EEN KAS BOUWEN
DINGEN VAN DE WEEK
517
Eerst overwegendan bouwen
V R IJ D A G 2 1 MEI 1965
Het Rijkstuinbouvvconsulent-
schap voor Bedrijfsuitrus-
ting en Arbeidsmethoden
(R.B.A.) te Wageningen ver
zorgt regelmatig praktijkad
viezen voor de tuinbouw.
In advies nummer 3 zet de
heer J. Hiemstra in het kort de
belangrijkste technische pun
ten uiteen die van belang zijn
om te vermelden in een te ma
ken overeenkomst met een
kassenbouwer. Momenteel is
de krapte op de markt voor
kassenbouwers voorbij en met
des te meer reden kunnen
thans de noodzakelijke afspra
ken vastgelegd worden.
Behalve de technische pun
ten zijn ook van groot belang:
1. zijn er plannen om te zijner
tijd over te schakelen op
stookteelten;
2. aanpassing teeltplan en fi
nanciering;
3. verdeling arbeidstoppen op
het bedrijf;
4. aanvraag Rijksgoedkeuring
bij de gemeente;
5. plaats van de kas i.v.m.
electra en water.
Over deze en andere be
langrijke punten zal de Rijks-
tuinbouwvoorlichtingsdienst te
Goes u graag voorlichting ge
ven. Bespreek de plannen tij
dig met de betreffende assis
tent.
Met de bouw van een kas
zijn duizenden guldens ge
moeid.
Vaak wordt besloten de kas
aan te schaffen die het voor
deligst wordt aangeboden. Dit
kan tot ergernis en teleurstelling leiden, als de rela
tief goedkopere kas achteraf op enkele belangrijke
punten tekort blijkt te schieten,
maken.
Formuleer daarom van te voren aan welke eisen
de kas zal moeten voldoen. Vraag vóór u de opdracht
geeft, aan enkele kassenbouwers een offerte en be
studeer deze offertes zorgvuldig. Niet alleen de prijs
is belangrijk, maar ook de vorm van de kas, de con
structiedetails en de kwaliteit van de gebruikte ma
terialen.
KASTYPEN EN HUN EIGENSCHAPPEN
Wie gaat bouwen, kan tegenwoordig een keuze
maken uit de volgende kastypen, weergegeven in
nevenstaande grafiek.
Warenhuizen met kapbreedte van ongeveer 3,20 m.
Vrij veel schaduwgevende constructiedelen als
goten en poten. Klimatologisch niet het beste kas-
type. Voldoet echter redelijk voor de groenteteelt.
Betrekkelijk lage bouwkosten.
Warenhuizen met kapbreedte tot ongeveer 6,40 m
(breedkappers).
Redelijke klimaatbeheersing (grotere luchtin-
houd). Minder schaduwgevende delen en obstakels
(goten en poten).
Redelijke bouwkosten.
Kassen met kapbreedte van 6,40 tot 10,50 m.
Grote luchtinhoud, veel licht, weinig obstakels.
Bij voorkeur te construeren in staal, althans de on
derbouw.
Goede klimaatbeheersing is mogelijk.
Redelijke bouwkosten.
Kassen met kapbreedten van 10,50 tot 15 m of groter.
Als voren, echter met hogere bouwkosten.
CONSTRUCTIE-DETAILS
Eis van uw kassenbouwer een goéd verzorgde
constructie en let daarbij vooral op details. Kleine
oorzaken kunnen grote gevolgen hebben.
Hier volgen enkele punten om rekening mee te
houden.
FUNDERING
Om een stenige fundering te krijgen dienen de
poeren tenminste 90 cm hoog te zijn. De aanleg-
breedte is afhankelijk van grondslag en kapbreedte
(totale belasting) maar zal tenminste 30 x 30 cm
moeten bedragen.
POTEN
De meest doelmatige poten (stijlen) voor waren
huizen zijn verzinkt stalen buizen. Deze geven een
stevige constructie met weinig materiaal. De staan
ders van de gevel moeten rechtstreeks verankerd
worden aan de fundering. Ook de staanders in de
kas waaraan de schoren bevestigd zijn moeten aan
de fundering worden verankerd. Op deze wijze krijgt
u een stormvaste constructie.
