De marktpositie van Contractteeltgewassen Maart 1963
Schurftbestrijding blijft de aandacht
vragen
Landbouw en recreatie
335
V RIJ DAG 12 APRIL 1963
NU de strenge winter eindelijk in begin maart is geweken, maar de voor-
jaarszaai, ook al is de dooi van veel sneeuw en ijs voorspoedig verlopen,
eerst begin april op gang kan komen, blijkt dat dankzjj de langdurige sneeuw-
periode de uitwintering van wintergranen en -zaden nogal meevalt. Zelfs het
tweejarige knolzaad is evenals de niet tijdig gerooide pootbieten niet eens ver
loren gegaan, zodat het gebruik van gejarowiseerd zaad in het voorjaar achter
wege kan blijven, hetgeen bij uitzaai na maart blijkens de ervaringen in vorige
jaren ook veiliger is. Overigens wordt de marktpositie van knolzaden min of
meer gestabiliseerd door de spreiding van de uitzaai tot in Denemarken waar
Nederlandse conti-actfrima's een deel van hun contractteelt hebben. Bovendien
wordt ook een voorraad van overjarig zaad met hoge kiemkracht in reserve
gehouden.
De afzet van voederbouwzaden als stoppelgewassen is begunstigd door de
rigoureuze veredeling van rassen, met opbrengsten aan knollen en loot' die met
die van voederbieten vergelijkbaar zijn. Tevens door passende kleine hoeveel
heden zaad merk verpakking, ook al is de prijs daarvan aanmerkelijk hoger.
Nu is contractteelt van stoppelknollen, voederwortelen, voedermergkool, blad
kool zomerkoolzaad, bladramenas, graszaden, voederbieten en ook suikerbieten
praktisch een monopolie voor de betreffende kweker/handelaren. Dit is een
gevolg van een verordening van het Produktschap voor Landbouwzaden die
de zaadteelt van de landbouwers tot de behoefte voor eigen gebruik beperkt,
tot een maximale gezamenlijke oppervlakte van 15 are, met dien verstande
dat van deze 15 are niet meer van are voor stpopelknollen mag worden
gebruikt en dat de uitzondering niet geldt voor de zaadteelt van voederbieten
en suikerbieten. In eigen land betekent de voederbouw van herfstgcwassen,
niet alleen in stoppels, maar ook na conserven en vroege aardappelen, reeds
circa 100.000 ha!
GRASZADEN
T*\E voederbouw van graszaden voor graslandverbetering als hoofdgewas om
vroeg te kunnen maaien en als nagewas voor de bodemvruchtbaarheid of
om te beweiden, neemt ook in het buitenland een belangrijke plaats in. De
teelt van klaver- en lucernezaad is niet aan conti-actteelt gebonden, maar wel
aan het wisselvallige weer. Vandaar dat de marktontwikkeling en de prijzen
onder invloed staan van de koude zomer 1962. Ondanks de voorkeur voor
inlands zaad wordt toch de vermeerdering meer verlegd naar buitenlandse
gebieden met een geschikter klimaat. Zo was in Denemarken de oogst van
klaverzaden in 1962 dan ook gering bij vaste prijzen. Met de marktpositie van
graszaden is daarentegen voor de leidende gazongraszaden op de exportmarkt
sedert het oogstjaar 1960 een dalende tendens te zien, nadat de prijzen jaren
lang tot uitbreiding van nieuwe en betere rassen aanleiding hebben gegeven.
Daarbij komt echter dat de eisen aan kiemkracht en vooral aan zuiverheid
strenger worden op straffe van deprimerende prijskortingen. De meerwaardige
selecties geven naast een hogere prijs een lagere opbrengst dan de standaard
rassen en zeker lager dan die van de landxassen. De hoogstaande graszaden-
teelt in ons land moet het hebben van een kwaliteitsvoorsprong. Het eenjaiTge
Westerwolds raai-landgras is ondanks de rigoureuze inkrimping in 1962 toch
maar traag en stabiel met een gi*oothandelsprijs van ongeveer 100,als een
bodem in de graszadenmarkt. Selecties die vlugger groeien en bladrijker zijn,
liggen 20,tot 25,hoger, maar moeten concurreren met Italiaans raai
vanaf 115,dat weer terrein moet afstaan aan de hooi- of weidetyptfn van
Engels raai, welke geleidelijk verder in areaal uitbreidt, met handelsprijzen
van circa 200,tot 250,De telersprijzen bedragen hiervan ongeveer
80'%, hetzij als vaste prijs, hetzij als participatie aan het einde van het ver
koopseizoen naar het gemiddelde prijspeil onder aftrek van de verkoopkosten.
