Cultuurtechnische aktiviteiten in
Zeeuwsch-Vlaanderen
EEN korte karakterisering van het cultuurtech
nisch werk in de thans in uitvoering zijnde
verkavelingen kan als volgt luiden:
Ir. H. BOS
C. T. D.
Prov. Direktie
Zeeland
Hoewel de eerste Zeeuwse ruilverkaveling, n.l. de in 1939 gestemde ruil
verkaveling Ser Pauluspolder (492 ha), in Zeeuwsch-Vlaanderen was gelegen,
waren de cultuurtechnische aktiviteiten gedurende de periode 1940-1960 in dit
gebied niet erg groot. Aan het eind var 1952 was de Ser Pauluspolder geheel
afgewerkt en was intussen in 1951 besloten tot de uitvoering van de ruil
verkaveling Eede (1103 ha). De door de polder Canisvliet in 1949 aangevraagde
ruilverkaveling kwam niet van de grond door de twijfel die er bestond omtrent
het tracé van het te verbreden kanaal van Gent naar Terneuzen. Dan komt op
1 februari 1953 de stormramp. Het gevolg hiervan is dat de periode van 1953-
1961 vrijwel geheel wordt beheerst door de cultuurtechnische aktiviteiten in de
rampgebieden.
Het is duidelijk dat na de vele zorgen aan noord- en midden-Zeeland be
steed, na 1961 Zeeuwsch-Vlaanderen met kracht diende te worden aangepakt.
Mede in het kader van de deltaplannen, waarvan de verzwaring van de zee
dijken van het Zeeuwsch-Vlaamse gebied een belangrijk onderdeel vormt, dient
de afwatering van de landbouwgronden hieraan aangepast te worden. De in de
loop der eeuwen ontstane toestand maakt bovendien een verbetering van deze
afwatering noodzakelijk. De aanpassingswerken dienen gericht te zijn op een
vermindering van het aantal lozingspunten.
ÉÉN WATERSCHAP
WEST ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Heeds in 1941 had het Provinciaal bestuur van
Zeeland besloten tot opheffing van de 76 polders
en waterschappen in westelijk Zeeuwsch-Vlaande
ren en tot oprichting van één waterschap genaamd
„Het Vrije van Sluis". In 1955 werd voor dit water
schap een wetenschappelijke werkgroep in het leven
geroepen om de afwateringsproblemen te bestu
deren. Aan de hand van de resultaten van deze
studiegroep werkte een technische werkgroep waar
in vertegenwoordigers van Rijkswaterstaat, Provin
ciale Waterstaat, de Technische Dienst van het
Waterschap en de Cultuurtechnische Dienst zitting
hadden de plannen nader uit. Haar in 1960 uitge
brachte rapport bracht aanbevelingen omtrent de
nieuwe indeling in hoofdafwateringsgebieden, de
concentratie van lozingspunten, de te gebruiken af-
voerfactor en de in te stellen zomer- en winter-
peilen. De werkgroep bracht dit jaar een rapport uit
met een nader uitgewerkt waterbeheersingsplan als
vervolg op het door haar in 1960 uitgebrachte rap
port. Hiermede is de uitwerking van de plannen
zover gevorderd, dat men in de komende jaren een
sterke uitbreiding van de aktiviteiten op het gebied
van de afwatering voor „Het Vrije van Sluis" mag
verwachten.
De concentratie van de waterschappen in Weste
lijk Zeeuwsch-Vlaanderen had -bovendien tot ge
volg dat de Technische Dienst van het waterschap in
overleg met de Cultuurtechnische Dienst en de Pro
vinciale Waterstaat over kon gaan tot het ontwerpen
van een raamontsluitingsplan. In de afgelopen 6
jaren werden in totaal 116 km landbouw wegen in
West Zeeuwsch-Vlaanderen verbeterd.
RUILVERKAVELINGEN
OOST ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Intussen had men ook in Oostelijk Zeeuwsch-
Vlaanderen niet stil gezeten. Vond het begrip ruil
verkaveling in westelijk Zeeuwsch-Vlaanderen
weinig weerklank, hier was dit anders. Thans wor
den hier ruim 9000 ha landbouwgrond in ruilver-
kavelingsverband verbeterd, terwijl voor nog eens
5000 ha de voorbereidende werkzaamheden dit jaar
zullen worden afgesloten.
In volle uitvoering zijn momenteel de ruilverka
veling Walsoorden (1140 ha), de ruilverkaveling
Stoppeldijk (6200 ha) en de ruilverkaveling Canis
vliet (1720 ha).
Het leggen van een duiker in de ruilverkaveling Stoppeldijk.
In voorbereiding is de ruilverkaveling Zuid-
dorpe-Clinge (5000 ha). Het volgend jaar zal mis
schien een begin kunnen worden gemaakt met de
voorbereidende werkzaamheden voor de ruilverka
veling Kieldrechtpolders (2000 ha).
THANS IN UITVOERING
De ruilverkaveling Walsoorden is in wezen een
administratieve ruilverkaveling. Dit wil zeggen dat
het kavelinrichtingswerk zich beperkt tot die wer
ken welke het onvermijdelijke gevolg van de con
centratie van eigendom en gebruik zijn. Daar
bovendien 97 van de grond eigendom is van het
Kroondomein is Walsoorden in, feite pachtverkave-
ling. Daarnaast wordt aandacht aan de afwatering
en de ontsluiting besteed.
