296
m
DE grote houten schuur met rieten dak en twee
ingangen (de mendeuren) waarboven de dak
rand is verhoogd, behoort tot de oudste typen,
welke we in Zeeland nog vinden. Er bevinden zich
dus twee dwarsdelen in, aan weerszijden waarvan
de tas en de vee- en paardestallen liggen. Een
lange, doorlopende gang ligt over de hele lengte
tussen stallen en tasvakken. Vanaf de deel krijgt
men in deze schuur een inzicht in de construktie
van de gebinten, gevormd door zware opgelegde
balken en steunen, die gemakkelijk de eeuwen trot
seren. Bezwaarlijker is, zoals de heer Burger ons
zei, het onderhoud van het rieten dak, dat op ge
zette tijden herstel en vernieuwing vraagt.
HET is in deze omgeving dat we ditmaal ons object vonden en wel, gaande van
Kapelle langs de nu gemoderniseerde en wat rechtgetrokken oude Wemeldingse
Zandweg naar Wemeldinge.
ZEEUWS LAND- EN TUINBOUWBLAD
Oude boerderijen in Zeel
HET WOONHUIS APART
Totnutoe vestigden we de aandacht op enkele
boerderijen (Swake onder 's-Gravenpolder en „De
Groote Geere" te Oostkapelle), waarbij het woon
huis met de schuur één geheel vormde. Daarbij
bevond zich in het eerste geval de hoofdingang in
de lange zijgevel en in het andere in de kopgeyel.
Hierdoor was ook de indeling van het woonhuis
voor een groot gedeelte bepaald.
De boerderij „De Jonge Bogaards" kenmerkt
zich nu door een geheel losstaand woonhuis, gelegen
in de lengterichting van de schuur, doch bezijden
Het vrijstaande woonhuis met het typische trapgeveltje
is gebouwd in gele IJsselsteen.
het ambachtsgebied ligt, doch nu niet op Wemel-
dings gebied, maar in een tot Kattendijke behoren
de enclave, liggende tussen het grondgebied van
Kapelle en Wemeldinge.
Genoemde kaart geeft de situatie omstreeks 1840
weer. Later heeft een grenswijziging plaats gevon
den in 1940 en is deze omgeving, waarin o.a. liggen
de Wissenhoek en de Vijf Gemetenhoek (hierin ligt
deze boerderij) aan Wemeldinge toegevoegd.
De aanduiding van een perceel of combinatie
'van percelen met „hoek" is al heel oud en geeft als
regel een situatie aan die eeuwen geleden al be
stond. Zo zal zeer waarschijnlijk de benaming
„wissenhoek" duiden op de teelt van wissen voor
vlechtwerk, mandenmakerij e.d. die hier vroeger
werd uitgeoefend.
We hebben nu dus al vastgesteld dat „De Jonge
Bogaards" ongeveer 125 jaar geleden daar aan-
voor we hierna nog meer bewijzen zullen aanvoe
ren.
EEN ECHTE ZEEUWSE BOUWSCHUUR
Dc bakkeet links staat op grondgebied
De grens met Wemeldinge loopt door de
woning en bakkeet door.
Van Walcheren, waar we in een vorig artikel de geschiedenis van een boerderij
te Oostkapelle nagingen, keren we nog eens terug naar Zuid-Beveland.
Reeds kort na het ontstaan van dit eiland uit een kern, waaraan later vele polders
en eilanden werden toegevoegd (b.v. Oost- en West-Baarland, Oost-Beveland en
Wolphaartsdijk) was de streek om Kapelle bekend en werd genoemd in de oudste
documenten welke bewaard zijn gebleven.
Zo omstreeks 1100 tot 1200 schijnt dit ontstaan wel te liggen en in die tjjd is er
voor het eerst sprake van het Ambacht van Kapelle, dat in leen werd verkregen
door de Heeren van Ter Maelstede.
IN DE HEERLIJCKHEIDT VAN CATTENDIJCKE
Links passeren we de Eliwerveweg en waar de hoofdweg naar recht buigt slaan
we een recht door lopende grondweg in, die ons over een korte afstand brengt bij
de hofstede „DE JONGE BOGAARDS", welke naam als plaats- en gebiedsaanduiding
in deze omgeving iedereen een begrip is.
Ook officiële kaarten vermelden de hoeve en zo komen we die naam allereerst
tegen op de topografische kaart blad F, waar de gebouwen nauwkeurig zijn inge
tekend. De verkenning voor deze kaart vond plaats in 1936.
De hofstede ligt op de kaart nog juist benoorden de grens van de gemeente Kapelle
en bevindt zich op Wemeldings gebied.
Een merkwaardige bijzonderheid is dat de bakkeet nog steeds op Kapels gebied
ligt en de gemeentegrens met Wemeldinge tussen woning en bakkeet doorloopt.
Wanneer men 's zomers in de keet Kuis, woont men dus te Kapelle, voor het overige
te Wemeldinge.
Reeds in vroege tijden bevond zich hier een iets
hoger liggende rug tussen de twee genoemde dor
pen, een strook vormende tussen de Zandweg en de
huidige Postweg. Westelijk en Oostelijk daarvan
lag het land laag en bestond uit een moerassig ge
bied (o.a. de Vlake Moer).
Nog op de rand van dat hogere gedeelte is des
tijds de hofstede gebouwd. Straks zal blijken dat
we daarvoor heel ver in de geschiedenis moeten
teruggaan.
Kaartmateriaal is bij het zoeken naar oude ge
gevens onmisbaar en we hebben, teruggaande in
de tijd, verder houvast gevonden aan de Kaart van
het Oostambacht van Kapelle, gevoegd bij de Kro
niek van. Kapelle-Biezelinge en Eversdijk door
J. Bijlo.
Hierop zien we eveneens dat „De Jonge Bo
gaards" (ook wel geschreven „Bogaars") juist buiten
Een idyllisch plekje
het b<
Wanneer men op enige afstand een totaai over
zicht 'heeft van deze formidabele schuur ontkomt
men niet aan de bekoring, die van het geheel uit
gaat, waarbij de rieten bekapping met de golvende
daklijn boven de mendeuren een belangrijke rol
speelt.
De waterput, de zgn. „vaete", omringd door
zware scheefhangende knotwilgen op het erf niet
ver van de schuur, accentueert de speciale sfeer
van deze oude boerderij nog extra.
wezig was en uit mededeling van de huidige be
woner, de heer J. Burger, vernamen we dat eertijds
de ingang tot het erf gesierd was met stenen palen,
waarin het jaar 1781 was gegrift. Dat was dus ca.
180 jaar geleden. Een stuk paal met dit jaartal is
nog aanwezig.
Ons onderzoek naar ,de ouderdom der hoeve
ging verder en ook hier kwamen de befaamde
kaarttekenaars der familie Kattinga ons te hulp.
Op hun fraai gekleurde kaart van Zuid-Beveland,
opgenomen in 1747 is deze hoeve eveneens ge
tekend, nauwkeurig op de plaats waar ze nu nog
ligt, in het gebied van de Heerlijkheid Cattendijke.
Het jaartal 1781 op de nu verdwenen palen van
het hek duidde wellicht op her- of verbouw van
schuur of huis, het is in geen geval het jaar waarin
hier voor het eerst van bebouwing sprake was, het
geen de laatstgenoemde kaart bevestigt en waar-