„Hier zit de aanhangige herziening van de Algemene Teeltvoorwaarden op
vast, want het Landbouwschap wil daarin de afrekening en de decharge door
of namens de pai'ticipatie-contracttelers voorschrijven, terwijl de organisatie
van de contracterende kweker/handelaren de i'egeling van deze bijzondere
voorwaarden aan de afzonderlijke contractfirma's met haar contactcommissies
uit de contracttelers wil voorbehouden."
Een aanpassing van de A.T.V. gesplitst in die voor landbouw- en die voor
tuinbouwzaden, is voor de animo om te contracteren van groot belang, maar
vooral ook de participatie-telersprijzen van oogst 1962 die in mei 1963 vex^vacht
kunnen worden. De weidegraszaden worden als regel tegen een vaste prijs
gecontracteerd. De sector van de fijne graszaden voor gazons, diverse sport
velden en andere specialiteiten buiten de voedselvoorziening, heeft echter als
gevolg van een wisselvallige en riskante exportmarkt de participatie nodig
als basis. Het hoofdras veldbeemd noteert al geruime tijd in de groothandel
circa 200,terwijl de Marion-selectie tot 450,gaat. De roodzwenkrassen,
die door een paar jaar marktdepressie tot circa 100,sterk werden in
gekrompen, herstelden voor de goede kwaliteiten tot ongeveer 150,Voor
oogst 1963 heeft de verkoop reeds een vaste tendens, vooral voor uitstoelend
roodzwenk met hoge kiemkracht en zonder onkruid of vermenging. Van de
andere rassen met klein areaal ligt ruwbeemd laag in prijs met erica 150,
moerasbeemd op plus minus 180,ongeveer gelijk aan hardzwenk; bos-
beemd op circa 220,en kamgras ongeveer 250,
Ook in het ons omringende buitenland wordt de eigen graszaadteelt op hoger
plan gebracht en uitgebreid, terwijl de produktie van z.g. natuurgraszaad in
overzeese landen de marktpositie voor uitvoerlanden als Denemarken en ons
land doorslaggevend bepaalt. In ons land geeft naast een vijftal grote parti
culiere kweekbedrijven nu ook Cebeco mee de toon aan in de graszaadteelt,
met tevens een belangrijke particuliere im- en export en transitohandel over
de gehele wereld.
Blijkens de periodieke import- en exportcijfers van tuin- en bloemzaden
inclusief plantuitjes, floreert deze sector van de contractteelt meer dan in
vorige jaren. Dit komt ook tot uiting in de uitbreiding van de spinaziezaad-
teelt, want de contractfirma's zijn, als de uitwinteringsschade meevalt, daarr
voor maar amper volgeboekt. Als voorvx-ucht voor karwijzaad neemt de con
tractteelt van spinaziezaad een bepaalde plaats in. De contractprijs is ver
hoogd van ƒ90,tot 110,per 100 kg, op A.T.V.-basis met bepaalde kiem-
krachtsnormen. Radijszaad is wegens het extra kiemkrachtsrisico hier te lande
van geen betekenis meer. De contractzaadteelt van doperwtenrassen daaren
tegen is naast die van bonen door de consérvenerwten-campagne in areaal
belangrijker geworden, bij contractprijzen van 55,tot 65,per 100 kg.
TUINBOUWGEWASSEN
TAE contractteelt breidt zich voor conservering uit tot over tal van grove
tuinbouwprodukten, vooral na de gerede afzet van groenteconserven
tijdens de voorbije strenge winter en het late voorjaar. De organisatie van de
contractteelt gaat tot dusver, althans voor erwten en bonen, grotendeels recht
streeks van de industrie of via de handel, terwijl voor diverse wintergroenten
ook de veiling organisatie wordt ingeschakeld. Een novum vormt in dit verband
de contractprijsvaststelling voor knolselderij per ha in Zeeland over de veiling-
klok. Vereniging van contracttelers voor meerjarige contracten met één fabriek
ligt eveneens in de lijn der ontwikkeling. De uitbreiding van deze grove tuin
bouw tot de intensieve akkerbouw brengt mede dat de fabrieken b.v. met
spinaziezaad in contractprijs beneden het prijsadvies van het Centraal Bureau
van de Tuinbouwveilingen voldoende kunnen contracteren en ook met andere
gewassen nog weinig moeite hebben.
VLAS
DIJ de nieuwe vlascontracten van de A.K.U. is door bijzondere voorwaax'den
U het tegendeel het geval, terwijl ook de contractteelt van andere akker-
bouwprodukten grenst aan de verhuur van zaaiklaar land, waardoor het teelt
risico min of meer „verticaal wordt geïntegreerd".
(Vervolg van pag. 333)
weinig flexibele plannen, eens het hoofd zullen
moeten buigen en grotere soepelheid aan de dag
zullen moeten leggen.
