O. Zeeuwsch-Vlaanderen weet wat coöperatie is
om een voorbeeld te noemen: de coöperatieve suikerindustrie in Sas van
C nt. De eerste en daarmee de oudste coöperatieve verwerkingsonder
neming voor suikerbieten in Nederland. In 1899 en wel op 19 oktober in Axel
opgericht. Dat was een gebeurtenis van vérstrekkende betekenis. Niet alleen
voor Zeeuwsch-Vlaanderen zelf, maar voor geheel agrarisch Nederland. Toen
Zeeuwsch-Vlaanderen de spits afgebeten had werd men er zich ook elders beter
van bewust dat het kon. De risicodragers in de aanloopperiode kregen gelukkig
navolgers. We zeggen gelukkig, omdat vandaag ongeveer 2/s van de bietenoogst
in Nederland in eigen verwerkingsbedrijven verwerkt wordt. Mèt voor de
telers-aandeelhouders gunstige tot zeer gunstige resultaten. De coöperatieve
suikerindustrie is een niet onbelangrijke groep. Niet alleen binnen de eigen
bedrijfstak maar in de gehele coöperatieve familie. Dit geldt vanzelfsprekend
ook voor de telersfabriek in Sas van Gent. Natuurlijk zijn de verhoudingen niet
statisch. De snelle technische ontwikkeling en met name de automatisering van
het gehele verwerkingsproces vragen alle aandacht. Vernieuwingen en uitbrei
dingen zijn in Sas van Gent aan de orde van de dag. Noemen we daarnaast het
samenwerken met de zustercoöperaties, zowel nationaal als internationaal. De
suikerindustrie in Nederland heeft heel dicht voor een totale hergroepering
gestaan. Wellicht is hier uitstel geen afstel. In het EEG-gebied is Nederland
beslist niet de grootste suikerproducent. Sas van Cent produceert gemiddeld
jaarlijks rond 30.000 ton suiker. Omzet in geld: 20.000.000,Er zijn ongeveer
1250 leden en een dikke 700 leveranciers. De fabriek geeft in de campagne
ongeveer 400 mensen werk. Hoewel de meeste bieten uit Zeeuwsch-Vlaanderen
komen treden ook andere gebieden als leveranciers naar voren. Het samenspel
tussen fabriek en teler maakt het mogelijk dat de rationaliteit van teelt, trans
port en verwerking een hoge prioriteit kunnen genieten. In Zeeuwsch-Vlaande
ren werden de tekenen des tijds goed verstaan. Dit moge voor de bietenteler
een grote geruststelling zijn.
het coöperatief landbouwkrediet annex sparen is in Oost bijzonder goed
aangeslagen. Het is tweeledig in deze zin, dat een aantal banken is aan
gesloten bij de centrale in Utrecht en bij de centrale in Eindhoven. Naast de
boerenleenbanken en Raiffeisenbanken met een overwegend plaatselijk
karakter zijn er ook streekbanken. Noemen we de Raiffeisenbank in Terneuzen,
die tot de grootste in het gehele land behoort. Het dienstenpakket van de ban
ken is zo veelzijdig, dat ze uitgegroeid zijn tot volledige algemene banken. De
bank is er voor iedereen en voor alle bankzaken. Natuurlijk staat de agrarische
gerichtheid sterk op de voorgrond zoals ten aanzien van het verlenen van kre
dieten aan land- en tuinbouw.
637
Suikerindustrie lichtend voorbeeld
VRIJDAG 2 5 JUNI 1965
Drs. J. DIJKGRAAF
L.C.C.
GOES
A XEL is in. Vanwege de tentoonstelling van de kring. Axel
is ook in als we de tentoonstellingsaffiche bekijken. De
combine, symbool van moderne landbouw, op de voorgrond.
Fabrieksschoorstenen en de graansilo op de achtergrond. Mo
derne landbouw met moderne opslag, be- en verwerkings
bedrijven. Eigen bedrijven van boeren en tuinders. Dat wil
in dit geval zeggen coöperatieve bedreven. Ook in Oost
Zeeuwsch-Vlaanderen weten de boeren en tuinders samen te
werken. Op velerlei terrein. Als het gewenst dus nuttig is en
noodzakelijk voorkomt. Welnu, dit bleek in het verleden, het
blykt in het heden het geval te zijn.
SUIKER
BANKWEZEN
ZUIVEL
nog even bij de verwerking te blijven. Van veel oudere datum is de-coöpe
ratieve zuivel-industrie. Deze wordt in Oost Zeeuwsch-Vlaanderen thans
gepresenteerd door de coöperatieve fabriek in Kloosterzande. Vroeger lag de
nadruk meer op de room ver werking dan tegenwoordig. Door wijzigingen in de
struktuur van de melkveehouderij en de afzetmogelijkheden in de eind-
produkten is de fabriek in Kloosterzande getransformeerd tot melkinrichting,
hoewel de boterproduktie haar betekenis geenszins verloren heeft. De fabriek
verwerkt de laatste jaren zo'n 5.500.000 kg melk. Daarnaast is er in Oost nog
een organisatie, die melk van veehouders ontvangt. Wat de afzet betreft is
Zeeuwsch-Vlaanderen een gebied, dat niet bepaald stabiel genoemd kan worden.
