestaan uit een kleidek met
(zout) veen in de ondergrond, de kreekruggen liggen
iets hoger, zijn lichter van samenstelling en rusten
niet opveen. Op de kreekruggen liggen over het
algemeen de kronkelende wegen, we vinden er de
bewoningskernen, het bouwland en de boomgaar
den. De nattere poelkleigronden bestaan voorname
lijk uit grasland. In de middeleeuwen is plaatselijk
het veen ontgraven ten behoeve van de turfwinning
en de zoutbereiding, waardoor grote verschillen in
hoogteligging zijn ontstaan.
Nu is één van de vragen of het mogelijk is dit
grasland om te zetten in bouwland of zelfs boom
gaard, omdat de belangstelling van de meeste grond-
gebruikers meer uitgaat naar akkerbouw en fruit
teelt.
Uit ervaringen in andere delen van de provincie
opgedaan is gebleken dat het antwoord op deze
vraag afhangt van 2 faktoren: het bodemprofiel en
de ontwateringsdiepte. Is de dikte van de kleilaag,
die op het veen rust, meer dan 70 cm en is de ont
watering voldoende diep, dan is het mogelijk het
grasland met succes em te zetten. Nu is uit het
bodemkundig onderzoek gebleken dat de dikte van
het kleipakket 80 tot 140 cm bedraagt voor ongeveer
80 van de oppervlakte. Dit betekent dus dat de
oppervlakte bouwland belangrijk kan worden uit
gebreid, mits de waterhuishouding daaraan wordt
aangepast, evenals de vorm en de vlakligging der
kavels. Technisch levert deze operatie geen pro
blemen, maar financieel zal er nog lang gepast en
gemeten moeten worden vóór een aanvaardbare
opzet van het plan gevonden is.
HET GRONDGEBRUIK
In de polders rond Heinkenszand ligt de situatie
geheel anders. We vinden daar slechts 12 V» gras
land, naast 80 °/o bouwland en 8 boomgaard. Wel
hebben talrijke grondgebruikers één of meer per
celen weiland in de Poel. Ditzelfde geldt ten opzichte
van de randgebieden langs de andere zijden van de
PóeU Er is dus sprake van een groot aantal ^om
wonende" grondgebruikers.
De voorlopige blokgrens is dan ook zodanig ge-
kozen, dat zoveel mogelijk belanghebbenden binnen
deze grens vallen. Te zijner tijd zal door een her
indeling van eigendoms- en gebruikspercelen gepro
beerd moeten worden de afstand van de nieuwe
kavels tot de bedrijfsgebouwen zo klein mogelijk te
maken.
«HET WEGENSTELSEL
Nagegaan zal moeten worden in hoeverre het be
staande wegenstelsel kan voldoen aan de moderne
eisen die veel bredere en zwaardere voertuigen dan
vroeger daaraan stellen. In een aantal gevallen: zal
het nodig zijn de bermen te verbreden, de verhar
ding te vernieuwen of correcties in het tracé aan te
brengen. Er behoeft geen hoop of angst te bestaan
dat een rechtlijnig wegenstelsel alle banden met het
verleden zal doorsnijden. Dit is uit agrarisch oog
punt onnodig, uit landschappelijk oogpunt onge
wenst en financieel onbetaalbaar.
Wel ingrijpend zullen de gevolgen zijn van de
omlegging van Rijksweg 58. Een groot aantal be
staande landbouwwegen zal hierdoor worden afge
sneden, waardoor grote omrijschade voor een aan
tal grondgebruikers kan ontstaan. Door intensief
overleg tussen de voorbereidingscommissie en Rijks
waterstaat zal worden getracht de nadelige gevol
gen tot een minimum te beperken. Ditzelfde geldt,
zij het in mindere mate, voor dé Sloeweg,. die door
de Provincie wordt aangelegd.
DE AFWATERING
Het grote belang van een goede waterbeheersing
is hiervoor al ter sprake gekomen. Hier komt echter
nog een punt bij, n.I. de richting van de afwatering.
Met uitzondering van een klein aantal polders in
het zuiden loost het ruilverkavelingsblok naar het
noorden, n.I. naar Katteridijke en naar „De Piet".
Wil men het toekomstige Zeeuwse Meer, dat na de
afdamming van de Oosterschelde in 1978 ontstaat,
zo zoet mogelijk hebben, dan zou eén vermindering
van de hoeveelheid brak polderwater, dat daarop
wordt geloosd, daartoe kunnen bijdragen. Dit zou
kunnen worden bereikt door de lozing van het ruil-
verkavelingsgebied om te keren en naar de Wester-
schelde te verplaatsen. Dèzè ingrijpende wijziging
brengt echter hoge kosten met zich mee. Samen
met de Deltadienst en het waterschap zullen de
kosten en de baten nauwkeurig tegen elkaar moeten
worden afgewogen. Als lozingspunten wordt gedacht
aan de omgeving van de Heer Janspolder en aan
de richting Borssele.
DE BLOKGRENS
De blokgrens staat, zoals gezegd, nog niet vast.
