De industriële ontwikkeling in
de kanaalzone van
Zeeuwsch-Vlaanderen
634
A. HENDRIKSE
HET gebied dat wordt aangeduid als „de kanaalzone" in Zeeuwsch-Vlaanderen
strekt zich uit langs en in de omgeving van het Nederlands gedeelte van
het kanaal Gent-Terneuzen.
ZEEUWS LAND- EN TUINBOUWBLAD
SECRETARIS KAMER YAN KOOPHANDEL
EN FABRIEKEN
VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Men krijgt tegenwoordig vaak zo de in
druk dat de industriële ontwikkeling in de
kanaalzone van Zeeuwsch-Vlaanderen van de
laatste tijd zou zijn. Uit de hier geplaatste
bijdrage blijkt overduidelijk dat deze ont
wikkeling in de tweede helft van de vorige
eeuw reeds op gang kwam. In de loop der
jaren hebben zich in „de kanaalzone" ver
schillende industriële bedrijven gevestigd of
zijn er plannen daartoe geweest.
Sommigen hebben het in de strijd om het
bestaan niet kunnen bolwerken en zijn van
het toneel verdwenen. Anderen hebben zich
tot belangrijke industriële vestigingen kunnen
ontwikkelen. Deze drukken reeds jaren lang
een stempel op dit zo specifieke industrie
gebied. RED.
Industriële bedrijvigheid. De Dow Chemical International N.V. te Terneuzen.
De eerste industrievestiging in deze zone dateert reeds uit 1872 toen te Sas
van Gent een beetwortelsuikerfabriek werd gesticht. In 1899 werd besloten tot
oprichting van een coöperatieve beetwortelsuikerfabriek, eveneens te Sas van
Gent, die in oktober van het jaar 1900 in bedrijf gesteld kon worden.
Korte tijd daarna vond de omzetting van een maalderij bedrijf te Sas van
Gent in een meelfabriek plaats.
Te Terneuzen werd rond de eeuwwisseling een grote staalfabriek gebouwd.
Door moeilijkheden op financieel gebied mislukte deze vestiging echter en
werd het bedrijf niet in exploitatie gebracht.
Het jaar 1911 was, wat de vestiging van industriële bedrijven betreft, voor
de gemeente Terneuzen een gunstig jaar. Uit een ter plaatse reeds lang ge
vestigd aannemersbedrijf kwam een betonwarenbedrijf annex bouwmaterialen-
handel voort en te Sluiskil vestigde zich de cokesfabriek.
De stijfsel- en glucosefabriek begon in 1912 te Sas van Gent de produktie
en in 1920 werd in deze gemeente onder dezelfde directie van de glasfabriek,
de fosfaatfabriek in werking gesteld.
In 1924 ontstond te Terneuzen uit plaatselijk initiatief een scheepswerf.
.fE Sluiskil, op grondgebied van de gemeente Axel, werd in 1929 de grootste
industriële onderneming van de gehele streek, namelijk het stikstofver-
bindingsbedrijf, gesticht. In dit jaar werd te Sas van Gent een textielfabriek
opgericht.
Dê vestigingen, waarbij de chemische industrie een vooraanstaande plaats
innam, werden in belangrijke mate bevorderd door de gunstige water- en
spoorverbinding en een overschot aan industrie-arbeiders in de aangrenzende
gebieden in België.
Het is opvallend dat men van Nederlandse zijde weinig belangstelling had
voor dit gebied. De meeste ondernemingen werden er dan ook opgericht door
internationale concerns die het belang van dit gebied wel begrepen.
Afgezien van de vestiging van enige tapijt- en tricotagebedrijven te Sas van
Gent en Terneuzen in de dertiger jaren, die inmiddels, op een enkele uitzonde
ring na, weer zijn verdwenen, kan gezegd worden dat er in een lange reeks van
jaren geen sprake meer was van vestiging van industriële bedrijvigheid.
Tijdens de tweede wereldoorlog werden meerdere, in hoofdzaak chemische,
industrieën door de bezetter ontmanteld, terwijl andere geheel of gedeeltelijk
door oorlogshandelingen vernietigd werden.
de bevrijding heeft de wederopbouw en het opnieuw installeren van deze
bedrijven jaren in beslag genomen. In samenhang met deze wederopbouw
en later los hiervan werden door de getroffen en ook door andere onder
nemingen plannen tot modernisering en uitbreiding uitgevoerd om gelijke tred
te kunnen houden met de industriële evolutie.
Gedurende enige jaren na de bevrijding viel er enige bedrijvigheid te con
stateren o.a. te Terneuzen, waar een vellenpelterij en een haarviltbedrijf ge
sticht werden. Beide bedrijven was echter geen lang bestaan beschoren, hetgeen
ook gezegd moet worden van een in de gemeente Axel opgerichte vlasspinnerij.
Bedrijven op het gebied van de metaalbewerking en toeleveringsbedrijven
werden in diverse plaatsen gevestigd. Te Sas van Gent vond zelfs de vestiging
plaats van een ijzer- en metaalgieterij.
JN het jaar 1955 leek het erop of de gemeente Terneuzen een belangrijke
industriële bedrijvigheid rijker zou worden. Er werd daar in de gebouwen
van de nimmer in bedrijf gestelde staalfabriek een onderneming gevestigd die
zich zou gaan toeleggen op de vervaardiging van bouwmaterialen. Berichten
in de pers uit die dagen wettigden de verwachting dat dit bedrijf binnen niet
te lange tijd zou uitgroeien tot een vrij arbeidsintensieve onderneming. Ge
bleken is dat deze verwachtingen te optimistisch geweest zijn.
Te Sas van Gent werd een garenververij opgericht.
Plannen om te komen tot oprichting van een strokartonfabriek werden
niet verwezenlijkt.
Van een krachtige industriële ontwikkeling zoals die in andere gebieden van
ons land toen reeds gaande was, kon gedurende vele jaren na de bevrijding
niet gesproken worden, afgezien dan van de uitbreiding van vele onder
nemingen, waarop reeds hiervoor gewezen werd.
(Zie verder pagina 647.)