En dit niet alleen omdat de bevolking snel toeneemt vanwege de industriële
ontwikkeling maar tevens omdat meerdere zuivelbedrijven in dit gebied ope
reren. De fabriek in Kloosterzande wordt hiermee eveneens geconfronteerd.
Middelen om de positie te versterken zijn en worden regelmatig bestudeerd. De
tijd kan gaan dringen. Voor de enkele honderden leden van Kloosterzande is
een hechte basis van doorslaggevende betekenis. De Brabantse Zuivelbond te
Breda, waarbij de fabriek in Kloosterzande is aangesloten, probeert mèt anderen
de ontwikkeling te begeleiden. Als de melkveehouderij toekomst houdt moeten
de verwerkings- en afzetschakels voor hun taak berekend zijn. Kloosterzande
kan zo'n schakel blijven.
AAN- EN VERKOOF
^/"AN een heel ander karakter is de coöperatieve aan- en verkoop. In de eerste
plaats omdat het accent hierbij qua bedrijf veel meer op de handel de
inkoop en afzet ligt en minder op de verwerking. Maar er is nog een ander
verschil. In tegenstelling tot de verwerkingscoöperaties is de aankoop veel meer
naar confessie van de leden georganiseerd. Dit laatste geldt trouwens ook voor
het bankwezen en bijvoorbeeld de onderlinge verzekering. Maar om tot de
aankoop van bedrijfsmiddelen en de afzet van landbouwprodukten terug te
keren. In Oost Zeeuwsch-Vlaanderen kennen we op deze terreinen twee co-
operatieve aktiviteiten. De COVO in Terneuzen, met de bedrijfsgebouwen voor
namelijk geconcentreerd in Axel-Sassing, is aangesloten bij Cebeco in Rotter
dam. Daarnaast werkt in het bijzonder onder de R.K.-landbouwers de CHV uit
Veghel, die nationaal georganiseerd is in de CIV in Rotterdam. Beide coöpe
raties zijn in ons gebied flink uit de kluiten gewassen. Vele duizenden tonnen
produkt worden jaarlijks verhandeld, waarmee miljoenen guldens gemoeid zijn.
Vooral de outillage voor het transport en de verwerking in de oogst is up to
date.
De Zeeuwsch-Vlaamse brouwgerst heeft een heel goede naam. Jammer, dat
de teelt van dit produkt momenteel niet bijzonder aantrekkelijk is. Daar in dit
nummer van het Zeeuws Land- en Tuinbouwblad een artikel over de coöpera
tieve aan- en verkoop is opgenomen, achten wij ons ontslagen van een nadere
aanduiding van de grote betekenis van deze coöperatieve aktiviteit. Overigens
bevindt de aan- en verkoop zich eveneens in de voortdurende stroomversnellin
gen van deze tijd. Aanpassen en vooruitzien. Twee begrippen, die zowel orga
nisatorisch, technisch als commerciëel van de direkties, besturende colleges en
leden veel denkwerk en daadkracht vragen.
0 plaatselijke banken en hun vestigingen, aangesloten bU de C. C. R. te
Ut i-echt.
O plaatselijke banken en hun vestigingen, aangesloten h'i de C. C. B. te
Eindhoven.
GROENVOEDERS
^7 AN veel recenter datum is de groen voederdrogerij in Sluiskil. In feite is deze
coöperatie nog maar enkele jaren oud. Jaarlijks wordt om en nabij de
18.000 ton grondstof, vooral lucerne, verwerkt tot 4.000 ton gedroogd produkt.
Daarmee behoort deze Zeeuwsvlaamse droger tot de grotere bedrijven in haar
branche. De afzet vindt hoofdzakelijk plaats naar de mengvoeder-industrie. De
drogerijen hebben het overigens lang niet gemakkelijk. Felle concurrentie,
onder meer van Amerikaanse zijde, en technische wijzigingen stellen deze be
drijfstak voor grote problemen. Gelukkig is de samenwerking uitstekend. On
danks de wisselende resultaten voor de telers van de grondstof is men toch de
mening toegedaan, dat een droogindustrie niet kan worden gemist. Ook in
Zeeuwsch-Vlaanderen wordt deze mening gedeeld. Bestuur en directie van de
jonge coöperatie mogen dit bij eventuele teleurstellingen voor ogen houden.
Bij Utrecht zijn in geheel Zeeuwsch-Vlaanderen 14 banken aangesloten.
Deze tellen ruim 5.000 lede: en er worden meer dan 22.000 spaarrekeningen
aangehouden met een tegoed aan spaargelden van rond 100 miljoen. Het aan
tal verstrekte voorschotten is ongeveer 1800 voor een bedrag van ruim 30 mil
joen. De reserves van de banken overschrijden de 4.000.000,—.
VEILEN
JN Terneuzen is de coöperatieve vruchtenveiling „Zeeuwsch-Vlaanderen" ge
vestigd. Ze heeft ongeveer 200 leden en de jaaromzet is meer dan 2.000.000.
(Zie verder pagina 647.)