Een nadere studie van de afwatering en het grond
gebruik kunnen hier nog wijziging in brengen. Het
is gebruikelijk dat de bewoningskernen (bestaande
dorpsbebouwing eventueel met uitbreidingsplan) uit
het blok worden gelicht.
NATUUR EN LANDSCHAP
Van de zijde van de natuur- en landschapsbe
scherming is de wens naar voren gebracht een aan
tal waardevolle objecten in de huidige toestand te
handhaven. Daarbij denkt men o.a. aan de reser
vering van een ganzengebied in het lage deel van
de Poel en aan een deel van het heggelandschap
onder Nisse. Over de plaats, de omvang en de
juridische vorm zal nog veel overleg nodig zijn.
OVERLEG
In het bovenstaande is slechts een greep gedaan
uit enkele van de belangrijkste elementen die de
vorm van het plan zullen bepalen. Te verwachten is
dat de voorbereiding van het plan omstreéks 3 jaar
zal vergen.
Een zeer intensief overleg met talrijke instanties
en organisatiès zal nódig zijn. Maar bov.enal is nood
zakelijk een openhartige gedachtenwisseling met de
belanghebbenden, in de vorm van voorlichtings-
en discussie-bijeenkomsten. De inschakeling van de
Voorbereidingscommissie, samengesteld uit vertrou
wensmannen van de streek, staat er borg voor dat
het aan deze contacten niet zal ontbreken.
Ir. D. VAN DER ZAKEN.
Op 12 en 13 oktober zal in de Wilhelminapolder (bü Goes) een interessante landelijke demonstratie op
het gebied van de suikerbietenoogst worden gehouden.
Naast het rooien van een normaal in handwerk gedund gewas, zullen de deelnemende machines ook
een volledig machinaal gedund gewas bieten moeten rooien. Verder zullen diverse loswagens en hydrau
lische kipwagens aan de demonstratie deelnemen.
Het rooien van een volledig machinaal gedund
gewas door diverse oogstmachines is een geheel
nieuw aspect van deze demonstratie. Dit is niet al
leen voor ons land een nieuwe ontwikkeling; het
geldt evenzeer voor vele andere Europese landen.
Vandaar dat er reeds lang een internationale be
langstelling voor deze demonstratie bestaat.
In feite betekent dit een logische voortzetting
van de ontwikkeling op het gebied van de voor-
jaarsmechanisatie in de bietenteelt. De percelen
waarop straks de rooimachines het volledig machi
naal gedunde gewas zullen rooien, zijn tijdens de
voor jaarsdemonstratie door de dunmachines be
werkt. De eindstand variëert van 11,0 tot 12,9 0 o bbd
(88.000 tot 103.000 plantplaatsen per ha).
Uiteraard zullen aan deze grote demonstratie
verschillende- merken en typen rooimachines deel
nemen. Bijzonder interessant is wel dat naast meer
bekende machines verschillende voor ons land ge
heel nieuwe bietenrpoimachines zullen deelnemen.
We noemen hiervan o m. een tweetal tweerijig'e ma
chines. waarvan één zelfrijdend is; een éénrijige
zelfrijdende machine met grote verzamelbak en een
éénrijige machine opgebouwd op een werktuigen
drager, waardoor ook een zelfrijdend geheel ont
staat.
De afvoer en het transport van de bieten zal op
verschillende wijzen worden verzorgd door gewone
wagens, loswagens en hydraulische kipwagens. Het
aantal deelnemende los- en kipwagens bedraagt 20
stuks. Deze zijn samengesteld uit diverse merken en
typen.
Tijdens de demonstratie zullen uitvoerige waar
nemingen worden verricht. Naast capaciteitsmetin
gen zullen van elke machine per dag en per gewas
bepalingen worden verricht met betrekking tot
grond- en koptarra, kopverlies en bietverliezen in
en op de gvond.
Het ligt in de bedoeling om de resultaten van al
deze waarnemingen reeds tijdens de demonstratie
bekend te maken.
De demonstratie zal worden gehouden op 12 en
13 oktober a.s. Als uitsteldata zijn 14 en 15 oktober
vastgesteld. Eventueel uitstel zal in het agrarisch
radiobulletin van 12 en 13 oktober bekend worden
gemaakt.
Voor beide dagen geldt hetzelfde programma:
's morgens wordt het regelmatig gewas gerooid en
's middags het machinaal gedunde gewas. Aanvang
op beide dagen om 10.00 uur. Om 16.00 uur volgt
een nabeschouwing door de heer Ir. P. W. Bakker
Arkema, rijkslandbouwconsulent voor Landbouw
werktuigen.
De Koninklijke Maatschap „De Wilhelminapol
der" biedt gastvrijheid voor het houden van deze
demonstratie. Ieder die direct of indirect met de
suikerbietenteelt heeft te maken, wordt op deze
demonstratie verwacht.
De route naar de demonstratie zal vanaf de weg
Bergen op Zoom—Goes met pijlen worden aange
geven.
