De C.O.V.O. modern en aktief
638
J. J. HEIJGELAAR.
D1T middel werd ook metterdaad door onze boeren
aangegrepen, want vanaf 1947 zien we een
snelle evolutie in de produktiemethoden zich vol
trekken. Door deze mechanisatie ontstond de be
hoefte aan opslagruimte, aan droog- en bewerkings-
m :chines.
ZEEUWS LAND- EN TUINBOUWBLAD
DIRECTEUR COÖPERATIEVE AAN- EN
VERKOOP VERENIGING
OOST ZEEUWSCH-VLAANDEREN G.A.
Wanneer in agrarische
kringen over „De coöpe
ratie" wordt gesproken,
begrijpt iedereen welke
coöperatieve activiteiten
worden bedoeld, n.l. die
van de aan- en verkoop.
Zo is het b.v. ook voor
Iedereen in dit gewest
zonder meer duidelijk,
dat met „de coöperatief'
de Coöperatieve Beet
wortel Suikerfabriek te
Sas van Gent wordt aan
geduid.
In deze bijdrage in be
knopte vorm het een en
ander over het begin en
de ontwikkeling van de
coöperatie in Oost
Zeeuwsch-Vlaanderen en
in het bijzonder die in
„het land van Axel".
"^OOR de tweede wereldoorlog was
er reeds een begin van samen
werking, want ook Oost Zeeuwsch-
Vlaanderen kende tal van plaatse
lijke bestelverenigingen. Deze be
perkten hun werkzaamheden vrijwel
uitsluitend tot de aankoop van mest
stoffen.
Namen als: „In het belang der
Landbouwers", „Doelmatige samen
werking", „Landbouwbelang", „Voor
uitgang is ons Streven", Door Een
dracht Sterk", zullen ongetwijfeld
vele lezers nog bekend in de oren
klinken.
Deze verenigingen bedienden zich
van het aanbestedingsstelsel en velen
leefden in de overtuiging voor die
tijd wellicht ook begrijpelijk dat
dit systeem van aankoop de beste
vorm van aankoop was.
Dit stelsel had ook in Zeeuwsch-
Vlaanderen diep wortel geschoten,
want het duurde tot 1929 voordat in
Oost de eerste coöperatieve land-
bouwvereniging die een samen
werking in landelijk verband be
oogde werd opgericht, ongeveer
30 jaren nadat het Centraal Bureau
{thans Cebeco) tot stand kwam.
Het was in mei 1929 dat de coöpe
ratieve aankoop te Terneuzen ge
stalte kreeg, doordat de bestelvereni-
ging ..Door Eendracht Sterk" plaats
maakte voor de coöperatieve land-
bouwvereniging „Zeeuwsch-Vlaan
deren", die toetrad als lid van het
Centraal Bureau te Rotterdam. De
nieuwe coöperatie startte met tien
leden. Dat was dan het begin.
En zoals alle begin, was ook het
begin van deze onderneming moei
lijk. Kinderziekten bleven niet uit en
vele weerstanden moesten woi'den
overwonnen. Maar geleidelijk aan
kwam men, daarbij gesteund door
het Centraal Bureau, de moeilijk
heden te boven en nam de werf
kracht van de jonge vereniging toe.
En wel zodanig, dat deze in 10 jaar
tijds uitgroeide tot een levenskrach
tige organisatie van 270 leden. In
1939 steeg de totale jaaromzet tot
7.400.000 kg.
DE COÖPERATIEVE GEDACHTE
WINT VELD
coöperatieve gedachte had steeds
meer veld gewonnen en van
de plaatselijke bestelvei'enigingen
was nog slechts een enkele overge
bleven. Een circa 75 leden tellende
bestelvere'niging, n.l. „Eigen Hulp"
te Kloosterzande liet in 1941 het
aanbestedingsstelsel varen en trad in
dat jaar toe als lid van de Coöperatie
te Terneuzen. Deze vereniging, welke
bijna 80 jaar oud is, bestaat thans
nog.
De oorlog verlamde helaas tijde
lijk de activiteit der vereniging bij
gebrek aan goederen.