Dit geldt ook waar bepaalde gemeenten kleinere
ondernemers dwingen hun "kampeerterrein op te
heffen en eigenaars van zomerwoningen dwingen
deze te verplaatsen naar door de gemeente aange
legde kampeerplaatsen, die weliswaar behoorlijk
geoutilleerd zijn, maar voor de tijdelijke bewoners
niet onaanzienlijke kosten meebrengen.
De baten van de recreatie vallen voortaan aan de
gemeente en niet meer aan de particuliere onder
nemers.
We ontkennen geenszins dat er ox'denend moet
worden opgetreden, maar meestal wordt er weinig
gebruik gemaakt van voor de hand liggende tussen
oplossingen die voor betrokkenen gemakkelijker te
aanvaarden zouden zijn.
Hoe dit ook zij, en wat voor vooruitstrevende
plannen men ook moge hebben, het is door al deze
maatregelen niet eenvoudig ze te verwezenlijken.
ENKELE EINDCONCLUSIES
Agrarisch Zeeland zal op het punt van de
recreatie waakzaam moeten zijn en tijdig, dus nu,
zjjn bakens moeten verzetten, wil het daaraan in
nabije toekomst deel hebben.
Wij zijn van mening dat wie aan recreatie wil
gaan doen, niet noodzakelijkerwijze daarop ge
heel moet overschakelen. Een bijverdienste kan
ook de moeite waard zjjn.
Slechts een betrekkelijk klein deel van de
agrarische bevolking zal belangrijke haten uit de
recreatie kunnen verwerven.
IYE aantasting door de schurftzwam is de laat-
ste jaren, dank zij de grondige kennis van de
zwam en de aanwezigheid van zeer goede bestrij
dingsmiddelen geen probleem meer. Dit wil echter
niet zeggen, dat de aandacht voor deze ziekte mag
verslappen. Ondanks de bovengenoemde feiten,
zijn er toch elk jaar weer telers, die de bestrijding
niet onder de knie hebben. Ook als men op kri
tieke momenten niet tijdig ingrijpt, dan ziet men
steeds weer dat deze ziekte beslist nog niet is uit-
gei-oeid. Daarom blijft de schurft nog steeds onze
voortdurende aandacht vragen.
1Op het afgevallen blad overwintert de schurft
zwam en de wintersporen (ascosporen) wor
den daar gevormd in de
2. vruchtlichamen. In het voorjaar bij regen of
dauw worden de ascosporen
3. uit de vruchtlichamen gestoten en kunnen
door de wind over betrekkelijk grote afstan
den worden verplaatst.
4. Komen deze sporen terecht op groene plante
delen of vruchten, dan gaan ze kiemen en
dringen het vrucht weefsel binnen.
Het is niet zo dat de kansen er voor iedereen
liggen, maar wie ze thans ziet, zal ze moeten
-■grijpen.
Wjj zijn ons tenslotte ervan bewust dat hier
mee het onderwerp niet is uitgeput en er zeker
nog facetten ongenoemd gebleven zgn. Het doel
was dan ook niet anders dan het onderwerp vrij
uitvoerig aan te roeren en er de aandacht van
het agrarisch deel onzer provincie nog eens extra
op te vestigen.
4a. Daar ontstaan dan grauw-zwarte of olijfgroe
ne wollige plekken waarop zich de zomer-
sporen gaan ontwikkelen.
5. Vooral door regen worden deze sporen van
blad tot blad en van vrucht tot vrucht ge
bracht en breiden zo de schurftaantasting
verder uit.
De schil van appels en peren wordt beschadigd
door verkurkte of bruin-zwarte vlekken (spat-
schuiTt). Voorkom deze schadepost door een af
doende bestrijding. Verhinder het kiemen van de
schurftsporen op blad en vrucht bij voorkeur
door een pi-eventieve bestrijding. Vóór de bloei
eerste bespuiting met koperoxychloride tegen tak-
schurft en voor schurftgevoelige rassen. Wanneer
infektie heeft plaats gehad, bestrijdt dan de kie
mende sporén (curatieve of genezende bestrij
ding) binnen 3 a 4 dagen na infektie met organi
sche kwikverbindingen.
In en na de bloei de bekende schurft-bestrij-
dingsmiddelen, eventueel bij gebreksverschijnselen
3 keer spuiten met meng- of ijzercarbamaat.
Een gunstige neveninvloed op de vruchtkleur,
de vruehtschil en de opbrengst kan het schurft-
bestrijdingsmiddel Tuzet hebben. Bij een goede
harmonische groei zal Tuzet 3 a 4 maal toege
past kunnen worden.
Voor te gebruiken middelen en concentraties
wordt verwezen naar het boekje „Ziektebestrij
ding in de Fruitteelt", bij het Rijkstuinbouwcon-
sulentschap te verkrijgen k 1,gixx) 5037-
Tevens mogen we u aanraden de berichten via
radio en waaxschuwingsdienst nauwlettend te vol
gen.
VAN YSSELDIJK.