GOTEN
Liefst thermisch verzinkt (geen onderhoud). Zo
nodig aan de binnenzijde geschilderd in verband
met „zinkschade". Eventueel speciale voorzieningen
om condensdrup te voorkomen. Gootbreedte min
stens 22 cm, afschot ten minste een halve cm per
strekkende meter goot. Afvoerpijp voor regenwater
Bouw een goede kas en denk om de verzekering.
minstens 90 mm 0 inwendig. Maximaal 130 m2 kas-
oppervlak per afvoerpijp.
ROEDEN
Ongeschilderd, onder vacuüm en druk geconser
veerd vurehout, vrij van noesten, is duurzaam en
goedkoop. Zulke roeden vragen geen onderhoud,
hebben een geringe warmtegeleiding, doch geven
wel enig lichtverlies.
Thermisch verzinkte stalen roeden geven minder
lichtverlies. In combinatie met de grote glasmaat
van 73 cm (dikte 3,3-4 mm) geven ze een glasdek
met een vrijwel maximaal lichtniveau.
GLAS
Met de grote glasmaten (59,5 of 73 cm) verkrijgt
men het meeste licht in de kas. Vlak en helder glas
laat het meeste licht door. Gehamerd glas geeft dif
fuus (verspreid) licht en daardoor een gelijkmatiger
lichtverdeling.
Herhaaldelijk wassen van het glas is tegenwoor
dig noodzakelijk. Het kasdek dient voor dit doel toe
gankelijk te zijn.
LUCHTING
Kassen met een geringe luchtinhoud per m2
grondvlak (warenhuizen) dienen over ruime venti-
latiemogelij kheden te beschikken. Ten minste Ve ge
deelte van het dek moet geopend kunnen worden.
Bij kascomplexen geeft een verspringende nok-
luchting een intensieve ventilatie. Bij brede vrij
staande kassen dient de doorgaande nokluchting bij
voorkeur gecombineerd te worden met zij luchting in
de gevels.
DEUREN
Beperkt het aantal deuren tot een minimum.
Werk zoveel mogelijk met centrale verharde tran
sportpaden. Liefst één dubbele schuifdeur in het
midden van de zijgevel bij warenhuizen en kascom
plexen. Let vooral op 'éen tochtvrije en soepel
schuivende constructie.
SCHOREN
De kas moet zowel in de richting van de goot
als in de richting haaks daarop, vormvast zijn. Dit
bereikt men door doelmatige en op de juiste piaatsen
aangebrachte schoren, windverband of stijve por
talen.
OFFERTES EN OVEREENKOMSTEN
Het lichtvaardig ondertekenen van een opdracht
bevestiging leidt vaak tot moeilijkheden. Neem
ruimschoots de tijd om overeenkomsten goed door
te lezen, alvorens u een handtekening plaatst.
Behalve een nauwkeurige omschrijving van de te
bouwen kas dient elke offerte of overeenkomst te
vens te vermelden;
1. omschrijving en aard van kwaliteit van de ge
bruikte materialen.
2. de wijze van uitvoering. Deze dient tenminste
overeen te komen met wat normaal onder „goed
uitvoeringsniveau" wordt volstaan.
3. duidelijke omschrijving van de werkzaamheden,
zowel van de tuinder, de kassenbouwer, als van
derden.
4. een tekening die tezamen met de omschrijving
een duidelijk beeld moet geven van de uitvoering.
,,JjJET weer is de koopman". Vooral ook als tuin
ders ervaren we steeds opnieuw de waarheid
die er schuilt in dit gezegde. Wie had b.v. durven
dromen van de prijsontwikkeling van breekpeen
zoals we die in de afgelopen weken hebben gezien.
Geweldige vraag voor het buitenland (lVa 2 mil
joen kg per week) heeft de prijs tot een hoog peil
doen oplopen en degenen die hun produkt hebben
bewaard zitten goed. En dat geldt ook voor degenen
die nog aardappelen van de oude oogst hebben. Wie
had een prijsontwikkeling als in de afgelopen weken
durven verwachten? Niemand immers.
Als tuinders hebben we voor wat de aardappelen
betreft het meest te maken met de nieuwe oogst. De
ontwikkeling van de aardappelen is in de afgelopen
weken bijzonder traag verlopen. Hoewel er thans
sedert midden vorige week een verbetering is inge
treden blijft er een grote achterstand en het zal nog
verschillende weken duren alvorens we in de vroege
aardappelen kunnen beginnen.
Het is te verwachten dat de aardappelen voor
lopig duur zullen blijvèn en dat zal zonder twijfel
van invloed zijn op de prijs van dit produkt van de
nieuwe oogst. Er kan wel wat import komen maar
alles wijst er op dat deze ook niet goedkoop zullen
zijn.