Richtte deze activiteit zich in de
eerste decennia voornamelijk op de
aankoop van meststoffen en zaai
zaden voor de leden, na de bevrij
ding voltrokken zich in de structuur
van het bedrijf grote veranderingen.
De snelle ontwikkeling van de in
dustrie in de na-oorlogse periode
leidde tot een sterke afvloeiing van
arbeidskrachten uit de landbouw.
Ket enige middel hiertegen moest
worden gezocht in mechanisatie en
rationalisatie van de produktieme-
thoden. De vooruitgang van de
techniek bood gelukkig de moge
lijkheid daartoe.
stortgelegenheid voor los aangevoerd graan. Deze
laagbouwsilo, welke in de praktijk uitstekend vol
doet heeft zowel in Nederland als in het buitenland
sterk de aandacht getrokken. Aan belangstelling
heeft het dan ook de eerste jaren na de bouw niet
ontbroken.
JNMIDDELS was de vereniging ook overgegaan
tot de bouw van een aardappelkoelhuis te Ter
neuzen met een opslagcapaciteit van 1540 ton, ver
deeld over 28 cellen van verschillende grootte.
De sterke groei van deze gezonde vereniging
noopten enige jaren later tot vei*dere uitbreiding
van het bedrijf aan de Axelse-Sassing, waarmede
tegelijk centralisatie van. het bedrijf wordt bewerk
stelligd.
Het pand in de buurtschap Magrette werd be
stemd voor reserve opslagplaats en het daarin ge
vestigde zaaizaadbedrijf is in 1962 overgebracht
naar de Sassing in een nieuw pand van ca. 2300 m2
met moderne bewerkingsmachines. Daarin heeft
ook de z.g. kistendroger onderdak gevonden. Met
deze invoering van het kistensysteem wordt mecha
nisatie van het interne transport mogelijk gemaakt
en bevorderd.
Maar ook de buikartikelen tarwe en gerst vroe
gen om meer ruimte en een derde graansilo, weder
om van het laagbouwtype, met een cap. van 3200
ton, werd in 1963 in gebruik genomen.
Tevens kwam een nieuwe kunstmestloods van
ca. 1500 m'2 gereed, die door een verbinding met de
laagbouwsilo mede geschikt is voor de opslag van
granen.
En zo beschikt deze coöperatie, thans COVO ge
naamd, over 3 graansilo's, zaaizaad- en peulvruch-
tenbedrijf met moderne apparatuur, 4 stortputten
voor los aangevoerd produkt met een cap. van 135
ton per uur, kunstmestloods, reserve-opslagplaatsen
voor granen, alsmede over een graan- en kunst-
mestbedrijf te Walsoorden, op welk laatste bedrijf
Zeeuwsch-Vlaanderen er aan medegewerkt, dat zij
in staat zijn tegenover de veelal geconcentreerde
vraag een gebundeld (landelijk in Cebeco-verband)
te kunnen stellen. Er behoeft nu in het begin van
de oogst niet ineens teveel produkt te worden afge
stoten, maar het aanbod kan thans gespreid plaats
vinden, waardoor naar een juist evenwicht in de
markt kan worden gestreefd.
Dit coöperatie-bolwerk aan de Sassing, dat van
een stuk boerensamenwerking getuigt, houdt mede
beloften in voor de toekomst.
En dan denken we aan de E.E.G Men kan aan
de betekenis van de E.E.G. voor onze boeren schou
derophalend voorbijgaan, we hebben er toch mee te
maken. Met de gedeeltelijke prijsaanpassing thans
en met een volledige prijsegalisering in 1967. We
zullen dan met een veel groter gebied voor de aan-
en verkoop van onze produkten te maken krijgen
dan nu het geval is. Zeker is ook en er zijn nu
reeds tekenen die daarop wijzen dat aan de
kwaliteit zwaardere eisen gesteld zullen worden.
De beschikbare ruimte laat het niet toe in
deze korte schets andere facetten van de co-
operatieve activiteit in deze sector te belich
ten. Het bovenstaande zal echter voldoende
zijn de lezer een indruk te geven van hetgeen
in COVO-verband in dit gebied reeds werd
bereikt.
