S
1049
DINSDAG 24 DECEMBER !9fes
brengen, maar zo zegt Fockema Andreae de bijde
hante heren van Haarlem en Leiden lieten zich niet zo
maar verrassen.
Cats heeft zich dit blijkt toch wel overduidelijk
veel moeite en zorgen en ook heel wat geld getroost om
onbruikbaar land te winnen. Lange tijd ja, eeuwen
zelfs waren zijn gedichten bekender dan zijn ontgin-
ningsarbeid, maar „Vader Cats'» heeft als huisdichter toch
wel langzamerhand afgedaan. Zijn droogleggingen in
Zeeuws-Vlaanderen en zijn fraaie buitenplaats „Zorg
vliet" zijn minder vergankelijke monumenten van zij*
arbeid.
WOUTER SLQB.
In de 17e eeuw alleen al 36.500 ha.
jongeman als vertegenwoordiger van Cats voortdurend
„op het werk" was in Engeland. Het einde was, dat de
baten aan Engeland zijn toegevallen en het verlies aan
de Nederlanders.
Bekend zijn Cats' dichtregels:
Het dycken is van outs een ongewisse kans,
Maer verre boven al het dycken buyten's lants.
Ja«'4>b ('al*.
ONTGINNER
Maar Cats zat toch blijkbaar het land winnen in het
bloed. Hoe anders te verklaren, dat hij na al deze tegen
slagen op het laatst zijner jaren een stuk woeste duin-
grond tussen Scheveningen en Den Haag kocht en er het
nog bestaande heerlijke „Zorgvliet" van maakte
v.) en zal na voltooiing van het Delta-werk nóg meer
t staat wel vast, dat Zeelands gezicht aanzienlijk zal
EMA ANDREAE. eertijds secretaris van het Hoog-
dschap Rijnland, heeft als waterstaats-historicus een
'an zijn hand verscheen o.m. „Jacob Cats en de land-
Cats was een Zeeuw van geboorte (Brouwershaven)
in Zierikzee. Dus op Schouwen, waar men van land-
rist en niet minder van landwinning. Cats was welis-
t van professie, later zelfs staatsman en politicus van
van zijn natuur misschien nóg meer.zakenman
althans het geld niet als slijk der aarde, al wist hij
dichten zijn medemensen en vooral de jongeren te
zinloze van het najagen van geldelijk gewin
e vaderlandse-geschiedenisboekjes bekend als Raads-
i uit de cultuurhistorie bekend als „dichter", is minder
mtginner, als drooglegger van onbruikbare brokken
ziltig land.
In 1609 ontstond een toestand van vrede door het z.g.
Twaalfjarig Bestand (wapenstilstand) met de Spanjaar
den, zodat er ook in het hard omstreden Zeeuwse Vlaan
deren weer rustig gewerkt kon worden. Er was veel ver
woest, maar ook had de natuur veranderingen tot stand
gebracht (zoals door overstroming met een vruchtbaar
laagje zeeklei de moergrond te bedekken). Men ging aan
het bedijken. Het eerste octrooi daartoe werd door de
Staten van Zeeland gegeven in 1609 (Breskei^). Het
tweede octrooi werd in 1612 verleend aan een aantal
heren, dat zich landeigenaren noemde van gronden rond
Groede. Onder hen bevond zich ook Cornelis en Jacob
Cats. 1612 was een belangrijk jaar in onze landwinnings
geschiedenis, want toen werd de drooglegging van de
Beemster voltooid, waarmede Leeghwater zich een grote
naam had verworven en het begin werd gemaakt met een
hele reeks landwinningen in Noordholland.
Toen het bestand ten einde liep, raakte Cats c.s. de
drooggelegde gronden kwijt door de nieuwe oorlogstoe
stand (inundatie e.d.). Dat heeft hem jaren inkomsten ge
kost. Ook werden andere landeigendommen in Staats-
Vlaanderen door de Landsoverheid in beslag genomen,
doch later weer teruggegeven.
Inmiddels was een andere Zeeuw Vermuyden in
Engeland aan het ontwateren en ontginnen in een land
streek omspoeld door de rivieren de Ouse, de Don en de
Trent. Op een gegeven ogenblikontbraken hem ver
moedelijk de nodige middelen om verder te gaan en deed
hij aandelen van zijn concessie over aan Cats en anderen.
En wel voor geringe prijs. Het contract met Cats c.s. was
ondeugdelijk, zoals later zou blijken. Niets hielp om de
strop ongedaan te maken. Ook niet dat een Zeeuwse
Inklinkende kleigronden door droogte gebarsten, waarop
de eerste salioornia-begroeiing.
Cats inspecteerde als Raadspensionaris eens de Zand
dijk tussen Callantsoog en Den Helder (waar later het
Koegras zou worden gewonnen). Zelfs heeft hij volgens
Fockema Andreae gepoogd de plannen om het Haar
lemmer meer droog te leggen te doen slagen. Wat dat
betreft was Cats dus wel een voortvarend man, want men
durfde in de Gouden Eeuw veel aan, maar het droog
maken van Hollands grootste plas heeft altijd op over
wegende bezwaren gestuit. Cats was echter van plan om
een octrooi-aanvrage bij verrassing in de Statenzitting te
dnb Jlcönlanb
vóór.ttl leii hide
in
R OMB1NK V,
bprtnarnTr
Atw wAyfagfr -U* Trt/e&utii.
•uJlMé/uyUÜÜun «yyet/tpiaji/st Otfic'/ert
m tkr/v dtêsentym isJprvh
fulUv, laai FU<a0
V'
,V'
Znder H ijmn on d