Dat kan de reden zijn dat veel tuinders straks zo
vroeg mogelijk in hun nieuwe aardappelen zullen
willen beginnen. Het is moeilijk om vooraf te zeggen
of zij hieraan verstandig doen. Uiteindelijk gaat het
bij de teler echter om de geldelijke opbrengst.
QP verschillende bedrijven in onze provincie en
met name op Zuid Beveland zal men in de ko
mende weken knolselderij moeten planten. Hoewel
het areaal minder groot is dan het vorig jaar, is er
toch weer een behoorlijke oppervlakte gecontrac
teerd. De vrije teelt is in dit gebied nimmer van
grote betekenis geweest.
Door het koude weer zullen de planten dit jaar
weer op een betrekkelijk laat tijdstip ter beschikking
komen. De ervaring heeft geleerd dat dit geen be
zwaar behoeft te zijn. Het is beter wat laat te plan
ten onder gunstige weersomstandigheden dan vroeg
bij minder gunstig weer.
Wanneer het droog en schraal weer is kan men
het planten beter achterwege laten want teleur
stellingen zullen dan niet uitblijven. Een knolselderij
plant die goed is afgehard kan wel wat droogte ver
dragen maar toch zijn er onder dergelijke omstan
digheden dikwijls heel wat uitvallers. Wacht dus
bij voorkeur op donker weer met kans op een buitje.
Het is zeer goed mogelijk bij het planten gebruik te
maken van een plantmachine. Zeker wanneer men
een wat groter areaal moet planten zal het wenselijk
zijn deze in te schakelen want met de hand planten
vraagt veel arbeidsuren. In verband met de on-
kruidbestrijding is een ruime rijenafstand bij knol
selderij gewenst.
Wanneer men de beschikking heeft over zeer
groeikrachtige grond kan men rustig poten op een
rijenafstand van 55 tot 60 cm. In de rij kan dan op
40 cm worden gepoot. Aanvankelijk ging men in
Zeeland uit van 500 planten per are maar de laatste
jaren is men hierop terug gekomen en houdt men
het op gemiddeld ongeveer 400 planten per are.
Ten aanzien van de bemesting van knolselderij
kunnen we nog opmerken dat voor een zware knol
veel kali nodig is. In de laatste maanden van de
groei is de voedselbehoefte het grootst. Voor een
goede ontwikkeling van de knol is een goede doch
niet te weelderige bladontwikkeling gewenst. Men
bereikt dit door enkele overbemestingen te geven
met stikstof. Zeer veel stikstof bevordert de aan
tasting van bladvellenziekte.
Voor een juist bemestingsadvies dient men in
feite de beschikking te hebben over een bodem
analyse. Een globale norm die voor de bemesting
van knolselderij onder de Zeeuwse omstandigheden
wel wordt gegeven is per ha: 1200 kg kalizout 40°/o;
500 kg superfosfaat en 200 kg kalkammonsalpeter.
We hopen over enige tijd, wanneer dit punt ur
gent wordt nog wel een keer terug te komen op de
ziektebestrijding bij knolselderij maar willen er toch.
reeds op wijzen dat het van zeer grote betekenis is
hieraan alle mogelijke aandacht te besteden.
Bladvlekkenziekte is een kwaal die dikwijls voor
komt en regelmatig hiertegen spuiten is noodzake
lijk. Wanneer men dit nalaat zal dat zeker ten
koste gaan van de opbrengst.
Tot de volgende week.
5. datum van aanvang van de bouw en opleverings
datum.
6. een redelijke regeling van de betalingsvoorwaar
den, bijv:
le termjjn 30 °/o wanneer de fundering is gesteld
en de overige materialen op de tuin
zijn geleverd.
2e termijn 30 als het geraamte is gesteld en
het glas op de bouwplaats is afge
leverd.
3e termen 35 °/o wanneer het werk naar genoe
gen-is opgeleverd.
4e termijn 5% ha een onderhoudsperiode van
tenminste 3 maanden.
Een goede en volledige offerte is volstrekt nood
zakelijk om ongenoegen te vermijden. Overigens is
geen enkele papieren overeenkomst volkomen „wa
terdicht" zodat ook wederzijds vertrouwen onmis
baar is. Geef daarom uw opdracht alleen aan bona
fide kassenbouwers.