Wanneer we bovendien letten op hetgeen door
andere coöperatieve organisaties in dit gewest
werd tot stand gebracht mogen we wel con
cluderen, dat ook de Zeeuwsch-Vlaamse boer
blijk heeft gegeven te beseffen, welk belang
rijk middel er voor de behartiging van zijn
belangen is gelegen in de vorm van coöpera
tieve samenwerking en doordrongen te zijn
van de waarheid van het spreekwoord:
EENDRACHT MAAKT MACHT
SNELLE ONTWIKKELING
Het bestuur van de coöperatie besloot met
volledige instemming van de leden de opslag, be
werking en afzet van granen, zaden en peulvruchten
ter hand te nemen. Later werd dit in de naam van
de coöperatie: coöperatie AAN- VERKOOPVERE
NIGING tot uitdrukking gebracht.
De boer moet met z'n coöperatie uit de voeten
kunnen en ook in technisch opzicht moet de coöpe
ratie het verlengstuk zijn van het boerenbedrijf. Zo
zou het toen ingenomen standpunt kunnen worden
geformuleerd. Daarom werden bedrijfsgebouwen
met grote opslagcapaciteit gehuurd en de benodigde
installaties aangekocht.
Dat deze afdeling ook in een behoefte voorzag
bleek reeds het eerste jaar waarin ruim 3.600.000 kg
produkt op coöperatieve wijze werd afgezet. En tel-
kenjare ging de omzet daarvan met spi'ongen om
hoog.
De afzet van de landbouwprodukten ging tot de
belangrijkste taak van de coöperatie behoren.
Door de fusie met het bedrijf van de C.B.T.B.
werd de basis van de coöperatie weer aanzienlijk
verbreed. Daardoor kwam ook de hoogbouwsilo te
Axel-Sassing ter beschikking van de vereniging.
De snel stijgende omzetten noodzaakten het be
stuur der vereniging nieuwe uitbreidingsplannen ter
tafel te brengen. Dit resulteerde in een laagbouw
silo van 2800 ton, de eerste van dit type in Neder
land.
Daar inmiddels ook de tank-maaidorser zijn in
trede had gedaan werd deze silo voorzien van een
het produkt eveneens los kan worden aangevoerd.
Uit al deze activiteiten blijkt, dat de coöperatie,
die dit jaar een goederenomzet bereikt van ca.
23.000.000 kg met een geldomzet van bijna 8 miljoen
gulden springlevend is en uitgegroeid tot een
krachtveld in Oost Zeeuwsch-Vlaanderen.
VERSCHILLENDE ASPECTEN
^ELKE is nu de betekenis van een en ander?
Deze is tweeërlei. De ontwikkelingen op oogst-
gebied deden de behoefte ontstaan aan technische
voorzieningen, welke door de reeds gememoreerde
investeringen werd bevredigd. Bij de traditionele
oogstmethode (zelfbinder) vloeide het graan veel
meer over het gehele seizoen verdeeld af naar de
gebruikers. Nu, met het maaidorsen, moet al het
graan in een zeer korte periode worden opgevangen.
De boer moet in de combineperiode zijn produkten
vlot kwijt kunnen en niet alleen vlot maar ook met
een gerust hart, d.w.z. zonder zorgen omtrent de
houdbaarheid van het door hem aangevoex'de pro
dukt. Dat dit nu kan is in 1963 een natte zomer
duidelijk gebleken.
Dat is één aspect. Maar dan is er ook nog het
markttechnische aspect. Wanneer bij het beschik
baar komen van de gehele graanoogst in een paar
weken tijds het ontbreekt aan de accommodatie om
die oogst gedurende een zekere tijd in veilige toe
stand te bewaren, dan zou het wellicht met de
prijsvorming in die tijd niet best gesteld zijn, alle
beschermende maatregelen van drempelprijzen en
importheffingen ten spijt. Immers, binnen de gren
zen van ons land zou het dringende aanbod de vraag
overtreffen en dan doet de bekende wet zich gelden.
Met dit COVO-bedrijf hebben de boeren in Oost
