„Steenhove"
in de Soelekerkepolder
420
ZEEUWS LAND- EN TUINBOUWBLAD
MA opstelling van dit kort historisch decor vol-
gen we nu de weg van Kortgene naar Geers-
dijk om even westelijk van dit dorp de hoofdweg
te verlaten en rechtdoor de dijk van de Willems
polder te nemen, die ons snel aan ons doel, de
Soelekerkepolder, brengt.
Deze werd, zoals gezegd, in 1818 bedijkt, waaruit
onmiddellijk volgt, dat een boerderij, daarin liggend
wel van nog wat jongere datum moet zijn. „Steen
hove", waarheen we onze schreden richten, is dan
ook lang niet het oudste bedrijf op Noord-Beve
land. Dat zouden we eerder in de veel oudere pol
ders in het oosten en midden van het eiland moe
ten zoeken. Toch zijn ook van de boerderij „Steen
hove" interessante bijzonderheden te vermelden,
hoewel haar geschiedenis dus slechts ca. 130 jaar
beslaat.
Eerst echter nog iets over de Soelekerkepolder.
Op oude kaarten van vóór en omstreeks de eerste
herbedijkingsplannen, dus vóór 1590, vinden we in
het gebied waar nu deze polder ligt, een dorp Swol-
of Soelkerke in het Ambacht van Soetelinxkerke.
Het is ongeveer op dezelfde plaats dat bijna 3
eeuwen na de ondergang in 15301532, de bedij
king van de huidige polder gereed kwam. Deze ligt
tegen de Heer Janspolder, die reeds in 1699 bedijkt
werd.
De schorren voor deze laatste polder groeiden
gedurende de ruim 100 jaar na 1699 dusdanig aan,
dat ze een hoogte van 1.40 boven N A.P. bereikten
en dus bedijking zeer aanlokkelijk werd.
In 1817 werden de gronden ten verkoop aange
boden. Ze lagen voor de genoemde Heer Jans-,
Willems- en Geersdijkpolder en besloegen ruim
1000 gemeten.
In hetzelfde jaar was aan de Ambachtsheren van
Wissenkerke, Geersdijk, Soelekerke en Oud-Kam
pen recht tot bedijking verleend.
Uit de stukken van het Polderarchief van 1818
bleek ons dat kopers voor de helft waren de heren
Versluys, Schorer en Tak (voor mevr. wed. Sli-
cher). Daarnaast werden genoemd B. J. Vrijthoof,
W. van Eek, A. en N. Swemer en W. L. Vader. Deze
laatste was administrateur van de bedijkingsonder
neming.
In 1818 kwam de bedijking dus tot stand en de
totale kosten waren c.a. 153.000,Reeds een
eerste oogst van koolzaad bracht kort daarop het
voor dit tijd wel enorme bedrag van 104.000,op.
in
Oude boerderijen
Hier ligt de grens tus
sen de Ambachten Soe
lekerke en Wissenkerke.
Een oude grenspaal uit
begin der vorige eeuw.
Vermeld zij dat de gronden tot de zwaarste in heel
Zeeland behoren.
De gehele Soelekerkepolder beslaat thans 475
ha en er zijn slechts enkele boerderijen in gelegen,
daarnaast hier en daar een arbeiderswoning en
langs de dijk, grenzend aan de Heer Janspolder,
ontstond een gehucht, genaamd Stroodorp.
Langs' die dijk kan men ook vinden de grens
palen, welke de grens met het Ambacht Wissen
kerke aangeven. Ze werden volgens de archieven
destijds geleverd door de steenkoper W. van Uye
te Middelburg. Hij kreeg voor 4 stenen palen
101,20 en voor het daarin graveren van 78 letters
3 stuiver per stuk. Pieter Israël kreeg voor het
vervoer van de haven naar de plaatsen op de limie
ten in de Soelekerkepolder 260,
EEN STATIG HERENHUIS
„Steenhove", gelegen in het oostelijk deel van de
polder, is een boerderij, die wat de gebouwen be
treft, vanaf het begin berekend moet zijn geweest
op een groot complex landbouwgronden.
Het juiste bouwjaar konden we ondanks enig
speurwerk niet vinden, doch de eerste gebouwen
De oude
DAN Zuid-Beveland naar Noord-Beveland is tegenwoordig slechts een korte rit.
Dat was vroeger wel anders. Bovendien was het vóór 1960 geen rit, doch een
vaartocht per veerboot. We herinneren ons uit onze jeugd nog heel vaag dat hier
voor een zeilboot werd gebruikt, terwijl later de motorveerpont in bedrijf kwam.
De boerderij waarvan we nu de geschiedenis zullen volgen, ligt op Noord-Beve
land, doch ze is heel wat korter dan die van het voormalige eiland zelf.
Het eiland bestond zeker reeds in de 13e eeuw en indijkingen, inundaties en dijk-
vallen hebben zich er de eeuwen door in een lange rij opgevolgd.
In de 15e eeuw had men meer en meer met moeilijkheden te kampen en om
streeks het jaar 1500 moet de toestand van het eiland wel zeer precair zijn geweest.
Men trachtte verbeteringen aan de dijken aan te brengen doch de St. Felixvloed
van 5 november 1530 zette het hele eiland (toen omstreeks 5000 ha) onder water.
Ook delen van Zuid-Beveland, Walcheren en Tholen leden toen zware schade. In de
jaren 1531 en 1532 deed men pogingen op Noord-Beveland door nieuwe dijken ge
bied op de zee te heroveren, doch een zware noordwesterstorm op 2 november van
dit laatste jaar vernielde deze dijken bij Kortgene en Kats en van toen af tot 159S,
dus 68 jaar lang was het eiland „drijvende", hetgeen wil zeggen, dat het onbewoon
baar was geworden, de dorpen verzwolgen, de landerijen verwoest. Slechts resten
van torens en overige bebouwing, stukken dijk en allengs weer hoger wordende
schorren met vluchtheuvels (stellen) voor herders en schapen vormden het deso
late beeld van een verloren eiland.
Doch na tientallen jaren begon men opnieuw met bedijkingen en in 1598 was de
Oud-Noord-Bevelandpolder (groot 4348 gemeten) weer ingedijkt. Met vallen en op
staan groeide Noord-Beveland. Van de in totaal 33 polders die sedertdien werden
bedijkt, gingen er 4 weer ten onder met een oppervlakte van 809 ha, terwijl daar
naast nog ruim 400 ha eveneens moest worden prijsgegeven (o.a. als gevolg van
vele dijkvallen).
De inpolderingen vonden vooral plaats in de 17e eeuw (tussen 1002 en 1699 19
polders) en in 18e eeuw (9 polders).
Daarna ontstonden nog 4 polders, n.l. de Soelekerkepolder, de Onrustpolder, de
Leender Abraham- en de Spieringpolder, resp. bedijkt in 1818, 1846, 1853 en 1856.
Ruim 7500 ha is in al die tijd op de zee herwonnen en na eeuwen gestage arbeid
van waterbouwkundigen en landbouwers geworden tot een akkerbouwgebied van
groot formaat.
Dit vindt men zelden op een boerderij. Een herenhuis van formaat.