De onttrekking van een oppervlakte van ruim
50 ha aan de landbouw als gevolg van de uitbreiding
van veerhaven en Rijksweg wordt tevens in ruil-
verkavelingsverband opgevangen.
De ruilverkaveling Stoppeldijk geeft een beeld
van een intensiever cultuurtechnisch werk. De ver
betering van af- en ontwatering zijn hier zeer ur
gent. De daarvoor noodzakelijk uit te voeren werken
hebben een grote hoeveelheid vrijkomende delf-
grond als gevolg. Deze grond wordt op een zo doel
matig en goedkoop mogelijke wijze tei behoeve van
de kavelinrichting verwerkt. Doordat het kavel
inrichtingswerk daardoor plaatselijk vrij intensief
is kan dit aanleiding zijn tot een ernstige
verstoring van de ontwateringsmogelijkheden. Het
aanbrengen van een drainage ter plaatse heft dan
niet alleen deze verstoringen op maar betekent
Schattingsploeg in de ruilverkaveling Stoppeldijk bezig met de waardebepaling van de grond.
bovendien een aanzienlijke verbetering van de vroe
ger veelal gebrekkige ontwateringsmogelijkheden.
De veelal matige ontsluiting van de percelen wordt
belangrijk verbeterd.
JN de ruilverkaveling Canisvliet staat het kavel
inrichtingswerk in nauwe relatie tot de ver
breding van het kanaal Sas van Gent-Terneuzen.
Ruim 3 miljoen m3 van de specie uit dit kanaal
wordt gespoten naar een aantal in de ruilverkave
ling gelegen kreken en laaggelegen gronden, waar
door deze worden omgezet in 290 ha akkerbouw
grond.
De fraaiste kreken worden gespaard en op een
verantwoorde wijze van een oever beplanting voor
zien. Het ophogen van de kreken en de aanleg van
een tweetal provinciale wegen brengen naast de
noodzaak var de aanleg van een aantal landbouw-
wegen en de verbetering van de afwatering ver
storingen in de bestaande ontwatering met zich
mede. Ook hier wordt daardoor vrij intensief op
nieuw gedraineerd.
In alle ir uitvoering zijnde ruilverkavelingen
worden concentratie van de verspreide gebruiks-
percelen alsmede saneringsmogelijkheden met
kracht ter hand genomen. Door toepassing van de
beëindigingsvergoedingsregeling in ruilverkavelings-
verband, he*; Ontwikkelings- en Saneringsfonds en
de steun die een ruilverkaveling bij een sollicitatie
naar een bedrijf in de IJsselmeerpolders kan geven
hebben de Plaatselijke Commissies de beschikking
gekregen over een oppervlakte vrije grond waarmee
een aantal landbouwers binnen de ruilverkavelings-
gebieden aan een meer levensvatbaar bedrijf ge
holpen kunnen worden.
CONCENTRATIE
POLDERS EN WATERSCHAPPEN
OOST ZEEUWSCH-VLAANDEREN
1 januari van dit jaar kwam ook de concen
tratie van de 123 polders en waterschappen in
Oostelijk Zeeuwsch-Vlaanderen tot 3 grote water
schappen tot stand. Dit heeft de mogelijkheden ge
schapen tot een krachtiger en doelmatiger aanpak
van de afwateringsproblemen. Inmiddels is in het
Hulster en het Axelse Ambacht een werkgroep be
gonnen met deze studie. Op korte termijn hoopt deze
werkgroep, waarin naast vertegenwoordigers van
de technische diensten van de beide waterschappen
vertegenwoordigers van Rijks- en Provinciale
Waterstaat en de Cultuurtechnische Dienst zitting
hebben, de plannen voor de hoofdafwatering van
„Het Hulster Ambacht" op tafel te leggen. Dit is
mogelijk doordat een groot deel van dit waterschap
reeds deel uitmaakt van ruilverkavelingen in uit
voering of in voorbereiding. Voor de beide andere
nieuwe waterschappen zal de opstelling en uitwer
king wel meer tijd vergen als gevolg van het ont
breken van de meeste basisgegevens.
De concentratie maakt het mogelijk ook in de
nieuwe waterschappen via ^aamontsluitingsplannen
het landbouwwegennet systematisch te verbeteren.
De plannen hiertoe zullen moeten worden opgesteld.
Tot dusverre werd met steun van de Cultuurtech
nische Dienst 60 km weg in Oost Zeeuwsch-Vlaan
deren verbeterd. Hoewel de ruilverkaveling op grote
schaal in Zeeuwsch-Vlaanderen dus pas dateert van
na 1960, ligt thans het zwaartepunt van de uitvoe
ring binnen de provincie thans duidelijk op Oost
Zeeuwsch-Vlaanderen. Ook de aktiviteit van de
waterschappen op het gebied van wegverbetering
en afwatering zal in de komende jaren een sterke
uitbreiding van de cultuurtechniek bezuiden de
Westerschelde te zien geven.
